Η δήλωση υποψηφιότητας της κ. Αχτσιόγλου στην προεδρία του ΣΥΡΙΖΑ είναι σημαντική, αφενός διότι είναι η πρώτη πράξη για την διαδοχή του Αλέξη Τσίπρα και, αφετέρου, διότι εμφανίζεται ως η πιο συναινετική υποψηφιότητα στο εσωτερικό του ΣΥΡΙΖΑ, καθώς και εκείνη με την μεγαλύτερη πιθανότητα επιτυχίας. Συνεπώς έχει ενδιαφέρον να εξετάσουμε προσεκτικά, τόσο τι είπε η κ. Αχτσιόγλου, όσο και πως το είπε. Όχι για να κρίνουμε αυτή την υποψηφιότητα (αυτό ανήκει στα μέλη του ΣΥΡΙΖΑ), αλλά για να επιχειρήσουμε μια διάγνωση της κατάστασης που επικρατεί εντός αυτού του κόμματος.

Κάνει λοιπόν ιδιαίτερη εντύπωση ότι σε αυτή την σημαντική ομιλία απουσίαζαν εντελώς οι λέξεις που συνιστούν διαχρονικά το βασικό λεξιλόγιο της Αριστεράς. Δεν ανέφερε καθόλου λέξεις όπως φτώχεια, νεοφιλελευθερισμός, καπιταλισμός, εκμετάλλευση, αδικία. Ανέφερε μια φορά μόνο την λέξη εργαζόμενος, εντάσσοντας τον στην ίδια κατηγορία με τον επιχειρηματία και δηλώνοντας ότι θα τους υποστηρίξει εξίσου και τους δυο. Δήλωσε το ενδιαφέρον της για την υποστήριξη των ομοφυλόφιλων (και καλά έκανε βέβαια), αλλά απέφυγε όμως να δηλώσει κάτι αντίστοιχο πχ για τους πρόσφυγες (που ωστόσο απειλούνται σήμερα απείρως περισσότερο από τους ομοφυλόφιλους, όπως μαρτυρούν τα τραγικά πρόσφατα γεγονότα).

Το όραμα της κ. Αχτσιόγλου είναι «μια κοινωνία υψηλών προσδοκιών», δηλαδή μια έννοια αποφορτισμένη από κάθε πολιτικό προσανατολισμό. Και, για την επίτευξη του στόχου αυτού, προτείνει ένα «νέο ΣΥΡΙΖΑ αποτελεσματικό, σύγχρονο, μεθοδικό, ικανό να ανταποκριθεί στις νέες προκλήσεις». Δηλαδή, ένα κόμμα επίσης χωρίς συγκεκριμένο πολιτικό περιεχόμενο. Κατά τα άλλα, δεν έθιξε το κρίσιμο ερώτημα: γιατί χρειάζεται «νέο ΣΥΡΙΖΑ», ενώ λέγονται τόσο θετικά λόγια (σχεδόν διθυραμβικά) για το «παλιό» και τον τέως επικεφαλής του; Ούτε επιχειρεί να σκιαγράφηση έστω σε τι αυτός ο ΣΥΡΙΖΑ θα είναι πολιτικά «νέος» σε σχέση με τον παλιό.

Ίσως όμως η απάντηση να πρέπει να διαβαστεί ανάμεσα στις γραμμές. Πράγματι, διευκρινίζει η κ. Αχτσιόγλου ότι «Ξεκινώντας ως κόμμα της Ριζοσπαστικής Αριστεράς, επιλέξαμε να εκπροσωπήσουμε τους προοδευτικούς πολίτες». Και προσθέτει ότι «δεν υπάρχει δίλημμα προς το κέντρο ή προς την αριστερά, αλλά είμαστε με τους πολλούς». Εμμέσως πλην σαφώς, δηλώνει δηλαδή ότι η Αριστερά δεν είναι πλέον η πολιτική δύναμη που μπορεί να εκπροσωπήσει «τους πολλούς». Έχοντας υπόψη ότι «προοδευτικοί πολίτες» θεωρούμε ότι είμαστε όλοι, και ειδικά όσοι αποτάσσουμε τους όρους δεξιά ή αριστερά, η κ. Αχτσιόγλου εννοεί προφανώς, ότι ο ΣΥΡΙΖΑ, κρίνει πλέον τον αριστερό χαρακτήρα του μόνο ως μια ιστορική αφετηρία, που πρέπει πλέον να ξεπεραστεί. Και επιπλέον να απαλειφθεί οποιαδήποτε τοποθέτηση στη κλίμακα αριστερά-δεξιά. Είναι σημαδιακό δε ότι στην ομιλία της απέφυγε να τοποθετήσει την Δεξιά ως πολιτικό αντίπαλο, αλλά ούτε ανέφερε καν αυτή την λέξη (αναφέρθηκε μόνο μια φορά στην «άκρα δεξιά»).

Έχει επίσης πολύ ενδιαφέρον και το «στυλ» της ανακοίνωσης. Η κ. Αχτσιόγλου αποστασιοποιήθηκε εντελώς από το ύφος και την πυγμή ενός πολιτικού ηγέτη. Υιοθέτησε μάλλον ένα ύφος άριστης μαθήτριας, που διαβάζει προσεκτικά ένα καλογραμμένο κείμενο. Είχε εμφανώς το έντονο τρακ κάποιου που παραλαμβάνει μια απρόσμενη βράβευση, κρατώντας όμως μια απόλυτη σεμνότητα. Η συγκίνησή της την έκανε προσιτή και συμπαθής στους πολλούς: «Να ένας άνθρωπος σαν και εμάς, τους απλούς θνητούς, που γίνεται αρχηγός κόμματος, αλλά συνεχίζει να μας μοιάζει!».

Μην αμελούμε αυτή την πτυχή των πολιτικών πραγμάτων. Όσο το πολιτικό περιεχόμενο μειώνεται στο κομματικό προσκήνιο, τόσο αυξάνει το βάρος του στυλ. Και εδώ υφίσταται ένα μεγάλο πλεονέκτημα της κ. Αχτσιόγλου. Σε άλλες εποχές ήταν αδιανόητο να αναλάβει ευθύνη αρχηγού κόμματος γυναίκα και μάλιστα νέα. Σήμερα όμως αυτό αποτελεί συγκριτικό πλεονέκτημα. Τα μίντια λαχταρούν για «φρέσκα πρόσωπο». Αυτή η σύγχυση μεταξύ πολιτικής και φρουταγοράς, είναι και αυτή σημεία των καιρών. Όταν εκλείπει η δύναμη των ιδεών, αποκτούν μεγάλο βάρος τα προσωπικά χαρακτηριστικά αυτών που πρέπει να σηκώσουν τον κομματικό λόγο.

Αξιολογώ τελικά ότι η ομιλία της κ. Αχτσιόγλου, σηματοδοτεί πράγματι μια νέα εποχή για τον ΣΥΡΙΖΑ, όποια και αν είναι η αξιακή κρίση που ο καθένας μπορεί να έχει επί αυτής της νέας εποχής. Ο ΣΥΡΙΖΑ μπαίνει οριστικά και επίσημα στην κατηγορία των «κομμάτων εξουσίας». Αυτό βέβαια δεν αποτελεί εγγύηση ότι θα ξαναβρεθεί στην κυβέρνηση.

* Ο Νίκος Σταθόπουλος έχει σπουδάσει πολιτικές επιστήμες στον Καναδά.