Ο πολιτισμός στην Ελλάδα είναι όπως οι πρόβες στο θέατρο, αθέατος καθόλου αμειβόμενος και κακοπληρωμένος. Μετά από 6 χρόνια που δουλεύω στο θέατρο μου έρχεται στο νου πιο καθαρά από ποτέ η ρήση φίλων και οικογένειας όταν άφηνα τη Νομική για να ασχοληθώ με το θέατρο και με προέτρεπαν να έχω το θέατρο ως χόμπυ αφού δε γίνεται να θεωρηθεί μια κανονική δουλειά με απολαβές.

Μετά λύπης μου διαπιστώνω ότι πέρα από τις παγιωμένες μικροαστικές αντιλήψεις της περασμένης γενιάς που θεωρούσαν τα καλλιτεχνικά επαγγέλματα πάρεργο φαίνεται ότι και η ίδια η Υπουργός Πολiτισμού δεν εκτιμά τον κλάδο μας.

Με την εμφάνιση του κορονοϊού και τη λήψη μέτρων ασφαλείας τα θέατρα ανάμεσα σε άλλους χώρους που συγκεντρώνεται ο κόσμος  κλείνουν. Και όλοι οι καλλιτέχνες, οι αφανείς ήρωες  βρίσκονται χαμένοι στη μετάφραση. Στη μετάφραση των στοιχείων που έχουν στα χέρια τους για να πάρουν το πολυπόθητο 800αρι.

Αλλά είναι τόσες οι προϋποθέσεις που η μεγαλύτερη μερίδα μένει απ’ έξω. Μπορούν να το λάβουν αυτοί που πήραν το εποχικό επίδομα του Νοεμβρίου, αυτοί που είχαν ενεργείς συμβάσεις σε παράσταση που είχε ξεκινήσει όταν ξέσπασε ο κορονοϊός, οι ελεύθεροι επαγγελματίες με ενεργό ΚΑΔ και όσοι είχαν 50 ένσημα από τον Ιούνιο. Τότε διαφαίνεται ως κεραυνός εν αιθρία το πόσο εργαζόμενοι στο χώρο του πολιτισμού δούλευαν χωρίς ένσημα και λόγο αυτού παρόλο που είχαν συνέχεια εργασία σε παραστάσεις δε μπορούσαν να συμπληρώσουν τον απαιτούμενο αριθμό ενσήμων.

Επιπλέον σε μία παράσταση στο ελεύθερο θέατρο είναι γνωστόν ότι η παραγωγή ασφαλίζει μόνο τους ηθοποιούς τις περισσότερες φορές και ο σκηνοθέτης, ο χορογράφος, ο ενδυματολόγος και ο σκηνογράφος των οποίων η αυτοπρόσωπη παρουσία δεν απαιτείται στη σκηνή άρα λόγω αυτού είναι λιγότερο πιθανό να πέσουν σε έλεγχο του ΙΚΑ μένουν ανασφάλιστοι. Σε πόσες περιπτώσεις όλοι αυτοί οι αναπόσπαστοι συντελεστές μιας παράστασης έμειναν απ ’ έξω από τα μέτρα στήριξης;

H παραδοξολογία στην καλλιτεχνική σκηνή της χώρας δεν έχει προηγούμενο. Δημιουργείται για πρώτη φορά Μητρώο εγγραφής Καλλιτεχνών, ελλιπέστατο και τελικά αφότου καταφέρνει κανείς να κάνει επιτυχημένη εγγραφή έχοντας βρει τον κλάδο απασχόλησής του, γίνεται σαφές ότι ουδεμία συνάφεια υπάρχει με την συμπερίληψη στα μέτρα στήριξης για αυτόν τον εργαζόμενο.

Βέβαια όλες αυτές οι δράσεις από πλευράς Υπουργείου Πολιτισμού φαίνονται υπέρ του δέοντος επαρκείς στα μάτια της Μενδώνη οπότε κάνει την αμίμητη δήλωση «το υπουργείο έδειξε αρκετή επιείκεια στους καλλιτέχνες». Και αυτή τη φορά την 21 Μαίου, παγκόσμια ημέρα πολιτισμού όλα τα σωματεία των καλλιτεχνών διαδηλώνουν ζητώντας σεβασμό στους ανθρώπους του πολιτισμού πέρα από τα μέτρα στήριξης και το επίδομα των 800 ευρώ. Η κρίση του κορονοϊού έφερε στο φως την αθλιότητα των συνθηκών που υπήρχαν στον κλάδο του πολιτισμού όπου οι άνθρωποι δουλεύουν χωρίς συλλογικές συμβάσεις εργασίας και συχνά χωρίς ένσημα.

Το τοπίο παραμένει δυσοίωνο. Δίνονται επιχορηγήσεις στις μεγάλες κρατικές σκηνές της χώρας, δεν υπάρχει στήριξη στο ελεύθερο θέατρο και τις μικρότερες σκηνές και όσοι καλλιτέχνες δεν έχουν την τύχη να είναι σε κρατικές θερινές παραγωγές ή στις ελάχιστες παραγωγές που θα ξεκινήσουν από Οκτώβριο στο ελεύθερο θέατρο με τις συνθήκες βέβαια που είναι επισφαλείς για τους παραγωγούς καθώς ακόμη αμφισβητείται το μέγεθός της επιτρεπόμενης πληρότητας, αναζητούν εργασία σε άλλους κλάδους μέχρι να επιστρέψει η κανονικότητα.

Οι πρωτοφανείς συνθήκες που βιώνουμε εμείς που εργαζόμαστε στο χώρο του Πολιτισμού που πέρα από τη συσπείρωση και τα μέτρα που προτείνουμε όπως τις συλλογικές συμβάσεις εργασίας και την ασφάλιση σε όλους έχουμε πάψει να κάνουμε σχέδια και προβλέψεις. Βέβαια εξακολουθούμε να έχουμε το παγωμένο πια χαμόγελο στα χείλη μας ενθυμούμενοι τη φράση του Οδυσσέα Ελύτη «και θα λάβουνε τα όνειρα εκδίκηση και θα σπείρουνε γενεές στους αιώνες των αιώνων». 

* Η Δήμητρα Στάικου είναι θεατρική συγγραφέας και σκηνοθέτης