Η εταιρία Palmos Analysis διεξήγαγε για λογαριασμό της ευρωομάδας του ΣΥΡΙΖΑ/GUE μια πολύ ενδιαφέρουσα δημοσκόπηση, προκειμένου να σκιαγραφήσει το προφίλ των ψηφοφόρων που συγκροτούν το 32%, που κατέχει ο ΣΥΡΙΖΑ μετά τις τελευταίες βουλευτικές εκλογές αλλά και να ακτινογραφήσει την κατάσταση στην ελληνική κοινωνία σε σχέση με το πολιτικό σύστημα.

Η έρευνα καταγράφει τόσο τη δυναμική όσο και τις προσδοκίες του κοινού που σταθεροποιείται ως εκλογική βάση του ΣΥΡΙΖΑ στην περίοδο της αντιπολίτευσης αλλά και τις προσδοκίες των ψηφοφόρων, πρόσφατων και δυνητικών, για το μέλλον. Όπως προκύπτει, η ΝΔ βρίσκεται στην κυβέρνηση καθώς κέρδισε στο χώρο του κέντρου όμως, καμία κατάσταση δεν είναι παγιωμένη και εντοπίζονται δυνατότητες ανάκαμψης του ΣΥΡΙΖΑ, πλην όμως με μια νέα ατζέντα, αξιοποίηση της κυβερνητικής εμπειρίας, είσοδο νέων προσώπων και, προφανώς, διεύρυνση, που αποτελεί και το βασικό στόχο που τέθηκε μετά τις εκλογές.

Ο επικεφαλής της Palmos Analysis Πασχάλης Τεμενεκίδης, μιλώντας στο Tvxs.gr, αναφέρεται στα συμπεράσματα που προκύπτουν από την έρευνα για το παρόν αλλά και το μέλλον του ΣΥΡΙΖΑ και των ψηφοφόρων του.

Κύριε Τεμεκενίδη, ποιο θα λέγαμε ότι είναι το βασικό πολιτικό συμπέρασμα της έρευνας για τη φυσιογνωμία του ΣΥΡΙΖΑ μετά τη διακυβέρνηση και τη συγκράτηση ενός πολύ σημαντικού ποσοστού δυνάμεών του; 

Μετά από μια υπερπλήρη τετραετία διακυβέρνησης της χώρας από τον ΣΥΡΙΖΑ, είναι προφανές και φυσιολογικό να εμφανίζονται σαφείς αλλαγές, τόσο στα δημογραφικά, όσο και στα πολιτικά χαρακτηριστικά όσων επέλεξαν το κόμμα στις Βουλευτικές Εκλογές του 2019 σε σχέση με όσους το είχαν πράξει το 2015. Η σημερινή ηλικιακή κατανομή των ψηφοφόρων του ΣΥΡΙΖΑ είναι σαφώς πιο κοντά στη μέση ηλιακή κατανομή του εκλογικού σώματος απ΄ ότι το 2015, αν και εξακολουθεί να «τρέφεται» περισσότερο από τις μικρότερες ηλικίες. Παράλληλα, το εκλογικό σώμα που επέλεξε τον ΣΥΡΙΖΑ στις πρόσφατες Βουλευτικές εκλογές, εξακολουθεί να αποτελείται πιο έντονα από γυναίκες και άτομα υψηλού μορφωτικού επιπέδου σε σχέση με το μέσο όρο του εκλογικού σώματος. Από πολιτική – ιδεολογική σκοπιά, το εκλογικό σώμα που στήριξε τον ΣΥΡΙΖΑ προέρχεται κυρίως από ψηφοφόρους που αυτοτοποθετούνται στην Αριστερά και την Κεντροαριστερά, όπου κυριάρχησε έναντι κυρίως του ΚΚΕ και του Κινήματος Αλλαγής αντίστοιχα.

Ωστόσο, έχασε με σαφή διαφορά από τη Νέα Δημοκρατία στον κρίσιμο χώρο των ψηφοφόρων του Κέντρου, η στάση των οποίων είναι αυτή που καθορίζει συνήθως το νικητή των εκλογών.

Με βάση το εκλογικό αποτέλεσμα των Βουλευτικών εκλογών, αλλά και τα ευρήματα της έρευνας, είναι σαφές ότι ο ΣΥΡΙΖΑ επιλέγεται ακόμα από τους πολίτες ως ο βασικός πόλος – το αντίπαλο δέος – το Κυβερνητικό αντίβαρο αν θέλετε, απέναντι στη σήμερα αναμφισβήτητα συμπαγή παράταξη της Κεντροδεξιάς, που είναι η Νέα Δημοκρατία. Αυτό δεν σημαίνει όμως ότι η εικόνα αυτή είναι παγιωμένη: η γενικότερη επιφύλαξη του εκλογικού σώματος έναντι των κομμάτων γενικά και του ΣΥΡΙΖΑ ειδικότερα, υποδηλώνει μια κριτική στάση αναμονής, ενδεχομένως ελλείψει ελκυστικού «ανταγωνισμού» στον πολιτικό – ιδεολογικό χώρο που απλώνεται από το Κέντρο προς την Αριστερά. Το Κυβερνητικό παρελθόν του ΣΥΡΙΖΑ είναι πλέον καταγεγραμμένο. Η ηγεσία του δεν είναι πλέον «άγνωστος Χ» στο Κυβερνητικό πεδίο. Συνεπώς, το ματς δεν (ξανα)κερδίζεται απλώς «πετώντας τη φανέλα» στο γήπεδο. Το κοινό περιμένει πλέον «νέα παράσταση», «φρέσκια σύνθεση», με λίγα λόγια, πρωτοβουλίες σε προγραμματικό και πολιτικό επίπεδο και βέβαια συγκροτημένη και δυναμική αντιπολίτευση στην Κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας.

Το μεγάλο ζητούμενο που προκαλεί έντονες συζητήσεις μέσα και έξω από το ΣΥΡΙΖΑ είναι η διεύρυνσή του και οι όροι της. Τι προκύπτει ως συμπέρασμα από την έρευνα; 

Η εκλογική διεύρυνση είναι προφανώς μονόδρομος, αν θέλει ο ΣΥΡΙΖΑ να επανέλθει στο τιμόνι της χώρας. Από την έρευνα όμως προκύπτει και μια σαφέστατη αποδοχή της ανάγκης για διεύρυνση, τόσο αριθμητική (σε μέλη και στελέχη), όσο και πολιτική (σε επίπεδο θέσεων και κοινωνικών συμμαχιών), προκειμένου ο ΣΥΡΙΖΑ να αποτελέσει μια ευρεία παράταξη του χώρου που απλώνεται από το Κέντρο μέχρι και την Αριστερά. Η αποδοχή αυτή είναι σαφής και ευρεία, τόσο μεταξύ των ψηφοφόρων του ΣΥΡΙΖΑ, όσο και γενικότερα των ψηφοφόρων που αυτοτοποθετούνται στην Αριστερά, την Κεντροαριστερά και το Κέντρο. Είναι προφανές, ότι οι σημερινοί ψηφοφόροι του ΣΥΡΙΖΑ, οι οποίοι προέρχονται σε μεγάλο βαθμό από τους ψηφοφόρους του ΠΑΣΟΚ των προηγούμενων δεκαετιών, είναι «εθισμένοι» στην ψήφο διακυβέρνησης και όχι στην ψήφο διαμαρτυρίας και ιδεολογικής παρέμβασης των ψηφοφόρων του ΣΥΡΙΖΑ, προ του 2012. Συνεπώς, αποδέχονται – ως ανάγκη – την υπόθεση της διεύρυνσης, προκειμένου να επιτευχθεί ο στόχος της εκλογικής ενδυνάμωσης και της επικράτησης έναντι του αντίπαλου Κυβερνητικού πόλου. Στοιχεία όμως, όπως τα «υλικά» (δηλ. η ατζέντα, τα συνθήματα), αλλά και τα πρόσωπα που θα σηματοδοτήσουν τη διεύρυνση είναι κρίσιμα, ώστε το εγχείρημα να αποκτήσει τη μέγιστη δυνατή δυναμική και να συσπειρώσει στο μέγιστο βαθμό τους ψηφοφόρους του χώρου και να μην οδηγήσει σε κρίσιμες αντισυσπειρώσεις προς τον «ανταγωνισμό», είτε προς τα Αριστερά (όπως το ΚΚΕ), είτε προς την Κεντροαριστερά (όπως το Κίνημα Αλλαγής).

Ποια είναι πλέον τα κριτήρια που μπορούν να ενισχύσουν το ρεύμα του ΣΥΡΙΖΑ ώστε να γίνει και πάλι πλειοψηφικό καθώς οι όροι που τον ανέδειξαν ως τέτοιο, φαίνεται να μην υφίστανται πλέον στην ελληνική κοινωνία.

Η περίοδος του δίπολου «μνημόνιο – αντιμνημόνιο», ως βασικού στοιχείου διαχωρισμού των πολιτικών δυνάμεων, έχει προφανώς λήξει προ πολλού. Όπως και το δίπολο «παλιό -νέο» που χρησιμοποίησε ο ΣΥΡΙΖΑ με μεγάλη επιτυχία στις εκλογικές αναμετρήσεις του 2015 και ιδιαίτερα σ’ αυτήν του Σεπτεμβρίου 2015. Ο ΣΥΡΙΖΑ έχει πλέον, όπως ανέφερα και παραπάνω, καταγεγραμμένο Κυβερνητικό ιστορικό έχοντας εφαρμόσει επίσης ένα μνημόνιο και δύσκολα μέτρα, σε αναντιστοιχία με τις αρχικές του διακηρύξεις.

Αυτό έχει δημιουργήσει, σε μεγάλο μέρος των σημερινών και δυνητικών του ψηφοφόρων μία εύλογη δυσπιστία, ένα έντονο αίσθημα αμφισβήτησης της ικανότητάς του να εφαρμόσει (εφόσον βρεθεί ξανά στο τιμόνι της χώρας), ένα εναλλακτικό πρόγραμμα που θα συνδυάζει την ανάπτυξη με την κοινωνική συνοχή και το αποτελεσματικό κοινωνικό κράτος με την επιτάχυνση της οικονομίας. Παράλληλα, και καθώς η πολιτική ατζέντα στρέφεται σταδιακά εντονότερα στα θέματα καθημερινότητας και διαχείρισης, ο ΣΥΡΙΖΑ έχει μπροστά του το δύσκολο έργο της «επικαιροποίησης» της δικής του, (αριστερού προσανατολισμού ατζέντας) για την καθημερινότητα, προκειμένου να συσπειρώσει το εκλογικό σώμα του Κέντρου και της Κεντροαριστεράς που αποζητά νέες προτάσεις και λύσεις, μακριά από «κλισέ» που παραπέμπουν σε στερεότυπα και ιδεοληψίες.

Με άλλα λόγια, ένα νέο πλαίσιο οραματικού και προγραμματικού λόγου, σε συνδυασμό με δυναμικό αλλά τεκμηριωμένο αντιπολιτευτικό λόγο, φαίνεται ότι ενδεχομένως μπορεί να οδηγήσει στη σταθεροποίηση και ενίσχυση του εκλογικού σώματος που εκφράστηκε υπέρ του ΣΥΡΙΖΑ στις πρόσφατες Βουλευτικές εκλογές.

Υπάρχει κάποιο «ταβάνι» στη δυνητική εκλογική επιρροή του ΣΥΡΙΖΑ στο 40% ή πρόκειται για κάτι ρευστό που καθορίζεται από τους συσχετισμούς σε κάθε δεδομένη στιγμή; 

Οποιοδήποτε δημοσκοπικό δεδομένο, ούτως ή άλλως αφορά στη συγκεκριμένη χρονική στιγμή στην οποία αναφέρεται και, συνεπώς, αντικατοπτρίζει τις συνθήκες της συγκεκριμένης χρονικής περιόδου. Προφανώς, η όποια διαφοροποίηση, ειδικά σε ένα δεδομένο όπως η δυνητική ψήφος για κάποιο κόμμα, εξαρτάται από πολλούς παράγοντες. Ωστόσο, στην περίπτωση του ΣΥΡΙΖΑ, η θετική ή αρνητική εξέλιξη της δυνητικής επιρροής του δείχνει να εξαρτάται, κυρίως, από τις δικές του αποφάσεις για το μέλλον και από τις δικές του κινήσεις.

Η γνωστή τακτική του «ώριμου φρούτου», η τακτική δηλαδή αναμονής των αποτελεσμάτων της φθοράς από την άσκηση της Κυβερνητικής εξουσίας, στην περίπτωση του ΣΥΡΙΖΑ, και με δεδομένη τη «χαλαρή» ακόμα σχέση με το εκλογικό σώμα, ενέχει τον κίνδυνο να εξαρτηθεί η εξέλιξη της δυνητικής του επιρροής στο μέλλον από άλλους παράγοντες και πολιτικούς χώρους, που ο ΣΥΡΙΖΑ δεν μπορεί να ελέγξει. Σε κάθε περίπτωση, διανύουμε μια περίοδο «μήνα του μέλιτος» για την Κυβέρνηση και κάθε προσπάθεια να διερευνηθούν οι πιθανές εκλογικές τάσεις σε βάθος χρόνου είναι, από κάθε άποψη, παρακινδυνευμένη.

* Η έρευνα της Palmos Analysis διεξήχθη από τις 11 έως τις 14 Νοεμβρίου