Άκουσα εμβρόντητος από ραδιοφωνικό σταθμό της Καβάλας τη δήμαρχο της πόλης κα Δήμητρα Τσανάκα να αιτιολογεί την απόφαση του δημοτικού συμβουλίου να ματαιώσει την τελετή αποκαλυπτηρίων της πλάκας για τους Εβραίους της Καβάλας που υπήρξαν θύματα του Ολοκαυτώματος.

Θυμίζω ότι τη νύχτα της 3ης προς την 4η Μαρτίου 1943 με συνεργασία των βουλγαρικών αρχών κατοχής, συνελήφθησαν με μια αιφνιδιαστική επιχείρηση από σπίτι σε σπίτι 1484 Εβραίοι, από μωρά μέχρι ηλικιωμένοι, μεταφέρθηκαν και στοιβάχθηκαν σε μια καπναποθήκη δίπλα στο δημοτικό κήπο και από εκεί διαπεραιώθηκαν στο στρατόπεδο εξόντωσης της Τρέπλινκα, όπου βρήκαν μαρτυρικό θάνατο χωρίς να επιζήσει κανένας. Οι μόνοι που διέφυγαν το θάνατο ήταν ελάχιστοι άνδρες που τότε εργάζονταν σε καταναγκαστικά έργα στη Βουλγαρία. Αυτοί, κατά σύμπτωση, είδαν τους φίλους και τις οικογένειές τους να περνούν με το τρένο από μπροστά τους χωρίς να μπορούν να κάνουν τίποτα.

Ο Δήμος Καβάλας, ο 15ος ή 16ος κατά σειρά δήμος της Ελλάδας, αν δεν κάνω λάθος, είχε αποφασίσει να τιμήσει τη μνήμη των συμπατριωτών μας θυμάτων του Ολοκαυτώματος. Η τελετή ήταν προγραμματισμένη για την ερχόμενη Κυριακή 17 Μαΐου. Πληροφορήθηκα ότι σε αυτή είχαν αποφασίσει να έρθουν άνθρωποι, Εβραίοι και μη, από όλη την Ελλάδα, αλλά και από το Ισραήλ συγγενείς των θυμάτων. Η δήμαρχος, όπως η ίδια ισχυρίστηκε, ματαίωσε την τελετή επικαλούμενη τα εξής επιχειρήματα:

• Δεν γνώριζε τη μορφή του μνημείου και μόλις το είδε, θεώρησε ότι δεν ανταποκρίνεται στην αισθητική της και στην αισθητική που πρέπει να έχουν τέτοια μνημεία.
• Το βασικό πρόβλημα, κατά τη γνώμη της, ήταν ότι στην πλάκα ήταν χαραγμένο το θρησκευτικό σύμβολο των Εβραίων, το άστρο του Δαυίδ, και ότι πρέπει γενικά να αποφεύγεται η έκθεση θρησκευτικών συμβόλων.
• Δεν είμαστε, όπως είπε, στη δεκαετία του 1990, αλλά σε μια περίοδο μεγάλης οικονομικής κρίσης, ο κόσμος είναι πιεσμένος και μπορεί να αντιδράσει άσχημα.

Πρέπει να σας πω ότι έκανα αμέσως μετά τη συνέντευξη της Δημάρχου παρέμβαση στην εκπομπή, εξηγώντας τα αυτονόητα: ότι οι άνθρωποι αυτοί διώχθηκαν, βασανίστηκαν και θανατώθηκαν για ένα και μοναδικό λόγο: επειδή υπήρξαν Εβραίοι· ότι το κίτρινο άστρο αποτελεί σήμερα όχι μόνο το σύμβολο της πίστης τους, αλλά και αιώνιο σύμβολο του αγριότερου ίσως εγκλήματος που γνώρισε ποτέ η ανθρωπότητα· ότι επιτέλους μετά από δεκαετίες πολιτικών λήθης, οι τοπικές κοινωνίες της χώρας μας αποφασίζουν να θυμηθούν και να εγείρουν στήλες μνήμης –σε μια περίοδο που ο νεοναζισμός βυσσοδομεί και δηλητηριάζει τα ανυποψίαστα μυαλά των παιδιών μας. Κατέληξα λέγοντας ότι η απόφαση του δημοτικού συμβουλίου αποτελεί μια ακραία πράξη αντισημιτισμού που θα στιγματίσει διεθνώς την πόλη μας για δεκαετίες. Τέλος, απηύθυνα έκκληση στη δήμαρχο να αναθεωρήσει άμεσα την απόφασή της, επειδή πιστεύω ότι δεν αναλογίστηκε επαρκώς τις διαστάσεις και τις συνέπειες που θα έχει.

Αισθάνομαι βαθύτατη θλίψη και ντροπή ως δημότης της Καβάλας, μιας κοσμοπολίτικης πόλης με πολύχρωμο παρελθόν, που το αιμοδοτούσαν αδιάκοπα οι κουλτούρες των κοινοτήτων της: των Χριστιανών, των Μουσουλμάνων, των Αρμενίων, των Εβραίων, των Καθολικών και μετά τη μικρασιατική καταστροφή των προσφύγων, στους οποίους ανήκουν και οι δικοί μου πρόγονοι.
Δεν έχω άλλη δύναμη από τη δική μου φωνή. Σας καλώ να κάνετε το ίδιο, ως άτομα και ως συλλογικότητες: Η ΕΛΜΕ, ο σύλλογος δασκάλων, ο Σύνδεσμος Φιλολόγων που πρώτος οργάνωσε συνέδριο για το ναζισμό και το Ολοκαύτωμα, τα πολιτιστικά σωματεία της πόλης και κάθε ευαίσθητος πολίτης. Απευθύνω έκκληση να προωθήσετε το μήνυμα αυτό όπου κρίνετε απαραίτητο, να δημοσιοποιήσετε τις διαμαρτυρίες σας και να ζητήσετε την άμεση ανάκληση της απόφασης. Να δείξετε ότι εμείς, οι άνθρωποι αυτής της πόλης, δεν είμαστε όλοι ίδιοι και δεν στοιχιζόμαστε πίσω από τέτοιες πράξεις. 

ΥΣ 
Η πλάκα ήταν από μαύρο γρανίτη και έγραφε:
ΘΥΜΗΣΟΥ ΚΑΙ ΜΗΝ ΞΕΧΝΑΣ (στα ελληνικά και αγγλικά)
Ο ΔΗΜΟΣ ΚΑΒΑΛΑΣ ΚΑΙ ΟΙ ΚΑΤΟΙΚΟΙ ΤΟΥ
ΣΤΗ ΜΝΗΜΗ ΤΩΝ 1484 ΣΥΜΠΟΛΙΤΩΝ ΤΟΥΣ
ΠΟΥ ΣΥΝΕΛΗΦΘΗΣΑΝ ΣΤΙΣ 4 ΜΑΡΤΙΟΥ 1943
ΕΚΤΟΠΙΣΤΗΚΑΝ ΚΑΙ ΕΞΟΝΤΩΘΗΚΑΝ
ΣΤΑ ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΑ ΘΑΝΑΤΟΥ
ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΝΑΖΙ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΣΥΜΜΑΧΟΥΣ ΤΟΥΣ
ΚΑΒΑΛΑ, ΜΑΪΟΣ 2015
[στο κέντρο χαράχθηκε το άστρο του Δαυίδ μέσα σε στεφάνι]

* Ο Άγγελος Παληκίδης, Λέκτορας, Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης