Αρκετοί θα πουν, εδώ καράβια χάνονται και αυτοί ασχολούνται ακόμα με την κάνναβη. Άλλοι θα σκεφτούν ότι τα προβλήματα του κόσμου αυτή τη στιγμή είναι τόσα πολλά που η κάνναβη είναι το τελευταίο πράγμα που θέλουν να ασχοληθούν. Υπάρχουν βέβαια και αυτοί που ακούν κάνναβη και σταυροκοπιούνται, βγάζοντας αυτόματα μια αποστροφή και αντιδραστικότητα. Ας δούμε όμως τα πράγματα με ψυχραιμία για να αντιληφθούμε τις ουσιαστικές δυνατότητες που μας προσφέρει αυτό το πολυχρηστικό φυτό για να βγούμε από την πολυεπίπεδη κρίση που διανύουμε.  

Το 2020 ως κορύφωση μιας δεκαετίας ανορθολογισμού, ανατροπών και αντιστροφής των νοημάτων, μας απέδειξε μέχρι στιγμής ότι υπάρχει μια άρρηκτη αλληλεπίδραση των συλλογικών και ατομικών αποφάσεών μας ως ανθρωπότητα και της πολυεπίπεδης συστημικής κρίσης που εκτυλίσσεται μπροστά στα μάτια μας, με τις πολυάριθμες και αλληλένδετες κοινωνικές, οικονομικές, περιβαλλοντικές, υγειονομικές και πολιτισμικές προεκτάσεις. Είμαστε σε μια φάση όπου το μέλλον έρχεται πιο γρήγορα από ποτέ και εμείς καλούμαστε είτε να προσαρμοστούμε και να αποδεχτούμε την δυστοπία της παρακμής, παίζοντας με τον καλύτερο δυνατό τρόπο το παιχνίδι που μας έχει φτάσει σε αυτό το κρίσιμο σημείο, είτε να δουλέψουμε ατομικά και συλλογικά για μια ρεαλιστική ουτοπία στην πράξη που θα (επανα)καθορίσει και θα διασφαλίσει το μέλλον της ανθρωπότητας.

Η συντριπτική πλειοψηφία του κόσμου βρίσκεται πλέον σε ένα μόνιμο καθεστώς αγωνιώδους  επιβίωσης, με κάθε μέσο και με κάθε κόστος, αλλά και μιας προγραμματισμένης άρνησης της πραγματικότητας που εκφράζεται ως απάθεια, εμπάθεια και ημιμάθεια. Οι πιο πολλοί δυσκολεύονται να αντιληφθούν την κρισιμότητα της κατάστασης και να διαμορφώσουν ένα άλλο αφήγημα, ατομικό και συλλογικό, για να βγουν από την πολυεπίπεδη κρίση. Τον περισσότερο κόσμο τον έχουν προγραμματίσει να πιστεύει ότι τα προβλήματα τον υπερβαίνουν και δεν μπορεί να κάνει τίποτα για την επίλυσή τους, πέρα από το να αγωνίζεται για την επιβίωσή του εις βάρος των υπολοίπων του κοινωνικού συνόλου μέσα σε μια ψευδεπίγραφη κανονικότητα, μετατρέποντας τον από ένα ον του σκέφτεστε και του πράττειν σε ένα υποτακτικό ον του φαίνεσθαι και της ιδιώτευσης.

Με αυτό τον τρόπο ο περισσότερος κόσμος κλείνει τα μάτια του στα πραγματικά αίτια και τις καταστροφικές προεκτάσεις της κλιματικής αλλαγής, της αποψίλωσης των δασών και της αλόγιστης ρύπανσης εδαφών και θαλασσών, αλλά και της συσσώρευσης και της αναδιανομής του πλούτου από μια μικρή ολιγαρχία οικονομικών και πολιτικών παραγόντων. Κλείνει τα μάτια του στα πραγματικά αίτια της φτώχειας και της ανεργίας, αλλά και τους πραγματικούς λόγους εμφάνισης και κακής διαχείρισης θανατηφόρων ιών όπως ο COVID-19.

Η κάνναβη δεν είναι πανάκια, μπορεί να αποτελέσει όμως ένα βασικό συστατικό του νέου αφηγήματος που χρειαζόμαστε για να σώσουμε τον πλανήτη και την ανθρωπότητα, ενώ από την φύση της είναι ένα φυτό που ενθαρρύνει την συνεργασία. Η κάνναβη έχει επιστημονικά αποδεδειγμένα πολύ σημαντική θρεπτική αξία ως τρόφιμο και αδιαμφισβήτητη θεραπευτική δράση ως φάρμακο ήδη από την αρχαιότητα, ενώ διαπιστώνουμε πλέον ότι είναι ένα πολύ χρήσιμο εργαλείο για να μεταβούμε σε μια κυκλική οικονομία απεξαρτημένη από το πλαστικό, την ξυλεία από δάση, την βιομηχανική γεωργία/ κτηνοτροφία και τα ορυκτά καύσιμα. Είναι μια ανανεώσιμη και βιοδιασπώμενη πρώτη ύλη από την οποία φτιάχνουμε ανθεκτικές ίνες, σπίτια, ρούχα, τρόφιμα, έπιπλα, φάρμακα, ενέργεια, βιοπλαστικά, βιοκαύσιμα, μπαταρίες και χιλιάδες άλλα προϊόντα με χαμηλό περιβαλλοντικό αποτύπωμα. Παράλληλα, είναι ένα πολύ χρήσιμο εργαλείο αυτογνωσίας που μας αποκαλύπτει στον εαυτό μας με στόχο να τον βελτιώσουμε και να απελευθερωθούμε από τις εξαρτήσεις παντός τύπου, αν έχουμε αυτή την ικανότητα.

Ιδιαίτερα σε ότι αφορά την ιατρική και βιομηχανική χρήση, υπάρχει ήδη σημαντική βιβλιογραφία τα τελευταία 60 χρόνια αλλά και πρακτική εμπειρία σε αρκετές χώρες, που τεκμηριώνει όχι μόνο τη χρησιμότητα αλλά και την αναγκαιότητα να στηριχθούν αυτοί οι δύο κλάδοι σε παγκόσμιο επίπεδο. Υπάρχουν πλέον περισσότερα από 10.000 επιστημονικά άρθρα που τεκμηριώνουν την θετική επίδραση της κάνναβης σε περισσότερες από 200 παθήσεις του ανθρώπινου οργανισμού, είτε μέσω της αντιμετώπισης των συμπτωμάτων, είτε μέσω της άμεσης θεραπείας.

Χιλιάδες ασθενείς πλέον ανά τον κόσμο χορηγούνται νόμιμα με κάνναβη, ενώ τελευταία έχουν αναπτυχθεί σημαντικές ερευνητικές εργασίες γύρω από την αντιμετώπιση των λοιμώξεων και των φλεγμονών που προκαλεί σε διάφορα όργανα ο COVID-19 με την χρήση Τετραϋδροκανναβινόλης (THC) και Κανναβιδιόλης (CBD). Οι καινοτόμες βιομηχανικές εφαρμογές του φυτού κερδίζουν συνεχώς έδαφος, αφού η καλλιέργειά του συμβάλλει στην απορρύπανση των εδαφών, στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και στην διείσδυση σε πολλούς παραγωγικούς/ οικονομικούς κλάδους.

Όπου έχει αποποινικοποιηθεί η ευφορική χρήση δεν έχει σημειωθεί σημαντική αύξηση στην κατανάλωση κάνναβης από ανήλικες και ενήλικες, έχει μειωθεί η εγκληματικότητα και τα τροχαία ατυχήματα, έχουν αποσυμφορηθεί οι φυλακές και οι διωκτικές αρχές έχουν εξοικονομήσει πόρους για να ασχολούνται με το πραγματικό έγκλημα, ενώ έχει μειωθεί η προβληματική χρήση και το πιο σημαντικό έχει απαλειφθεί ο στιγματισμός και η περιθωριοποίηση των χρηστών.

Όλα αυτά τα θετικά χαρακτηριστικά είναι και οι βασικές αιτίες που έχουν οδηγήσει τον πόλεμο εναντίον της κάνναβης τα τελευταία 80 χρόνια και την καταστολή όσων την χρησιμοποιούν ακόμα και σήμερα, καθώς ανταγωνίζεται πολύ παγιωμένα οικονομικά συμφέροντα βιομηχανιών (πχ φάρμακα, πλαστικά, χαρτοπολτός, πετρέλαιο, βαμβάκι, κλπ), αλλά και γιατί η μαύρη οικονομία που έχει στηθεί γύρω από την απαγόρευση στηρίζει ένα γιγαντιαίο δίκτυο διαφθοράς και πλουτισμού θεσμικών παραγόντων (πολιτικοί, αστυνομικοί, δικαστές, κλπ). Μπορεί σε περιόδους κρίσης που η κατανάλωση ουσιών εκτοξεύεται, η καλλιέργεια και διακίνηση κάνναβης να στηρίζει οικονομικά κόσμο που βρίσκεται σε δεινή οικονομική κατάσταση, μακροπρόθεσμα όμως ο βασικός κερδισμένος της υπόθεσης είναι το οργανωμένο έγκλημα και η διαφθορά. 

Τα νούμερα είναι αποκαλυπτικά. Σύμφωνα με την τελευταία έκθεση του ΟΗΕ (2020) για τα ναρκωτικά η κάνναβη εξακολουθεί να είναι η πιο δημοφιλής παράνομη ουσία, αφού παγκοσμίως περισσότεροι από 192 εκατομμύρια άνθρωποι την χρησιμοποιούν. Στην Ευρώπη περίπου το 8-9% του πληθυσμού κάνει χρήση κάνναβης, ενώ οι συλλήψεις και οι κατασχέσεις ακολουθούν μια σταθερά αυξητική τάση. Στην Ελλάδα σύμφωνα με έρευνα του Πανεπιστημιακού Ινστιτούτου Ψυχικής Υγείας (2019) περισσότεροι από το 8% των νέων έχει κάνει χρήση κάνναβης, ενώ σύμφωνα με συντηρητικές εκτιμήσεις περίπου το 8% του ενήλικου πληθυσμού της χώρας κάνει περιστασιακή ή σταθερή χρήση κάνναβης. Αυτό σημαίνει ότι περίπου 800 χιλιάδες με 1 εκατομμύριο άνθρωποι καταναλώνουν κάνναβη στην Ελλάδα (όπως επιβεβαιώνουν και οι αναλύσεις των λυμάτων του Λεκανοπεδίου από το Πανεπιστήμιο Αθηνών), και αν υπολογίσουμε ότι καταναλώνουν τουλάχιστον ένα γραμμάριο την εβδομάδα σαν μέσο όρο (πολύ συντηρητική εκτίμηση), τότε μπορούμε να συμπεράνουμε ότι στην Ελλάδα έχουμε μια κατανάλωση κάνναβης περίπου 800-1000 κιλά την εβδομάδα, δηλαδή 3-4 τόνους κάθε μήνα, ή περίπου 36-48 τόνους κάθε χρόνο. Με μια μέση τιμή τα 8 ευρώ ανά γραμμάριο στην μαύρη αγορά, τότε μπορούμε να κάνουμε την πολύ συντηρητική εκτίμηση ότι στην Ελλάδα ξοδεύουμε για κάνναβη 6.4-8 εκατομμύρια ευρώ την εβδομάδα, 24-32 εκ. ευρώ το μήνα ή 288-384 εκ. ευρώ το χρόνο. Αυτά τα χρήματα μέχρι στιγμής καταλήγουν εξολοκλήρου στη μαύρη αγορά.

Στον αντίποδα βλέπουμε σε χώρες που έχουν ρυθμίσει νόμιμα την κάνναβη, τα έσοδα αυτά να πηγαίνουν σε νόμιμες επιχειρήσεις με υπαλλήλους και στο κράτος μέσω της φορολόγησης. Για παράδειγμα στον Καναδά το δεύτερο τρίμηνο του 2020, οι πολίτες της χώρας ξόδεψαν στη νόμιμη αγορά 648 εκατομμύρια δολάρια για ψυχαγωγική χρήση και 155 εκ. δολάρια για ιατρική χρήση (803 εκ. δολάρια σύνολο), ενώ στην μαύρη αγορά ξόδεψαν λιγότερα, περίπου 784 εκ. δολάρια. Στην χώρα λειτουργούν περισσότερα από 1.100 νόμιμα σημεία λιανικής πώλησης και τα ετήσια νόμιμα έσοδα από τις πωλήσεις κάνναβης φτάνουν τα 2.4 δισεκατομμύρια δολάρια. Σύμφωνα με την στατιστική υπηρεσία του Καναδά τον Ιούνιο του 2020, η νόμιμη βιομηχανία κάνναβης συνέβαλε 5,44 δισεκατομμύρια δολάρια στο ακαθάριστο εγχώριο προϊόν του Καναδά (ΑΕΠ), ενώ η παράνομη αγορά έκανε τζίρο περίπου 3,89 δισεκατομμύρια δολάρια.

Υπάρχουν αρκετές πλέον χώρες που αντιμετωπίζουν την κάνναβη πιο ορθολογικά από τις υπόλοιπες και έχουν διαμορφώσει ένα θεσμικό πλαίσιο που αφενός ενθαρρύνει την οικονομική και επενδυτική δραστηριότητα, καταπολεμώντας έτσι το οργανωμένο έγκλημα και την μαύρη οικονομία, και αφετέρου προασπίζει την δημόσια υγεία και τα ατομικά δικαιώματα όσων την χρησιμοποιούν. Χώρες όπως η Πορτογαλία, ο Καναδάς, η Ουρουγουάη και η Ελβετία, μεταξύ άλλων, έχουν διαμορφώσει ένα σύγχρονο θεσμικό πλαίσιο για την κάνναβη που δεν στηρίζεται στην καταστολή, αλλά στην μείωση της βλάβης, την πρόληψη, τη νομιμότητα και τη διαφάνεια. Οι καταναλωτές δεν διώκονται, η παραγωγή υποστηρίζεται, τα τρόφιμα και τα φάρμακα από κάνναβη διατίθενται χωρίς περιορισμούς, ενώ χιλιάδες επιχειρήσεις απασχολούν πολλαπλάσιους εργαζομένους και το κράτος λαμβάνει φόρους.

Τελευταία στην Ευρώπη επιχειρείται βέβαια μια αναστροφή της προοδευτικής προσέγγισης γύρω από την κάνναβη, κυρίως επειδή έχουν αναλάβει την εξουσία πολύ συντηρητικές και σε μερικές χώρες ακροδεξιές κυβερνήσεις που επηρεάζουν αρνητικά την γραφειοκρατία των Βρυξελλών. Θύμα έχει πέσει πρωτίστως η βιομηχανική κάνναβη και τα τρόφιμα από κάνναβη, αρχικά μέσα από την ένταξη της Κανναβιδιόλης (CBD) στα Νέα Τρόφιμα (novel food) που απαιτούν ειδική αδειοδότηση από την ΕΕ (λες και δεν την καταναλώνουμε για χιλιάδες χρόνια ως τρόφιμο), και στην συνέχεια μέσα από την συζήτηση που έχει ανοίξει αν θα πρέπει να ενταχθεί η CBD στις ελεγχόμενες ουσίες, παρόλο που οι Διεθνές Συμβάσεις για τα Ναρκωτικά δεν την περιλαμβάνουν, ενώ ακόμα και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έχει αποφανθεί ότι δεν είναι εξαρτησιογόνος και εθιστική ουσία και πως τα φυσικά εκχυλίσματα κάνναβης που περιλαμβάνουν THC λιγότερο από 0.2% δεν θα έπρεπε να θεωρούνται ελεγχόμενες ουσίες. Αν η κάνναβη και η CBD βγει από την διατροφή μας και περιοριστεί μόνο στα φάρμακα θα είναι καταστροφικό όχι μόνο για τον κλάδο αλλά και για την δημόσια υγεία, ιδιαίτερα σε μια εποχή που πρέπει να ενισχύσουμε το ανοσοποιητικό μας σύστημα απέναντι σε ιούς όπως ο COVID-19.

Οι παραγωγοί πανευρωπαϊκά έχουμε ξεκινήσει ήδη συντονισμένες νομικές κινήσεις και πολιτική πίεση για να προστατευτεί ο κλάδος της διατροφικής κάνναβης και του CBD που σε παγκόσμιο επίπεδο αναμένεται να ξεπεράσει τα 2.5 δισεκατομμύρια δολάρια σε τζίρο το 2020, ενώ μέχρι το 2024 αναμένεται να ξεπεράσει τα 6.5 δις δολάρια.

Κλείνοντας ας δούμε 10+1 βήματα που μπορούν να γίνουν άμεσα για να εφαρμόσουμε ένα σύγχρονο και ολοκληρωμένο πλαίσιο για τη νόμιμη ρύθμιση της κάνναβης και την βιώσιμη ανάπτυξη ενός κλάδου που μπορεί να προσφέρει παραγωγικές διεξόδους, εργασία και εισόδημα στους νέους, καθώς και να συμβάλει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο στην αντιμετώπιση της πολυεπίπεδης κρίσης:

1. Αποποινικοποίηση της κατοχής κάνναβης για προσωπική χρήση και ένταξή της στην κατηγορία Δ του νόμου 3459/2006, με Κοινή Υπουργική Απόφαση κατά τα προβλεπόμενα από το Νόμο 4139/2013. Ταυτόχρονη θέσπιση ορίων κατοχής για προσωπική χρήση και ενίσχυση των δομών πρόληψης και θεραπείας. Η αποποινικοποίηση της κατοχής για προσωπική χρήση ισχύει ήδη σε Πορτογαλία, Ισπανία, Ιταλία, Τσεχία, Σλοβενία, Ελβετία, Καναδά και σε δεκάδες πολιτείες των ΗΠΑ, μεταξύ άλλων.
2. Ρύθμιση της σπιτικής καλλιέργειας μέχρι 6 δενδρυλλίων κάνναβης και θεσμοθέτηση των κοινοτικών ή ιατρικών λεσχών κάνναβης που καλλιεργούν μη-κερδοσκοπικά, αποκλειστικά για τα μέλη τους, αξιοποιώντας τις καλές πρακτικές από Ισπανία, Βέλγιο και άλλες 11 Ευρωπαϊκές χώρες στις οποίες λειτουργούν κοινοτικές λέσχες κάνναβης (cannabis social clubs), τις οποίες πλέον ακόμα και η ΕΕ θεωρεί ως βέλτιστη πρακτική νόμιμης ρύθμισης.
3. Αδειοδότηση ειδικών φαρμακείων για την ελεγχόμενη διάθεση κάνναβης για ιατρική χρήση, καθώς και ελεγχόμενων καταστημάτων διάθεσης κάνναβης για ευφορική χρήση. Πάγιο αίτημα των ασθενών είναι η έκδοση της Κάρτας του Ασθενή για την παροχή συγκεκριμένων ποσοτήτων/ σκευασμάτων κάθε μήνα. Επίσης αδειοδότηση της συμβολαιακής καλλιέργειας κάνναβης για ιατρική και ευφορική χρήση με στόχο την προμήθεια των ελεγχόμενων χώρων διάθεσης.
4. Συνταγογράφηση και κάλυψη από τα ασφαλιστικά ταμεία των σκευασμάτων και των ανθών ιατρικής κάνναβης. Ευρεία ενημέρωση των ιατρών και του νοσηλευτικού προσωπικού για την ιατρική χορήγηση κάνναβης για διάφορες παθήσεις.
5. Σύσταση του Εθνικού Οργανισμού Κάνναβης, με αρμοδιότητες από όλα τα εμπλεκόμενα υπουργεία (Υγείας, Αγροτικής Ανάπτυξης, Ανάπτυξης και Επενδύσεων) για τον συντονισμό όλων των απαιτούμενων ενεργειών και την διαχείριση όλων των θεμάτων που άπτονται της ιατρικής, βιομηχανικής και ευφορικής χρήσης. Υιοθέτηση Εθνικής Στρατηγικής για την Κάνναβη και τομεακών κλαδικών μελετών για την βέλτιστη αξιοποίηση όλων των δυνατοτήτων του φυτού καθώς και της διεθνούς εμπειρίας σε ότι αφορά την ιατρική και βιομηχανική χρήση.
6. Συντόμευση των διαδικασιών για την αδειοδότηση μονάδων παραγωγής φαρμακευτικής κάνναβης, με ταυτόχρονη παροχή δυνατότητας εξαγωγών χωρίς την άδεια κυκλοφορίας τελικού προϊόντος από τον ΕΟΦ (μόνο με το πιστοποιητικό EU-GMP). Αδειοδότηση των ανθών από τον ΕΟΦ ως τελικά προϊόντα και Active Pharmaceutical Ingredients (API) και συγκεκριμενοποίηση του χρονικού ορίου απόκρισης του ΕΟΦ για την αδειοδότηση των τελικών προϊόντων. Δυνατότητα παραγωγής μητρικών φυτών πριν την άδεια λειτουργίας της εγκατάστασης με σύμφωνη γνώμη των διωκτικών αρχών. Άμεση υιοθέτηση της ΚΥΑ που προσδιορίζει τις τεχνικές προδιαγραφές των θερμοκηπίων και τις προϋποθέσεις εισαγωγής φυτογενετικού υλικού (σπορόφυτα, μητρικά φυτά, σπόρους). Θέσπιση Εθνικών Προτύπων Τυποποίησης/ Πιστοποίησης για την παραγωγή ανθών και προϊόντων κάνναβης για ιατρική- φαρμακευτική χρήση.
7. Θέσπιση ορίων περιεκτικότητας της CBD στα τρόφιμα (μέχρι 200 mg/ημερήσια δόση), και τα συμπληρώματα διατροφής (μέχρι 300 mg/ημερήσια δόση). Στα Νέα Τρόφιμα να συμπεριληφθούν μόνο όσα χρησιμοποιούν CBD σε απομονωμένη και κρυσταλλική μορφή ή άνω των 300 mg/ ημερήσια δόση, ενώ οι περιεκτικότητες άνω των 400 mg/ημερήσια δόση να συμπεριλαμβάνονται σε φάρμακα/ παραφάρμακα που χορηγούνται με ιατρική συνταγή.
8. Έρευνα πάνω στις ιατρικές και βιομηχανικές εφαρμογές της κάνναβης που θα χρηματοδοτηθεί από ανταποδοτικά τέλη (ειδικός φόρος κατανάλωσης) για τα προϊόντα κάνναβης.
9. Θέσπιση ορίου 1% THC στην καλλιέργεια βιομηχανικής κάνναβης και θέσπιση ειδικού φόρου κατανάλωσης κατά τα πρότυπα του ατμίσματος (ηλεκτρονικά τσιγάρα) για τα καπνιστικά προϊόντα κάνναβης. Υιοθέτηση νομοθεσίας που να ρυθμίζει την μεταποίηση/ τυποποίηση βιομηχανικής κάνναβης για την παραγωγή τροφίμων, εκχυλισμάτων, συμπληρωμάτων διατροφής, καλλυντικών, αλλά και βιομηχανικών προϊόντων από ίνα και τον ξυλώδη κορμό.
10. Θέσπιση ανώτατων ορίων για την περιεκτικότητα σε THC στα τρόφιμα κατά τα πρότυπα της Ελβετίας (δε νομίζω να θεωρεί κάποιος πολιτικός ότι οι Ελβετοί δεν μεριμνούν για την προστασία της δημόσιας υγείας). Θέσπιση Εθνικών Προτύπων Τυποποίησης/ Πιστοποίησης για διατροφικά προϊόντα κάνναβης (πχ σπορέλαιο, εκχυλίσματα, και ανά κατηγορία τροφίμων), και άμεση απελευθέρωση της βιολογικής πιστοποίησης των τελικών προϊόντων κάνναβης (θέσπιση ειδικού σήματος για βιολογική κάνναβη).
11. Φορολογικά κίνητρα και χρηματοδοτήσεις για την δημιουργία μονάδων επεξεργασίας και μεταποίησης του κορμού, των ανθών και των σπόρων της βιομηχανικής κάνναβης σε τελικά προϊόντα. Δημιουργία τουλάχιστον 5 εργοστασίων πρώτης επεξεργασίας ανά την περιφέρεια για τον διαχωρισμό της ίνας, του ξυλώδη πυρήνα, των σπόρων και της φυτομάζας και ανάπτυξη στρατηγικού σχεδίου πλήρους αξιοποίησης των προοπτικών της βιομηχανικής κάνναβης. Ένταξη των καλλιεργειών βιομηχανικής κάνναβης στις συνδεδεμένες ενισχύσεις (με βάση την παραγόμενη ποσότητα και όχι τα καλλιεργούμενα στρέμματα), ιδιαίτερα σε αυτές των βιολογικών προϊόντων, των φιλοπεριβαλλοντικών μέτρων και των «οικοπρογραμμάτων». Δημιουργία προγράμματος σταδιακής αντικατάστασης της περιβαλλοντοκτόνου καλλιέργειας του βάμβακος. Ενίσχυση των μικρομεσαίων παραγωγών κάνναβης και όχι μόνο των μεγάλων επενδύσεων.

Τα παραπάνω βήματα μόνο ουτοπικά δεν θα πρέπει να θεωρούνται, καθώς ήδη εφαρμόζονται με επιτυχία σε διάφορες Ευρωπαϊκές και όχι μόνο χώρες. Η υιοθέτηση από την Ελλάδα μιας ολοκληρωμένης στρατηγικής για την κάνναβη θα μας φέρει στο προσκήνιο ενός πολλά υποσχόμενου οικονομικού κλάδου και θα συμβάλλει τα μέγιστα στην παραγωγική ανασυγκρότηση της υπαίθρου, στην μείωση της ανεργίας και την αύξηση του βιοτικού επιπέδου, βοηθώντας την χώρα να βγει από την πολυεπίπεδη κρίση.

*Ο Μιχάλης Θεοδωρόπουλος είναι σύμβουλος περιβάλλοντος και εφαρμογών κάνναβης.

Πηγή: περιοδικό Green Greeks