Development: …The process of economic and social transformation that is based on complex cultural and environmental factors and their interactions. (Business Dictionary). Μια φορά και έναν καιρό στην Ελλάδα μιλούσαμε για ανάπτυξη. Αλλά δεν κάναμε τίποτε για να την πετύχουμε. Από σήμερα θα κάνουμε τα πάντα στο όνομα της.

Σήμερα η ανάπτυξη της Ελληνικής οικονομίας δεν είναι ένα εργαλείο για την ευημερεία της χώρας αλλά προϋπόθεση για την ύπαρξή της. Η έννοια της ανάπτυξης θα πρέπει να γίνει αντιληπτή ως η ικανότητα της χώρας (συμπεριλαμβανομένου και του κράτους) να παράγει αξία, η οποία θα μπορεί να μετατραπεί άμεσα σε έσοδα ή αλλιώς χρήμα.

Η παραγωγή της αξίας δεν νοείται με την μεταφορά χρημάτων από τον ιδιωτικό τομέα στον δημόσιο, π.χ μέσω φόρων. Η παραγωγή αξίας θα πρέπει να ταυτίζεται με την παραγωγή πλούτου, την εισροή δηλαδή κεφαλαίων από εξωτερικές πηγές οι οποίες θα αγοράζουν την παραγόμενη αξία της Ελλάδας. Προσοχή! Δεν υπάρχει παραγόμενη αξία στην εκποίηση του εθνικού μας πλούτου. Αντίθετα η αξία δημιουργείται με την αξιοποίηση του εθνικού μας πλούτου χρησιμοποιώντας τον σαν εργαλείο ανάπτυξης.

Εργαλεία ανάπτυξης

Είναι σημαντικό να διατηρήσουμε τα εργαλεία με τα οποία θα μπορέσουμε παράξουμε αυτόν τον πλούτο. Θεμελιώδη εργαλεία ανάπτυξης της χώρας μας είναι: το ανθρώπινο δυναμικό της (με την τεχνογνωσία και τις ικανότητες που διαθέτει), οι φυσικοί πόροι και οι παραγωγικές εγκαταστάσεις. Εάν απολέσουμε ή ρευστοποιήσουμε αυτά τα εργαλεία τότε θα επιτύχουμε μία άμεση εισροή χρημάτων βραχυπρόθεσμα. Μεσοπρόθεσμα και κυρίως μακροπρόθεσμα, μία χώρα που δεν έχει καταρτισμένο και εξειδικευμένο ανθρώπινο δυναμικό, φυσικούς πόρους (ενέργεια, γεωργία, φυσικό περιβάλλον, νερό κλπ) , ίδια μέσα παραγωγής, παραγωγικές ή υποστηρικτικές εγκαταστάσεις παραγωγής είναι καταδικασμένη. Πως θα δημιουργήσει αξία, πως θα την παράξει και πώς θα την μετατρέψει σε πλούτο; (Η ερώτηση δεν είναι ρητορική).

Ενδεικτικά παραδείγματα:

1. Ανθρώπινο Δυναμικό. Η ανεργία, κυρίως των νέων, αλλά και συνθήκες εργασίας, αναξιοκρατίας, αμοιβών και άλλων, έχουν αναγκάσει ένα μεγάλο αριθμό νέων να φεύγουν στο εξωτερικό. Το κόστος αυτής της διαφυγής αξίας είναι διπλό για την χώρα. Πρώτον διότι η χώρα επένδυσε για την επιμόρφωση αυτών των ανθρώπων οι οποίοι μεταφέρουν την τεχνογνωσία τους στο εξωτερικό, παίρνοντας μαζί τους την προστιθέμενη αξία τους η οποία αξιοποιείται από ανταγωνίστριες χώρες. Δεύτερον, και ίσως σημαντικότερο. Η χώρα στερεύει από μορφωμένους νέους ανθρώπους οι οποίοι μπορούν να προτείνουν νέες λύσεις στα νέα προβλήματα και να τις υλοποιήσουν, παράγοντας έτσι πλούτο στην Ελλάδα και για την Ελλάδα.

2. Εγκαταστάσεις. Κάποιες δημόσιες εγκαταστάσεις ή αγαθά εκτός από τον κοινωνικό χαρακτήρα που πρέπει να έχουν, συμβάλλουν ουσιαστικά και στην παραγωγική διαδικασία. Υπηρεσίες όπως ενέργεια, αεροδρόμια, λιμάνια, μεταφορές, επικοινωνίες μπορούν να διευκολύνουν ή να εμποδίσουν άμεσα την παραγωγή πλούτου. Για παράδειγμα ο ιδιοκτήτης ενός αεροδρομίου σε μία τουριστική περιοχή μπορεί να επηρεάσει δραματικά τις εξαγωγές αλλά και την οικονομική δραστηριότητα ολόκληρης της περιοχής προσαρμόζοντας τους φόρους ή άλλες εισφορές ανάλογα με την στρατηγική που θέλει να εξυπηρετήσει.

Αγροτικός τομέας

Aποτελεί έναν από τους βασικούς πυλώνες ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας. Είναι ζωτικής σημασίας εξαιτίας της ιδιαιτερότητάς τόσο σε επίπεδο διάρθρωσης όσο και σε επίπεδο προϊόντων. Η αγροτική παραγωγή μπορεί να εξασφαλίσει την βιωσιμότητα της κοινωνίας σε περιόδους κρίσης στο βαθμό που μπορεί να παράξει τα βασικά τρόφιμα για την επιβίωση. Επιπλέον αποτελεί ένα σημαντικό τομέα οικονομικής ανάπτυξης και

παραγωγής πλούτου. Παράγουμε προϊόντα που με σωστή διαχείριση μπορούν να είναι ιδιαίτερα ανταγωνιστικά στις διεθνείς αγορές. Το εξωτερικό εμπόριο των αγροδιατροφικών μας προϊόντων αποτελεί ένα από τα πιο ισχυρά εργαλεία ανάπτυξης και βιωσιμότητα της οικονομίας μας. Οργανώνοντας την παραγωγή και τις εξαγωγές μας αποτελεσματικά, μπορούμε να εξάγουμε προστιθέμενη αξία, η οποία παράγεται στην Ελλάδα και πωλείται στο εξωτερικό. Με αυτό τον τρόπο παράγουμε αυξάνουμε τον πλούτο και αναπτύσσουμε την οικονομία μας. Με τον παραγόμενο πλούτο μπορούμε να καλύψουμε άλλες ανάγκες σε προϊόντα τα οποία δεν μπορούμε ή δεν μας συμφέρει να παράξουμε. Ο αγροτικός κλάδος της Ελλάδας επηρεάζεται και καθοδηγείται δραστικά από την E.E. Τα νέα πολιτικοοικονομικά δεδομένα όπως διαμορφώνονται, συνθέτουν μία νέα πραγματικότητα, που εκτιμάται να έχει τα παρακάτω χαρακτηριστικά:

1. Αύξησης της φορολογίας και εξάλειψη των ελαφρύνσεων στους αγρότες θα αυξήσουν άμεσα το κόστος παραγωγής τους. Αυτό θα μεταβεί αυτόματα στην τελική τιμή του προϊόντος η οποία ήδη θεωρείται αρκετά υψηλή σε ορισμένες αγορές. Αυτό οφείλεται στην έλλειψη προστιθέμενης αξίας που προκύπτει από επιτυχημένες και συνεχείς προσπάθειες branding . Ο καταναλωτής ο οποίος είτε δεν γνωρίζει, είτε δεν είναι εκπαιδευμένος, δεν είναι διατεθειμένος να πληρώσει το τίμημα γα τα ελληνικά προϊόντα (lack of brand awareness).

2. Η αύξηση του κόστους, αύξηση τελικής τιμής. Θα καταστήσει ακόμη λιγότερο ανταγωνιστικά τα ελληνικά αγροτικά προϊόντα τόσο στο εσωτερικό της αγοράς (μια αγορά άκρως ελαστική στην τιμή). Με αποτέλεσμα η εσωτερική αγορά θα συρρικνωθεί ακόμη περισσότερο. Από την άλλη μεριά, ανάλογη φθορά, σε επίπεδο ανταγωνιστικότητα τιμής, θα υποστούν και οι επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στο εξωτερικό.

3. Η δυσκολία συναλλαγών, λόγω περιορισμένης ρευστότητας και υπολειτουργίας των τραπεζών, θα δημιουργηθούν σημαντικές δυσκολίες στις προμήθειες των πρώτων υλών που θα επηρεάσουν και την παραγωγή των προϊόντων. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα την ανεπάρκεια προϊόντος, την καθυστερημένη παράδοση αλλά και τον δισταγμό των πελατών του εξωτερικού να προμηθεύονται από ελληνικές εταιρίες.

4. Οι παραπάνω λόγοι θα συντελέσουν καθοριστικά στο χάσιμο αγορών του εξωτερικού για αρκετές εταιρίες. Ιδιαίτερα οι επιχειρήσεις που προσεγγίζουν αγορές ατομικά, χωρίς την υλοποίηση ενός στρατηγικού σχέδιου, «σκορπίζοντας» τις πωλήσεις τους σε υπερβολικό αριθμό αγορών σε σχέση με το μέγεθος τους, θα είναι τα πιο εύκολα θύματα. Οι ανταγωνιστές τους στις κοινές τις αγορές, που δραστηριοποιούνται οργανωμένα και με επαγγελματισμό, θα αδράξουν γρήγορα την ευκαιρία να αρπάξουν το όποιο μερίδιο αγοράς έχουν κατακτήσει οι ελληνικές εταιρίες. Η έλλειψη στρατηγικής αλλά και αναγνωρισμένης προϊόντικής ταυτότητας (branding), η μη κατάκτηση κάποιας niche αγοράς, θα αφήσουν τις ελληνικές επιχειρήσεις χωρίς κανένα αποτελεσματικό όπλο τις, αδύναμες να αντιδράσουν.

5. Εκτιμάται ότι τα δύο πρώτα χρόνια της εφαρμογής των μέτρων, θα χαθεί ένα μεγάλο ποσοστό (ίσως και το 50%) των αγορών που δραστηριοποιούνται οι ελληνικές επιχειρήσεις τροφίμων, που έχουν το προφίλ που περιγράψαμε πιο πάνω. Πολλές από αυτές θα αναγκαστούν να αφήσουν το εξαγωγικό εμπόριο και να περιοριστούν στην παραγωγή. Οι εταιρίες που ασχολούνται μόνο με το εμπόριο, χωρίς να εμπλέκονται με την παραγωγή, θα δεχτούν άμεσα όλες τις επιπτώσεις του νέου περιβάλλοντος.

6. Μετά από δύο χρόνια πολλοί παραγωγοί θα έχουν εγκαταλείψει το εμπόριο, και θα αναζητούν μεγάλες εταιρίες να απορροφήσουν την παραγωγή τους. Την στιγμή εκείνη θα παρουσιαστεί μία μεγάλη ευκαιρία για μεγάλες εταιρίες (πιθανόν από το εξωτερικό), οι οποίες θα αναλάβουν την διαχείριση ενός μεγάλου μέρους της αγροτικής παραγωγής, η οποία δεν θα μπορέσει να διοχετεύεται στο εξωτερικό με άλλο τρόπο. Οι εταιρίες αυτές θα προσθέτουν αξία στα προϊόντα αυτά, και θα τα εξάγουν μεταφέροντας την προστιθέμενη αξία μακριά από την ελληνική οικονομία. Αυτές οι εταιρίες θα έχουν το εξειδικευμένο προσωπικό που θα δημιουργεί δυνατά brand, και θα υλοποιεί στοχευμένες στρατηγικές, χρησιμοποιώντας σαν πρώτη ύλη τα προϊόντα που θα παράγονται στην Ελλάδα.

Τα πράγματα δεν είναι ευχάριστα, και είναι βέβαιο ότι δεν μπορούν να γίνουν εάν παρουσιαστούν πιο αισιόδοξα. Είναι επίσης γεγονός ότι τα πράγματα που μπορούν να γίνουν σήμερα είναι πολύ λιγότερα ενώ η προσπάθεια που χρειάζεται πολύ περισσότερη, σε σχέση με αυτά που θα μπορούσαν να γίνουν πριν πέντε χρόνια ή ακόμη περισσότερο πριν είκοσι χρόνια.

twitter: @fooditerranean