Ο συλλογικός ναρκισσισμός είναι η πίστη ότι η ομάδα (κοινωνική, πολιτική, θρησκευτική, εργασιακή, αθλητική, κ.λπ.) που ανήκει ένα άτομο είναι μοναδική, ιδιαίτερη, διακριτή και έχει προνόμια και εξουσίες τα οποία δεν αναγνωρίζονται, όπως πρέπει, από τις άλλες ομάδες.

Αυτή η αντίληψη της διαφορετικότητας και του μοναδικού (ενδεχόμενα και ενός αισθήματος ανωτερότητας), εξηγείται από μια ηθική η οποία είναι υποκειμενικά ερμηνεύσιμη, από μια πολιτισμική και αξιακή θολούρα, από την οικονομική ή στρατιωτική ισχύ, ή την αντίληψη ότι μόνο αυτή η ομάδα προστατεύει τις δημοκρατικές ή τις θρησκευτικές αξίες, ή κατέχει την απόλυτη και τη μοναδική αλήθεια. 

Ο συλλογικός ναρκισσισμός ερμηνεύει την αναπτυσσόμενη δημοφιλία του λαϊκιστικών πολιτικών, του απομονωτισμού και των ακροδεξιών και νεοφασιστικών πολιτικών κινήσεων. Στο όνομα του συλλογικού ναρκισσισμού, ξενοφοβικές θέσεις και απόψεις βρίσκουν πρόσφορο έδαφος και μαζικά εγκλήματα εκλογικεύονται ως απόδειξη της ανωτερότητας, της παντοδυναμίας και της διαφύλαξης του τρόπου ζωής μιας φυλής ή μιας κοινωνικής ομάδας. 

Σε καιρούς αβεβαιότητας και κρίσεων (οικονομικών, κοινωνικών, πολιτικών και εσχάτως, υγειονομικών), ο συλλογικός ναρκισσισμός γιγαντώνεται και γίνεται ένα με τη ξενοφοβία και την εχθρότητα ως προς τα μέλη άλλων ομάδων (βλέπε: επιθέσεις σε μειονότητες, βίαιες συγκρούσεις μεταξύ ακροδεξιών και ακροαριστερών ομάδων, χουλιγκανισμοί και τραμπουκισμοί, φαινόμενα ατομικής βίας με στόχο αδύναμους και περιθωριοποιημένους, κ.λπ.). 

Η ενέργεια των συλλογικά ναρκισσιστών, διοχετεύεται στην προστασία του κύρους και της φήμης της ομάδας που είναι ενταγμένοι, ελέγχοντας ότι η αντίληψη που έχουν τα μέλη είναι σε όλους ίδια και υπηρετείται δίχως απόκλιση ή παρέκκλιση (για να γίνει αυτό, τα κοινά και μοναδικά σύμβολα, εργαλεία, υλικά, στολές, λέξεις, κώδικες επικοινωνίας, κανόνες και διαδικασίες, αξιοποιούνται στο έπακρο και απαιτείται να εφαρμόζονται στο ακέραιο από όλα ανεξαιρέτως τα μέλη της ομάδας), ενώ ταυτόχρονα, απορρίπτουν ή εξοστρακίζουν, οποιαδήποτε διαφορετική έκφραση άποψης, γνώμης ή θέσης.

Σε αυτή την περίπτωση, η τοξικότητα στο γραπτό και τον προφορικό λόγο, είναι κυρίαρχη, συνοδευόμενη από απειλές και εκβιασμούς, φθάνοντας στο σημείο, εάν χρειαστεί, να ασκηθεί σωματική βία, έως και έγκλημα. 

Εάν όμως δεν καταφέρουν να απομονώσουν τη διαφορετικότητα, τότε η εικόνα των μελών της ομάδας υποσκάπτεται και η αυτοεκτίμηση που πρέπει να νιώθουν, αποσταθεροποιείται. Καθώς η συναισθηματικότητά τους είναι κατά βάση αρνητική, η κοινωνικότητα αυτών των ατόμων, είναι χαμηλή και οι αντιλήψεις που έχουν για τις άλλες ομάδες, είναι προκατειλημμένες, όπως και οι αντιδράσεις τους στις οποιεσδήποτε (υπαρκτές ή υπονοημένες) απειλές για το κύρος και την εικόνα της, αντιμετωπίζονται επιθετικά, με άγχος, απαξίωση και εχθρότητα.

Χαρακτηριστικό των συλλογικά ναρκισσιστών είναι ότι δεν έχουν ως εφόδιο τέτοιες γνώσεις και ικανότητες που μπορούν να αντιμετωπίσουν τις νέες και άγνωστες καταστάσεις και τις προκλήσεις που προέρχονται από το εξωτερικό περιβάλλον και απαιτούν άμεσες λύσεις και απαντήσεις. Συνήθως προσπαθούν να ανταποδίδουν – με εκδικητικό και ακραίο τρόπο – τις προκλήσεις που θεωρούν ότι απευθύνονται στην ομάδα τους, ενώ αδυνατούν να δουν και να αντιληφθούν τις πραγματικές απειλές, οι οποίες αρκετές φορές, προέρχονται από τα ίδια τα μέλη ή τους ηγέτες τους. 

Η προσπάθεια να δοθεί έμφαση στην ικανοποίηση που αισθάνονται τα μέλη μέσα στην ομάδα τους, της υπερηφάνειας ότι είναι ενταγμένοι στη συγκεκριμένη ομάδα και της προθυμίας τους να εργασθούν για την ομαδική ευημερία, μπορεί να συμβάλλει στη μείωση του συλλογικού ναρκισσισμού και στη σχέση του με την εχθρότητα που νιώθουν τα μέλη για τις άλλες ομάδες.

Με άλλα λόγια, για να αντιμετωπισθούν και να απομονωθούν τα αρνητικά φαινόμενα, ως απόρροια του συλλογικού ναρκισσισμού που αναπτύσσει μια ομάδα, ο ηγέτης της ομάδας οφείλει να φέρει στις δικές του συνθήκες τη ρήση του Κέννεντυ: «Μη ρωτάς τι μπορεί να κάνει η χώρα σου για σένα, να ρωτάς τι μπορείς να κάνεις εσύ για τη χώρα σου». 

Κλείνοντας, ας δούμε πρώτα πως μπορούμε εμείς να γίνουμε καλύτεροι και να είμαστε ικανοποιημένοι και χαρούμενοι με τη δική μας ομάδα (όποια είναι αυτή) και δεν χρειάζεται να παρακολουθούμε τι κάνουν οι άλλοι ή ακόμα χειρότερα, τι θα κάνουμε εμείς για να τους ζημιώσουμε. Οι άλλοι, ας είναι χρήσιμοι και να τους αξιοποιούμε, μόνο για να βελτιωνόμαστε εμείς. Κατ’ αυτό τον τρόπο, ο συλλογικός ναρκισσισμός μετατρέπεται σε συλλογική συνειδητότητα και κοινωνική αλληλεγγύη.