Πριν από ακριβώς ένα χρόνο, η Ρωσική Ομοσπονδία εξαπέλυσε επίθεση εναντίον της Ουκρανίας και ανάτρεψε τις μέχρι τότε γεωπολιτικές ισορροπίες.

Πυροδότησε έναν νέο ψυχρό πόλεμο μεταξύ Δύσης και Ανατολής, ο οποίος θερμαίνεται καθημερινά, και κινδυνεύει να ωθήσει σε ένα νέο Παγκόσμιο Πόλεμο.

Είναι σαφές ότι η Ρωσία παραβίασε το διεθνές δίκαιο και την αρχή της εδαφικής ακεραιότητας. Δεν υπάρχει καμία δικαιολογία για αυτόν τον καταστροφικό πόλεμο, τον οποίο η Ρωσία αποκαλεί «Ειδική Επιχείρηση».

Κανείς δεν πιστεύει τη δικαιολογία της «εκκαθάρισης της Ουκρανίας από τους Ναζί».

Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι η επιθετική συμπεριφορά της Ρωσίας είναι επεκτατική και έχει τις ρίζες της στον Μεγάλο Ρωσικό σοβινισμό, ο οποίος δεν αναγνωρίζει την ύπαρξη της Ουκρανίας ούτε ως κράτος ούτε ως έθνος.

Οι ισχυρισμοί του Πούτιν ότι ο δυτικός κόσμος ξεκίνησε τον πόλεμο και ότι η Δύση είναι έτοιμη να «συνεργαστεί ακόμη και με τον διάβολο» για να διαλύσει τη Ρωσία είναι παράλογοι. Αντιθέτως, η Δύση, με γνώμονα τα οικονομικά της συμφέροντα, παρέμεινε απαθής και σιωπηλή όταν η Ρωσία επενέβη στη Γεωργία και όταν προσάρτησε την Κριμαία.

Η Ρωσία παρουσιάζει την επιθυμία του ουκρανικού λαού να ενταχθεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση ως «πραξικόπημα» και χαρακτηρίζει την ένταξη των χωρών της Ανατολικής Ευρώπης στο ΝΑΤΟ ως «δυτικό επεκτατισμό» κατά της Ρωσίας. Η θέση αυτή είναι σαφώς αντίθετη με την αρχή της αυτοδιάθεσης των λαών. Με αυτό, δεν ισχυρίζομαι, βεβαίως, ότι η Δύση σεβάστηκε την αρχή της αυτοδιάθεσης των λαών.

Ξεκινώντας από την Κύπρο και φτάνοντας στη Λατινική Αμερική και τον Αφροασιατικό χώρο θα μπορούσα να παραθέσω πολλά παραδείγματα όπου αυτή η αρχή παραβιάστηκε από τις δυτικές χώρες. Επίσης, είναι γεγονός, ότι μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης μπορούμε να επισημάνουμε μια σειρά από λάθη στη στάση της Δύσης απέναντι στη Ρωσία.

Αλλά τίποτα από αυτά δεν μπορεί να δικαιολογήσει την επιθετικότητα της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας.

Έχει περάσει ένας χρόνος από τότε που αυτός ο άδικος πόλεμος συγκλόνισε τον κόσμο και κανείς δεν μπορεί να προβλέψει πότε θα τελειώσει. Οι παρενέργειες του πολέμου είναι τρομερές. Έχει δημιουργήσει πολλά προβλήματα, από την ενεργειακή κρίση μέχρι τον πληθωρισμό. Αλλά το πιο τρομακτικό απ’ όλα, έχει θέσει τον κόσμο σε κίνδυνο πυρηνικού πολέμου.

Το εμπάργκο της Δύσης κατά της Ρωσίας ή η βοήθεια σε όπλα προς την Ουκρανία δεν αρκούν για να συντομεύσουν τη διάρκεια του πολέμου…

Σε αυτό το πλαίσιο, ο 93χρονος κοινωνιολόγος Γιούργκεν Χάμπερμας, ένας από τους μεγαλύτερους φιλοσόφους της εποχής μας, έγραψε στις 14 Φεβρουαρίου 2023 ένα εξαιρετικά σημαντικό άρθρο στο οποίο αμφισβητούσε την πολιτική της Δύσης απέναντι στην επιθετική Ρωσία.

Ο διάσημος στοχαστής υποστηρίζει ότι δεν είναι σαφές τι ακριβώς θέλει η Δύση και ότι υπάρχει σύγχυση σχετικά με τον απώτερο σκοπό της στρατιωτικής βοήθειας προς την Ουκρανία. Υπάρχουν εκείνοι που υποστηρίζουν ότι η Ουκρανία δεν πρέπει να χάσει τον πόλεμο και εκείνοι που θέλουν ο πόλεμος να συνεχιστεί μέχρι να ηττηθεί η Ρωσία. Κάποιοι άλλοι, μιλούν για συνέχεια του πολέμου μέχρι την ανατροπή του Πούτιν. Εδώ προστίθεται και η στάση του Γάλλου προέδρου ότι «η Ρωσία πρέπει να ηττηθεί αλλά όχι να συντριβεί».

Ο Γιούργκεν Χάμπερμας υποστηρίζει ότι ακριβώς αυτή η σύγχυση είναι εξαιρετικά επικίνδυνη και προειδοποιεί, ότι η Δύση, αν συνεχίσει να προμηθεύει όπλα, κινδυνεύει να βρεθεί όλο και περισσότερο μπλεγμένη σε έναν πόλεμο, ο οποίος θα μπορούσε να καταλήξει είτε στην «εγκατάλειψη της Ουκρανίας στη μοίρα της» είτε, στον πρώτο παγκόσμιο πυρηνικό πόλεμο.

Προκειμένου να αποφευχθεί αυτό το δίλημμα και ο κίνδυνος, ο Γιούργκεν Χάμπερμας υπογραμμίζει τη σημασία διαπραγματεύσεων και καλεί όλα τα μέρη να δείξουν την ανάλογη ετοιμότητα στην κατάλληλη στιγμή. Ο Χάμπερμας αντιτίθεται επίσης στην άποψη, ότι μόνο η Ουκρανία μπορεί να αποφασίσει πότε και σε ποια βάση θα διεξαχθούν οι διαπραγματεύσεις. Υποστηρίζει ότι και η Δύση πρέπει να έχει λόγο στο θέμα, επειδή ο πόλεμος την επηρεάζει άμεσα.

Αν και η έκκληση του Χάμπερμας για διαπραγματεύσεις έχει επικριθεί από ορισμένες πλευρές, δεν πρέπει να απορριφθεί εκ προοιμίου. Αυτός ο τρομερός πόλεμος πρέπει να τελειώσει το συντομότερο δυνατό. Είναι ήδη σαφές ότι καμία πλευρά δεν επιτυγχάνει απόλυτη επιτυχία στον πόλεμο.

Φυσικά, αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να κλείσουμε τα μάτια στη κατοχή των εδαφών της ανατολικής Ουκρανίας. Κανείς δεν το ισχυρίζεται αυτό. Αντίθετα, ο Χάμπερμας προτείνει την επιστροφή στο προπολεμικό status quo.

Από την πλευρά μου θα ήθελα να προσθέσω και την εγκαθίδρυση μιας έννομης τάξης στην Ουκρανία στην οποία οι Ρωσόφωνοι πολίτες θα μπορούν να απολαμβάνουν όλα τους τα δημοκρατικά δικαιώματα. Η εγκαθίδρυση ισχυρών αυτόνομων τοπικών διοικήσεων ή η ομοσπονδιοποίηση της Ουκρανίας θα μπορούσε να αποτελέσει μια διέξοδο.

Αρκεί να δοθεί μια ευκαιρία στη διπλωματία και στις διαπραγματεύσεις…

* Ο Νιαζί Κιζίλγιουρεκ είναι Τουρκοκύπριος ευρωβουλευτής, μέλος της Ομάδας της Αριστεράς στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο – GUE/NGL