Τα 550 νέα μέλη της τουρκικής Εθνοσυνέλευσης θα ορκιστούν την Τρίτη (23/6) και θα αρχίσουν να εκτελούν τα νομοθετικά τους καθήκοντα. Εν τω μεταξύ, και τα τέσσερα πολιτικά κόμματα που εκπροσωπούνται στη νέα βουλή άνοιξαν τα διαπραγματευτικά τους χαρτιά προκειμένου να συνάψουν ένα συνασπισμό μεταξύ τους, προβάλλοντας, όμως, τόσο αυστηρούς όρους που φαίνεται από την πρώτη ματιά να καθιστούν ανέφικτη οποιαδήποτε συνεργασία μεταξύ των πιθανών υποψηφίων.

Η Άγκυρα βρίθει αυτή τη στιγμή από ειδικούς που δεν ασχολούνται με τίποτε άλλο παρά με το να τοποθετούν τις ψηφίδες ενός παζλ που θα μπορούσε να συνθέτει την εικόνα της επόμενης κυβέρνησης της Τουρκίας. Αλλά υπάρχουν δυσκολίες.

Μια από τα πιο πολυσυζητημένες εναλλακτικές λύσεις είναι ένας συνασπισμός μεταξύ του απερχόμενου Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ) και του ακροδεξιού Κόμματος Εθνικιστικής Κίνησης Δράσης (MHP). Το ΑΚΡ κέρδισε 258 έδρες στις εκλογές της 7ης Ιουνίου και με τους 80 βουλευτές του MHP θα ήταν σε θέση να έχει μια πλειοψηφία 318 βουλευτών δηλαδή αρκετά περισσότερες από τις 276 ψήφους που απαιτούνται για την ψήφο εμπιστοσύνης.

Ο Ντεβλέτ Μπαχτσελί, ο αρχηγός του ΜΗΡ άνοιξε τη διαπραγματευτική διαδικασία αμέσως μετά την ανακοίνωση των πρώτων αποτελεσμάτων λέγοντας ότι η προτίμηση του κόμματός του είναι να γίνει η αξιωματική αντιπολίτευση, ενώ συνέστησε στα άλλα τρία κόμματα τα οποία επέλεξε να περιγράψει ως “έχοντα παρόμοιες πολιτικές και λόγο,” να συγκροτήσουν από κοινού ένα κυβερνητικό συνασπισμό.

Ωστόσο, την περασμένη εβδομάδα ο Μπαχτσελί ανακοίνωσε τους όρους του προκειμένου να σχηματίσει ένα κυβερνητικό συνασπισμό με το ΑΚΡ. Περιγράφοντας την ειρηνευτική διαδικασία με τους Κούρδους ως «διαδικασία διάλυσης (της Τουρκίας)», είπε ότι οι διαπραγματεύσεις με τους «τρομοκράτες», δηλαδή με τον Αμπντουλάχ Οτσαλάν, ο οποίος εκτίει ποινή ισόβιας κάθειρξης στο  νησί-φυλακή Ιμραλί στη Θάλασσα του Μαρμαρά, θα πρέπει να λήξει. Ο δεύτερος όρος του ήταν η επανέναρξη της δικαστικής έρευνας για δύο υποθέσεις διαφθοράς, η πρώτη εναντίον τεσσάρων πρώην υπουργών της κυβέρνησης του ΑΚΡ και η δεύτερη εμπλέκει μέλη της οικογένειας του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, συμπεριλαμβανομένου του γιου του Μπιλάλ. Τέλος, απαίτησε ο Μπαχτσελί, ο Ερντογάν θα πρέπει να περιοριστεί αυστηρά στα όρια των καθηκόντων του ως προέδρου όπως περιγράφονται στο τουρκικό Σύνταγμα. “Θα πρέπει επίσης να εγκαταλείψει το Λευκό Παλάτι (το νέο Προεδρικό Μέγαρο) και να μετακομίσει στην Προεδρική Κατοικία της Cankaya (το παλαιό προεδρικό Μέγαρο,» πρόσθεσε ο Μπαχτσελί.

Προκειμένου να εκπληρώσει τις απαιτήσεις του Μπαχτσέλι ο απερχόμενος Πρωθυπουργός της Τουρκίας Αχμέτ Νταβούτογλου και ολόκληρο το πολιτικό δυναμικό το ΑΚΡ  θα πρέπει να έρθουν σε αντιπαράθεση με τον Ερντογάν, κάτι που φαίνεται εξαιρετικά απίθανη προοπτική προς το παρόν.

Πέρα όμως από αυτό, ο όρος που θέτει ο Μπαχτσελί για να τερματιστεί η ειρηνευτική διαδικασία στο Κουρδικό  ενέχει ακόμη μεγαλύτερους κινδύνους σε μια εποχή που το φιλο-Κουρδικό Κόμμα της Δημοκρατίας των Λαών (HDP) διαθέτει 80 βουλευτές-όσους  και το MHP- στο νέο κοινοβούλιο και οι δυνάμεις των Κούρδων καταγάγουν σημαντικές νίκες εναντίον των ορδών του Ισλαμικού Κράτους ελέγχοντας μεγάλα τμήματα των συνόρων της Τουρκίας με τη Συρία με την έμμεση υποστήριξη των ΗΠΑ . Η προφανώς μη ρεαλιστική απαίτηση του Μπαχτσελί, αν γινόταν αποδεκτή, θα οδηγούσε σε μια αντιπαράθεση μεταξύ Τουρκίας και Κούρδων καθιστώντας την ήδη περίπλοκη κατάσταση στα   νότια των ανατολικών συνόρων της Τουρκίας ακόμη δυσκολότερη και θα συντελούσε σε περισσότερη αιματοχυσία στην περιοχή.

Ο όρος που θέτει ο Μπαχτσελί σχετικά με την επανέναρξη της δικαστικής έρευνας των υποθέσεων διαφθοράς έχει ονομαστεί από κύκλους της Άγκυρας με αρκετή δόση σαρκασμού ως «Δώσε μου τον Μπιλάλ και πάρε τον συνασπισμό”.

Ο Μπαχτσέλι έχει επίσης κατηγορηματικά δηλώσει ότι το κόμμα του δεν πρόκειται να συμμετάσχει σε μια κυβέρνηση συνασπισμού, όπου το HDP θα είναι παρών ούτε και σε ένα συνασπισμό που θα είχε την έξωθεν στήριξη από το κουρδικό κόμμα.

Ο Κεμάλ Ντερβίς, υψηλόβαθμο στέλεχος επί μεγάλο διάστημα της Παγκόσμιας Τράπεζας, που έδωσε στη Τουρκία τη συνταγή με την οποία  η χώρα ξεπέρασε την οικονομική κρίση του 2001, υποστήριξε ότι η καλύτερη λύση αυτή τη στιγμή θα ήταν ένας συνασπισμός μεταξύ του AKP και του CHP. Εφόσον το  CHP  διεξήγαγε την προεκλογική του εκστρατεία σε μια πλατφόρμα  παρόμοια με το MHP σχετικά με τις υποθέσεις διαφθοράς και τον περιορισμό του Ερντογάν στα συνταγματικά του καθήκοντα, η υλοποίηση της «φόρμουλας Ντερβίς»- ο οποίος θεωρείται γενικά ότι εκφράζει τις απόψεις της επιχειρηματικής κοινότητας και των φορέων χάραξης πολιτικής της Ουάσινγκτον-, εξαρτάται από κατά πόσο ο Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, ο αρχηγός του CHP θα ήταν πρόθυμος να υποχωρήσει ως προς τις προεκλογικές υποσχέσεις του. Με τους 132 βουλευτές του CHP, ένας τέτοιος συνασπισμός θα είχε μια πλειοψηφία 390 εδρών στην τουρκική εθνοσυνέλευση.

Ωστόσο, η δήλωση αρχών του CHP αποτελούμενη από 14-σημεία στοχεύει στην ανατροπή σχεδόν όλων των πολιτικών που ακολούθησε η κυβέρνηση του ΑΚΡ μέχρι σήμερα. Η δήλωση περιλαμβάνει εγγυήσεις για την πλήρη ελευθερία του Τύπου, κατάργηση του συνόλου της νομοθεσίας που απέμενε από την εποχή της στρατιωτικής χούντας του 1980, συμπεριλαμβανομένου του εκλογικού μέτρου του 10 τοις εκατό για την είσοδο ενός κόμματος στο κοινοβούλιο, την επαναχάραξη της εξωτερικής πολιτικής «η οποία έχει καταδικασμένη την Τουρκία στην απομόνωση από την παγκόσμια κοινότητα»,-όπως αναφέρεται στο κείμενο των σημείων- στην καταπολέμηση της διαφθοράς και τη βελτίωση της εργατικής νομοθεσίας, μεταξύ άλλων.

Ο Κιλιτσντάρογλου την περασμένη εβδομάδα έκανε μια προσπάθεια να δελεάσει τον αρχηγό του MHP για να σχηματίσουν ένα συνασπισμό μαζί προσφέροντας στον τελευταίο, τη θέση του πρωθυπουργού. Ο Μπαχτσέλι έγινε έξω φρενών. «Δεν είμαι ένα άτομο που θα δωροδοκηθεί με αυτόν τον τρόπο. Τι είναι αυτό, κάποιο νέο κινέζικο παιχνίδι!» απάντησε.

Οι έδρες που κέρδισαν το CHP και το MHP  ούτως ή άλλως αθροίζονται σε 212, λιγότερες  δηλαδή από τον απαιτούμενο αριθμό του 276. Για την εξασφάλιση ψήφου εμπιστοσύνης μια τέτοια κυβέρνηση μειοψηφίας, θα πρέπει να έχει την υποστήριξη είτε του HDP-κάτι που απεχθάνεται το MHP- ή του AKP, ένα πολύ απίθανο ενδεχόμενο.

Ο συν-πρόεδρος του HDP Σελαχατίν Ντεμιρτάς έχει δηλώσει ότι θα στηρίξει οποιαδήποτε κυβέρνηση υπό τον όρο ότι θα «εναγκαλιζόταν τις βασικές αρχές μας.»

«Θα παρείχαμε υποστήριξη σε μια τέτοια συμμαχία ώστε να λειτουργήσει με ένα γρήγορο και σωστό τρόπο», είπε.

Στη συνέχεια απαρίθμησε τις βασικές αρχές του HDP: «Για παράδειγμα, θα συνταχθεί ένα νέο σύνταγμα με βάση τον πολίτη και τις ατομικές ελευθερίες; Η ειρηνευτική διαδικασία (για την επίλυση του Κουρδικού) θα συνεχιστεί χωρίς διακοπή, με σκοπό την επίτευξη διαρκούς ειρήνης; Θα συνταχθούν νόμοι με προσανατολισμό την ελευθερία και τη δημοκρατία, αντί των νόμων που επικεντρώνονται  στην ασφάλεια; Θα γίνουν αλλαγές στη νομοθεσία για τα πολιτικά κόμματα, το εκλογικό μέτρο, νόμοι που προβλέπουν δικαιώματα για τα παιδιά και τα δικαιώματα των γυναικών, την προστασία του περιβάλλοντος, όλα αυτά είναι βασικές αρχές μας.»

Ο Νταβούτογλου σε τηλεοπτική του συνέντευξη τόνισε ότι το εκλογικό σώμα δεν έδωσε στο ΑΚΡ εντολή να σχηματίσει κυβέρνηση πλειοψηφίας. “Μπορεί να κάναμε λάθη κατά τη διάρκεια των 12 χρόνων μας στην κυβέρνηση. Αλλά παλέψαμε ενάντια σε ένα ευρύ μέτωπο που εφάρμοζε πολιτικές συνωμοσιών εναντίον μας », είπε.

Ο Νταβούτογλου άφησε να εννοηθεί ότι ένας συνασπισμός χωρίς τη συμμετοχή του ΑΚΡ, που διαθέτει τη μεγαλύτερη εκπροσώπηση στο κοινοβούλιο, δεν θα ήταν εφικτός. Και τόνισε ότι θα προσπαθήσει να δημιουργήσει ένα συνασπισμό με βάση αυτό το πλαίσιο.

Ωστόσο, ο ίδιος υπογράμμισε, επίσης, ότι, «θα εκλάβουμε οποιαδήποτε επίθεση ή προσβολή που έχει στόχο το αξίωμα του προέδρου ως επίθεση εναντίον μας.» Η δήλωσή του ουσιαστικά ισοδυναμεί με απόρριψη του όρου που θέτουν τα άλλα τρία κόμματα ότι ο Ερντογάν θα πρέπει να κρατήσει κοντά τα χέρια του από την εσωτερική πολιτική.

Με όλα τα πολιτικά κόμματα να έχουν διαμετρικά αντίθετες απόψεις το ένα με το άλλο, ο σχηματισμός κυβέρνησης συνασπισμού μοιάζει να προσκρούει σε ανυπέρβλητα εμπόδια σε αυτή τη φάση. Μια άλλη δυνατότητα που συζητιέται πολύ στην Άγκυρα είναι το σενάριο για πρόωρες εκλογές τον Νοέμβριο, αν οι πολιτικοί αποτύχουν στον σχηματισμό μια κυβέρνησης εντός των προβλεπόμενων από το σύνταγμα 45 ημερών από τη στιγμή που ο πρόεδρος Ερντογάν δώσει την εντολή πρώτα στον Νταβούτογλου, και στη συνέχεια, στους υπόλοιπους ηγέτες. Το Σύνταγμα αναφέρει ότι ο πρόεδρος μπορεί να κηρύξει εκλογές στην περίπτωση αποτυχίας σχηματισμού κυβέρνησης.

Ο Ερντογάν επίμονα διακήρυττε  κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας, στην οποία έλαβε ενεργά μέρος παραβιάζοντας τη συνταγματική αρχή του ακομμάτιστου προέδρου, ότι το κοινοβουλευτικό σύστημα δεν είναι βιώσιμο και ότι θα πρέπει να δοθεί η δυνατότητα δημιουργίας ενός « τουρκικού στιλ προεδρικού συστήματος,» Εάν τα πολιτικά κόμματα δεν μπορέσουν να επιτελέσουν το καθήκον τους να δώσουν μια κυβέρνηση στην Τουρκία, ο Ερντογάν θα επαναφέρει το παλιό επιχείρημα του ότι αυτό που χρειάζεται η χώρα είναι ένα σύστημα εξουσίας του ενός αρχηγού, με την ελπίδα ότι κατά τη διάρκεια των πρόωρων εκλογών οι ψήφοι που μετανάστευσαν σε άλλα κόμματα θα επανακάμψουν στο ΑΚΡ.

Μια πρόσφατη έκθεση μετά τις τουρκικές εκλογές από την Υπηρεσία Ερευνών του Αμερικανικού Κογκρέσου αναφέρει ότι η αντίσταση που προβάλλουν τα «άλλα κόμματα» κατά των προτεραιοτήτων του προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν θα μπορούσε να προσφέρει στα ηγετικά στελέχη του ΑΚΡ την ευκαιρία να αναπτύξουν μια ατζέντα και μια πολιτική ταυτότητα ανεξάρτητες από τον Ερντογάν.”

Φαίνεται ότι το κύριο εμπόδιο στο δρόμο για μια ομαλά λειτουργούσα δημοκρατία στην Τουρκία είναι ο Ερντογάν. Μένει να δούμε αν η πρόβλεψη της έκθεσης της Υπηρεσίας Ερευνών του αμερικανικού Κογκρέσου αποδειχθεί ευσεβής πόθος ή πραγματικότητα.