Ο όρος «αρπαχτές» στη καθομιλουμένη αφορά δραστηριότητες που καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα της καθημερινότητας. Τον έχουμε συναντήσει σε καλλιτεχνικές εκδηλώσεις, κυρίως καλοκαιρινές που αφορούν θεατρικά μπουλούκια ή μουσικά σχήματα, τον έχουμε συναντήσει σε επιχειρηματικές δραστηριότητες, τον έχουμε συναντήσει σε σεξουαλικές σχέσεις της μιας βραδιάς και τελευταία φαίνεται ότι οι «αρπαχτές» ευδοκιμούν και σε πολιτικές πρωτοβουλίες.

Πριν δούμε μια προς μια τις διάφορες «αρπαχτές» ας προσεγγίσουμε τα κοινά τους χαρακτηριστικά, που φαίνεται ότι υπάρχουν. Καταρχήν η «αρπαχτή» έχει στοιχεία ευκαιριακού χαραχτήρα  και ο χρόνος λειτουργίας της είναι πεπερασμένος. Για να ευδοκιμήσει, πρέπει να υπάρχει ένα περιβάλλον που την ευνοεί και προοιωνίζει την επιτυχία της. Χαρακτηριστικά τέτοιου περιβάλλοντος είναι η ρευστότητα και η κινητικότητα των δεδομένων του και η εντύπωση, πραγματική ή υποκειμενική, παρουσίας κάποιου ελλείμματος, δηλαδή κενού. Αυτό σημαίνει δεδομένα και καταστάσεις που προϋποθέτουν απουσία ή υποτονικότητα των παγιωμένων σταθερών και ύπαρξη συνθηκών αλλαγής ή ανατροπής  τους. Οι αιτίες αλλαγών των σταθερών είναι προφανώς ξεχωριστές για κάθε είδος «αρπαχτής».  Από την άλλη πλευρά απαραίτητη προϋπόθεση, εκ των “sine qua non”, είναι η παρουσία του υποκειμενικού παράγοντα ο οποίος ευρίσκεται οπωσδήποτε σε κατάσταση ετοιμότητας, ούτως ώστε η ανάδυση των αντικειμενικών συνθηκών να προκαλέσει την άμεση δραστηριοποίηση του. Ας δούμε λοιπόν τις διάφορες «αρπαχτές» και ας ψηλαφήσουμε τα κοινά και τα ειδικά χαρακτηριστικά τους.

Οι καλλιτεχνικές «αρπαχτές». Βασικά αφορούν θεατρικά σχήματα και μουσικά συγκροτήματα. Τα πρώτα, που αφορούν τη σύγχρονη εκδοχή των παλιών «μπουλουκιών», μπορεί να δραστηριοποιηθούν καθ` όλη τη διάρκεια του χρόνου κύρια στην επαρχία. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι η παρουσία στο καστ ενός τηλεοπτικού αστέρα με πρόσφατη παρουσία σε τηλεοπτική σειρά, ένα έτοιμο σενάριο (μπορεί να είναι και αρχαία τραγωδία), μια παλιά επιτυχία του θεάτρου με επώνυμους καλλιτέχνες και … φύγαμε για δυο παραστάσεις ενός σαββατόβραδου. Τα δεύτερα ενδημούν κυρίως το καλοκαίρι, όπου η θερινή ραστώνη αποτελεί ιδιαίτερα ευφορικό περιβάλλον για αναζήτηση μουσικής «παρα θιν αλός» ιδιαίτερα από τη νεολαία. Προσοχή, δεν αναφέρομαι σε συγκροτήματα που πλαισιώνουν τα καλοκαιρινά θρησκευτικά πανηγύρια της ελληνικής υπαίθρου. Αυτά αποτελούν παράδοση μπορώ να πω και θεσμό  και έρχονται από τα βάθη της ιστορίας.

Οι επιχειρηματικές «αρπαχτές». Εδώ τα πράγματα είναι πιο ιδιαίτερα και περισσότερο απαιτητικά. Η ανίχνευση των καταλλήλων αντικειμενικών προϋποθέσεων αποτελεί ιδιαίτερη ικανότητα από τον υποκειμενικό παράγοντα για να τις επισημάνει αρχικά και να τις αξιοποιήσει μετά. Αποτελεί δηλαδή ιδιαίτερο ταλέντο επί παραδείγματι να εντοπίσεις, ανάμεσα σε πάρα πολλές, κάθε χρόνο την καταρρέουσα ποδοσφαιρική ομάδα, ποδοσφαίρου ή μπάσκετ, και να εμφανισθείς ως σωτήρας για να εκμεταλλευτείς είτε το έμψυχο υλικό της, είτε την περιρρέουσα κοινωνική ατμόσφαιρα που την πλαισιώνει. Η όποια «εκμετάλλευση», πετυχημένη ή όχι, έχει προφανώς ημερομηνία λήξεως.  

Οι σεξουαλικές «αρπαχτές». Εδώ τα πράγματα είναι πιο απλά και πιο συγκεκριμένα. Αφορούν και τα 2 φύλα. Ο υποκειμενικός παράγοντας προϋποθέτει είτε τη συναισθηματική αστάθεια, συγκυριακή ή όχι, είτε την απουσία συναισθηματικού κραδασμού, είτε  ανωριμότητα είτε τέλος – τέλος απλά μόδα. Το κατάλληλο περιβάλλον είναι εύκολο να βρεθεί, ένα ατμοσφαιρικό μπαρ, 2-3 ποτά στην αρχή χαλαρά και μετά απανωτά σφηνάκια και αρκετή κουβέντα ψυχολογικο΄-κοινωνικού περιεχομένου. (Στην εποχή μου «δουλεύαμε» πολύ  Κούντερα)

Τέλος, οι πολιτικές «αρπαχτές». Αυτές είναι σχετικά καινούριο φρούτο. Αποτελεί κλασσική εκδοχή συνδυασμού απαραίτητα ύπαρξης προσωπικής φιλοδοξίας και εντύπωσης, υπαρκτής ή όχι, ασταθούς πολιτικού περιβάλλοντος. Η επιτυχία της πολιτικής «αρπαχτής» εξαρτάται απόλυτα από τη σωστή εκτίμηση του ποιού του  περιβάλλοντος. Θυμόσαστε τα διάφορα μορφώματα ΔΗΑΝΑ, Πολιτική Άνοιξη, ΚΟΔΗΣΟ, Σοσιαλιστική Πορεία,  κ.α. Δεν αναφέρομαι σε αυτά, διότι οι έχοντες τη πρωτοβουλία της δημιουργίας τους αποτελούσαν ενεργούς πολιτικούς που για τον ένα ή τον άλλο λόγο, καλώς ή κακώς,  η μέχρι τότε πορεία τους ασφυκτιούσε κάτω από τις κομματικές συνθήκες που λειτουργούσαν και κατά κάποιο τρόπο η ανάληψη πρωτοβουλίας  ήταν για αυτούς μονόδρομος.

Αναφέρομαι σε φαινόμενα τύπου Ποτάμι. Η περιρρέουσα ατμόσφαιρα κρίνεται πρόσφορος. Οι δημοσκοπήσεις, σωστές ή λάθος, φτιαχτές ή γνήσιες, δείχνουν σημαντικό ποσοστό αναποφάσιστων. Τι άλλο χρειάζεται. Μα ο αναγνωρίσιμος φιλόδοξος. Βρέθηκε και αυτός. Τι άλλο χρειάζεται. Μα κάποιοι εξίσου φιλόδοξοι και λιγότερο αναγνωρίσιμοι. Βρέθηκαν και κάποιοι τέτοιοι και το σχήμα είναι έτοιμο. Η πολιτική «αρπαχτή» ετοιμάζεται για την  ευκαιρία της!

Τώρα στο ερώτημα τι θέσεις έχει και  ποιές λύσεις προβάλει για τα προβλήματα της κοινωνίας, αυτό δεν έχει καμιά σημασία. Στο κάτω-κάτω η θειά-Μαριγώ από την Κάτω Παναγιά δεν θυμάται αν η Αντιγόνη ήταν γυναίκα ή αδελφή του Κρέοντα, ο οπαδός της ΑΕΚ δεν θυμάται ποιος ήταν πρόεδρος της ομάδας μετά τον Μπάρλο και εγώ δεν θυμάμαι προχθές μετά το μπαρ, που κοιμήθηκα και με ποιόν!

* Ο Κώστας Β. Μάρκου είναι γιατρός και διδάσκει στο Πανεπιστήμιο Πάτρας