Από τον πρόσφατο ανασχηματισμό ξεχωρίζουν δυο σημαδιακά γεγονότα. Ένα αναμενόμενο και ένα απροσδόκητο.

Το αναμενόμενο είναι η αποπομπή του κ. Μουζάλα. Τον Οκτώβριο είχα γράψει σε αυτή την ιστοσελίδα ότι η παραίτηση Καραγγελή σήμαινε ότι το «καράβι Μουζάλα» είχε αρχίσει να βυθίζεται. Η απόπειρα, τον περασμένο Οκτώβριο, να δραπετεύσει στην θέση του Επιτρόπου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Συμβουλίου της Ευρώπης, έμοιαζε με κακόγουστο αστείο και απέτυχε οικτρά. Ας σημειώσουμε ότι, ενώ οι 3  άλλες αποχωρήσεις από την Κυβέρνηση ήταν παραιτήσεις, συνέπεια συγκεκριμένων στιγμιαίων ατοπημάτων, η περίπτωση Μουζάλα, ήταν η μόνη αποπομπή βάσει μιας κριθείσας συνολικής αποτυχίας. Υπό αυτή την έννοια, η αυτό-δηλωθείσα «υπερκόπωση» του κ. Μουζάλα εμφανίζεται κυριολεκτικά σωτήρια για την αποφυγή ενός πλήρους εξευτελισμού. Δεν έχουμε λόγo να αμφιβάλουμε για την πραγματικότητα αυτής της υπερκόπωσης. Είναι εξάλλου γνωστό ότι ακόμα και η υπερβολική αδράνεια μπορεί να καταστεί κουραστική. Απλά, ας παρατηρήσουμε ότι, όπως κάθε ασθένεια εξάλλου, αυτή η υπερκόπωση είχε και παράπλευρα οφέλη. Δίνει στον κ. Μουζάλα ένα φύλο συκής για να καλύψει την ντροπή μιας άδοξης αποπομπής. Άδοξη και λυπηρή, αν θυμηθούμε με πόσο καλές προδιαγραφές ξεκίνησε. Καταλαβαίνουμε γιατί ο κ. Μουζάλας έφυγε κυριολεκτικά κλαίγοντας.

Πως ένας ιατρός με ανθρωπιστικό παρελθόν, με την σθεναρή υποστήριξη του πρωθυπουργού, την έντονη συμπάθεια των Γερμανών εταίρων, την ευνοϊκή προβολή από τα μίντια, με σχεδόν απεριόριστα υλικά μέσα στη διάθεσή του, κατάφερε να εκθέσει την Ελλάδα, να δυσαρεστήσει τόσο την Κυβέρνησή του όσο και την αντιπολίτευση, να γίνει «κόκκινο πανί» για τους αρμόδιους οργανισμούς όπως η Ύπατη Αρμοστεία για τους Πρόσφυγες, να διαρρήξει τις σχέσεις του με τις ανθρωπιστικές οργανώσεις και κυρίως να προκαλέσει δυστυχία αλλά και θανάτους στους πρόσφυγες; Μέρος της εξήγησης είναι ότι, με την ανικανότητά του, ο κ. Μουζάλας εξυπηρετούσε εμμέσως έναν σκοπό. Χάρη σε αυτόν η Ελλάδα πρόβαλε ως ανάχωμα και τάφρος για τους πρόσφυγες που θα επιχειρούσαν την κλειστή πλέον Βαλκανική οδό προς την Ευρώπη. Το υπερβολικό και προκλητικό ζήλος όμως κούρασε μέχρι και τους υποστηρικτές αυτές της πολιτικής.

Ενδιαφέρον είχε και ο «απολογισμός» του κ. Μουζάλα κατά την τελετή παράδοσης-παραλαβής. Ευχαρίστησε καταρχήν την Κυβέρνηση (πως άραγε ευχαριστείς την Κυβέρνηση στην οποία ανήκεις;) και κατόπιν μονολεκτικά ανέφερε τον «Τσίπρα». Όχι τον «Αλέξη Τσίπρα» ή τον «Πρωθυπουργό», αλλά τον… Τσίπρα. Και κράτησε τις εγκάρδιες ευχαριστίες του, για «όλα τα καλά που έγιναν» (sic!) για… τον κ. Τόσκα! Έχοντας στο νου αυτά τα «καλά», δεν ξέρω αν πρόκειται για έπαινο ή για… κάρφωμα.

Το απροσδόκητο γεγονός είναι ο διορισμός του κ. Κουβέλη και ειδικά ως αναπληρωτής υπουργός υπό τον Πάνο Καμμένο. Ο καθένας εύλογα προσπάθησε να μαντέψει ποιον σκοπό εξυπηρετεί αυτός ο διορισμός. Ακούστηκαν διάφορα επιχειρήματα. Το πρώτο είναι ότι δίνεται ένα μήνυμα ανοίγματος προς τους ψηφοφόρους. Αμέσως όμως γεννιέται το ερώτημα: προς ποιους ψηφοφόρους και ποια κατεύθυνση. Ο κ. Κουβέλης είναι γνωστός για τις διαβεβαιώσεις του, μέχρι και την Κυριακή των εκλογών του 2012, ότι δεν θα είναι «το δεκανίκι της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ», ούτε «το αριστερό άλλοθι» των Τροϊκανών. Και την Δευτέρα έσπευσε να ενσωματωθεί στην εγχώρια τρόικα με τον Σαμαρά και τον Βενιζέλο. Και λίγους μήνες μετά να εγκατέλειψε και αυτούς. Ο κ. Κουβέλης έχει γίνει το εθνικό σύμβολο του απόλυτου οπορτουνισμού, αλλά και της πολιτικής αυτοκαταστροφής, καταφέρνοντας σε λίγους μήνες να διαλύσει το κόμμα του. Στις τελευταίες εκλογές όπου συμμετείχε, δεν έφτασε ούτε το 1%. Αν πρόκειται για άνοιγμα στους ψηφοφόρους, είναι άνοιγμα στο… κενό.

Το δεύτερο που ακούστηκε είναι ότι πρόκειται για άνοιγμα προς τους Ευρωπαίους, για ενίσχυση της «ρεαλιστικής» εικόνας που επιθυμεί να προβάλει η Κυβέρνηση. Δεκτό, αλλά είναι αμφίβολο πόσο οι Ευρωπαίοι γνωρίζουν τον κ. Κουβέλη, ο οποίος εξάλλου δεν ομιλεί καμία ξένη γλώσσα. Ειπώθηκε επίσης ότι πρόκειται για άνοιγμα προς ορισμένα οικονομικά κέντρα, τα οποία βλέπουν με καλό μάτι τον κ. Κουβέλη. Αδύναμο επιχείρημα, διότι ίσως τον βλέπανε με καλό μάτι όταν ακριβώς έδωσε το «αριστερό άλλοθι» σε Σαμαρά-Βενιζέλο, αλλά σήμερα δεν είναι σε θέση να δώσει κανενός είδους άλλοθι. Τέλος ειπώθηκε ότι ο κ. Κουβέλης θα μπορούσε να λειτουργήσει ως «γέφυρα» με πρώην συντρόφους του, που βρίσκονται τώρα στο Κίνημα Αλλαγής, με το οποίο προσβλέπει συνεργασία ο ΣΥΡΙΖΑ. Αν υπήρξε τέτοια σκέψη, πρέπει να διαπιστώσουμε ότι οι πιο οργισμένες αντιδράσεις ήρθαν ακριβώς από αυτούς του πρώην συντρόφους, και συνεπώς η προσπάθεια αυτή απέτυχε εξαρχής.

Προσωπικά τολμώ μια άλλη υπόθεση. Ο ΣΥΡΙΖΑ, και προσωπικά ο πρωθυπουργός, έχουν παλιούς λογαριασμούς να ξεκαθαρίσουν με τον κ. Κουβέλη. Να τον ενσωματώσουν στην Κυβέρνηση και μάλιστα ως αναπληρωτή του κ. Καμμένου, ο οποίος τον έχει χαρακτηρίσει «άνθρωπο των μαξιλαριών», έχει κατά γενική ομολογία έναν εξευτελιστικό χαρακτήρα και αποτελεί ένα είδους… εκδίκησης!

* Η Αθηνά Πολίτου είναι κοινωνιολόγος με εξειδίκευση στα ανθρώπινα δικαιώματα.