Εδώ ο καθένας έχει τον καημό του κι όλοι μαζί τον ίδιο πόνο.

Ads

Εν τω μεταξύ το χώμα ρίχτηκε μέσα στους λάκκους, μοιράστηκαν ομόψυχα τα λουλούδια, εκείνους που είχαν λόγους να κλάψουν τους αγκάλιασαν και τους παρηγορούσαν οι υπόλοιποι, όσο αυτό ήταν δυνατό, όντας ο πόνος τόσο πρόσφατος.

Ο αγαπημένος του καθενός, της κάθε οικογένειας, βρίσκεται εδώ, αλλά κανείς δεν ξέρει ακριβώς πού, ίσως σ’ αυτό το λάκκο, ίσως στον άλλο, καλύτερα να κλάψουμε σε όλους, είχε δίκιο εκείνος ο βοσκός με τα πρόβατα που είπε, ποιος ξέρει πού το είχε μάθει.

Δεν υπάρχει μεγαλύτερος σεβασμός από το να κλαίει κανείς για κάποιον που δεν γνώριζε.

Ads

Ζοζέ Σαραμάγκου – Περί Φωτίσεως – μτφρ.: Αθηνά Ψυλλιά | εκδόσεις Καστανιώτη