Αυτή η συνέντευξη της γερμανίδας καγκελαρίου Άνγκελας Μέρκελ δόθηκε ταυτόχρονα σε έξι ημερήσιες εφημερίδες: τις γαλλική «λε μοντ», τη γερμανική «σιντόιτσε τσάιτουνγκ», τη βρετανική «γκάρντιαν», την ιταλική «λα στάμπα», την ισπανική «ελ παΐς» και την πολωνική «γκαζέτα βιμπόρτζα» στις 19 Ιανουαρίου στους Στέφαν Κορνέλιους (Stephan Kornelius), Χαβιέ Μορένο Μπαρμπέρ (JavierMoreno Barber) και Μπάροτζ Βιελίνσκι (Barotsz Wielinski). 
 
Ερώτηση: Κυρία ομοσπονδιακέ καγκελάριε, παίζετε κάποιο μουσικό όργανο;
 
‘Ανγκελα Μέρκελ (Angela Merkel, AM): Όχι. Παιδί έπαιζα λιγάκι φλάουτο και πιάνο, αλλά χωρίς μεγάλη επιτυχία.
 
Ε: Κι όμως, γνωρίζετε πολλά από μουσική και παθιάζεστε με τα κονσέρτα. Αν η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) ήταν ορχήστρα, σε ποια κατηγορία οργάνων θα κατατάσσατε τη Γερμανία;
 
AM: Στην ιδεώδη ευρωπαϊκή ορχήστρα που έχω στο μυαλό μου, δεν υπάρχει κανένας λαός που να εξειδικεύεται π.χ. στις μελωδίες κι άλλος στα τρομπόνια. Αντιθέτως, όλοι οι λαοί εκπροσωπούνται σε όλες τις κατηγορίες οργάνων.
 
«Η Ευρώπη χρειάζεται ανάπτυξη και δουλειές. Χρειάζεται να γίνει ανταγωνιστική παγκοσμίως. Θα ήθελα μια Ευρώπη αναγνωρίσιμη για την καινοτομία και τα προϊόντα της.Το διακύβευμα είναι να επιβάλουμε την παρουσία μας στην παγκοσμιοποίηση και να εξασφαλίσουμε διαρκή ευημερία»
 
Ε: Πάει πάνω από χρόνος τώρα που κάνετε εντατικές πρόβες, αλλά τις περισσότερες φορές ακούγεστε πολύ παράφωνοι…
 
ΑΜ: Έτσι είναι η πρωτοποριακή μουσική…
 
Ε: Αλλά η ορχήστρα έμαθε εντωμεταξύ τις παρτιτούρες της; Πιο συγκεκριμένα: οι πολιτικοί τιθασεύουν την κρίση;
 
ΑΜ: Είναι αλήθεια πως σαν τις ορχήστρες αναζητούμε όλοι μαζί πώς να ακουστεί στον κόσμο η φωνή μας, η φωνή της Ευρώπης. Αλλά και στην πολιτική υπάρχουν «περάσματα» ματζόρε ή μινόρε, πιο μελωδικά και πιο άτονα. Με δεδομένη την ιστορία της ηπείρου, το γεγονός και μόνο πως συγκρίνουμε μια ορχήστρα με την Ευρώπη, είναι ήδη τεράστια επιτυχία.
 
Ε: Αλλά τι γίνεται με το κατά πόσο ξέρετε τις παρτιτούρες σας;
 
ΑΜ: Δεν ξεπεράσαμε ακόμα την κρίση. Από τη μια έχουμε τις τρέχουσες δυσκολίες, που συνεχίζουν να μας απασχολούν: την ακραία υπερχρέωση ορισμένων κρατών, με χρέη που συσσωρεύτηκαν επί σειρά ετών και επιδεινώθηκαν λόγω της οικονομικής και χρηματοπιστωτικής κρίσεως, τις περισσότερες φορές σε συνδυασμό με υψηλή ανεργία και μεγάλα διαρθρωτικά προβλήματα. Κι υπάρχει τέλος φυσικά η ιδιαίτερη περίπτωση της Ελλάδας, όπου, παρ‘ όλες τις προσπάθειες των Ελλήνων και της διεθνούς κοινότητας, προς το παρόν η κατάσταση δεν έχει ακόμα σταθεροποιηθεί. Το πρώτο μας μέλημα είναι να καθησυχάσουν όλα αυτά και να αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη των χρηματαγορών.
 
Κατά τα άλλα τίθεται μια θεμελιώδης ερώτηση: τι φιλοδοξίες έχουμε για την Ευρώπη; Θα αρκεστούμε σε ένα μέσο όρο, σε μέτριες επιδόσεις; Ή θα συγκρινόμαστε με τις περιοχές του κόσμου με τις δυναμικότερες οικονομίες, που δίνουν τον τόνο στις παγκόσμιες εξελίξεις; Είναι θετικό που εντωμεταξύ αναπτύξαμε κοινές απόψεις σε ζητήματα δημοσιονομικής πειθάρχησης και μείωσης των ελλειμμάτων, αλλά δεν αρκεί. Η Ευρώπη χρειάζεται περισσότερη ανάπτυξη και δουλειές. Χρειάζεται επίσης στο μέλλον να είναι ανταγωνιστική παγκοσμίως. Θα ήθελα η Ευρώπη σε είκοσι χρόνια να αναγνωρίζεται για την καινοτομία και τα προϊόντα της. Το διακύβευμα είναι να επιβάλουμε την παρουσία μας στην παγκοσμιοποίηση, και άρα να εξασφαλίσουμε διαρκή ευημερία.
 
Ε: Διατηρείτε αμφιβολίες όσον αφορά την ακολουθούμενη ως σήμερα πολιτική;
 
ΑΜ: Κάθε καλός πολιτικός ηγέτης διατηρεί πάντοτε αμφιβολίες, ώστε να αναζητά διαρκώς νέες απαντήσεις. Εννοείται πως επιθυμώ τη διατήρηση του ευρώ και της ΕΕ: δεν έχω άρα την παραμικρή αμφιβολία όσον αφορά τους στόχους μας. Όσον όμως αφορά το δρόμο που ακολουθούμε για να πετύχουμε τους στόχους μας, χρειάζεται συχνά να εκτιμούμε τα υπέρ και τα κατά και να κάνουμε συμβιβασμούς: τι ακριβώς σημαίνει «σύμφωνο δημοσιονομικής πειθαρχίας»; Πώς να διανείμουμε τους πόρους των διαρθρωτικών ταμείων; Σε παρόμοια ερωτήματα γίνεται εκτίμηση των πλεονεκτημάτων και των μειονεκτημάτων της κάθε απάντησης. Είναι δύσκολο να έχουμε απαντήσεις που να παίρνουν 100 ή 0!
 
«Αν αντλήσουμε τα διδάγματα όλων των λαθών και των παραλείψεών μας, μετά την κρίση η Ευρώπη θα είναι πολύ-πολύ ισχυρότερη από ότι ήταν πριν από αυτήν»
 
Ε: Γιατί ήταν τόσο επώδυνη η διαδικασία εκμάθησης (της ΕΕ στην αντιμετώπιση της κρίσης);
 
ΑΜ: Στο παρελθόν, στην Ευρώπη εθελοτυφλήσαμε πολλές φορές. Ακόμα κι οι αγορές για πολύ καιρό δεν αντιδρούσαν στα υφιστάμενα προβλήματα, ιδίως το έλλειμμα ανταγωνιστικότητας της Ελλάδα. Τέλος, επί πολύ καιρό παραβλέπαμε να εφαρμόζουμε κανόνες που είχαμε θέσει οι ίδιοι, όπως π.χ. τοσύμφωνο σταθερότητας.
 
Ε: Ως σήμερα, ποια είναι η βασική εμπειρία που αντλήσατε από τη διαχείριση της κρίσης;
 
ΑΜ: Αρχικά μας απασχόλησε πολύ το κατά πόσο η Ευρώπη δεν ήταν παρά θύμα των «κερδοσκόπων». Σήμερα -κι αυτό ήταν το αποφασιστικό βήμα- έχουμε διαγνώσει τη ρίζα των προβλημάτων μας. Τους δεκαοκτώ τελευταίους μήνες, πολλά κράτη εφάρμοσαν επώδυνες μεταρρυθμίσεις, πράγμα για το οποίο έχουν όλο μας το σεβασμό. Σκέφτομαι ότι τελικά βρήκαμε μια σωστή ισορροπία μεταξύ ευρωπαϊκής αλληλεγγύης και εθνικής ευθύνης: αν αντλήσουμε τα διδάγματα όλων των λαθών και των παραλείψεών μας, μετά την κρίση η Ευρώπη θα είναι πολύ-πολύ ισχυρότερη από ότι ήταν πριν από αυτήν. Αυτή είναι η βαθιά μου πεποίθηση.
 
Ε: Όσον αφορά την αλληλεγγύη, υπάρχουν κι αντίθετες απόψεις. Η Ιταλία ζητάει περισσότερη υποστήριξη. Εσείς τι εννοείτε λέγοντας «αλληλεγγύη»;
 
ΑΜ: Να βοηθούμε τους εταίρους μας, θεωρώντας φυσικά αυτονόητα πως κι εκείνοι από τη μεριά τους θα κάνουν ό,τι περνάει από το χέρι τους για να βελτιώσουν τη θέση τους. Αυτό πράξαμε στην περίπτωση του «ευρωπαϊκού ταμείου χρηματοπιστωτικής σταθερότητας» (EFSF)  αυτό κάνουμε και στο «ευρωπαϊκό ταμείο αλληλεγγύης» (ESF). Αυτή η ιδέα ενός μόνιμου μηχανισμού διάσωσης είναι εξάλλου γερμανικής έμπνευσης! Είμαστε έτοιμοι να δείξουμε αλληλεγγύη. Από την άλλη όμως, πάντοτε τονίζαμε πως η βοήθεια που παρέχουμε δίδεται στο πλαίσιο της νομισματικής ενότητας, οι κανόνες της οποίας αποσαφηνίζουν πως κανένα κράτος-μέλος δεν μπορεί να αναλάβει τα χρέη κάποιου άλλου.
 
Ε: Οπότε η «αλληλεγγύη» σας έχει και μια πολύ τυπολατρική διάσταση.
 
ΑΜ: Η αλληλεγγύη δεν αντιβαίνει την ευθύνη. Τα δύο αυτά πάνε μαζί. Είναι εξωφρενικό να υποσχόμαστε όλο και περισσότερα χρήματα, χωρίς να αντιμετωπίζουμε τις ρίζες της κρίσης. Στην Ισπανία επί παραδείγματι, πάνω από το 40% των νέων είναι άνεργοι, πράγμα που οφείλεται εν μέρει και στη νομοθεσία τους. Αυτή η παρατήρηση δε συνιστά κατηγορία, παρακαλώ να  κατανοήσετε πως τρέφω βαθύτατα αισθήματα σεβασμού προς τις μεταρρυθμίσεις στην Ισπανία. ‘Αλλες ευρωπαϊκές χώρες, σαν τη Γερμανία και τους ανατολικοευρωπαίους εφάρμοσαν ήδη επώδυνες μεταρρυθμίσεις στην αγορά εργασίας τους. Θεωρώ πως όλοι εμείς οι Ευρωπαίοι οφείλουμε να μαθαίνουμε ο ένας από τον άλλο. Η Γερμανία μπορεί επίσης να παραδειγματιστεί από άλλα κράτη-μέλη σε άλλους τομείς.
 
Αλλά με δεδομένο πως αυτή η βοήθεια κοστίζει δισεκατομμύρια, εμείς οι Γερμανοί πρέπει να προσέξουμε, αν δε θέλουμε να εξαντληθούμε μια μέρα οικονομικά, πράγμα που δε θα ήταν προς το συμφέρον της Ευρώπης συνολικά, μια που και οι δικές μας δυνατότητες δεν είναι ανεξάντλητες.
 
«Κατά τη διάρκεια της τρέχουσας κρίσης φτάσαμε σε επίπεδα αλληλεγγύης πρωτοφανέρωτα στην Ευρώπη: έχουμε πια, κατά κάποιο τρόπο, μια ευρωπαϊκή εσωτερική πολιτική»
 
Ε: Οι περιπέτειες της κρίσης αφήνουν σημάδια. Πόσο φοβάστε το διχασμό της Ευρώπης;
 
ΑΜ: Δεν αντιλαμβάνομαι κανένα διχασμό στην Ευρώπη, αν κι είναι αλήθεια πως οι χρηματαγορές δοκιμάζουν πόσο αλληλέγγυοι μπορούμε να είμαστε. Οι μακροχρόνιοι επενδυτές που έχουν την ευθύνη να επενδύουν τα χρήματα πολλών ανθρώπων, πολύ θα ήθελαν να ξέρουν με τι θα μοιάζει η Ευρώπη σε είκοσι χρόνια. Θα εξακολουθεί να είναι ανταγωνιστική η Γερμανία, παρά τις δημογραφικές αλλαγές; Θα είμαστε καινοτόμοι; Κατά τη διάρκεια της τρέχουσας κρίσης φτάσαμε σε επίπεδα αλληλεγγύης πρωτοφανέρωτα στην Ευρώπη: έχουμε πια, κατά κάποιο τρόπο, μια ευρωπαϊκή εσωτερική πολιτική. Δεν αρκεί άρα να επικοινωνούμε αποκλειστικά διαμέσου της διπλωματικής οδού, αλλά να αντιμετωπίζουμε κατάφατσα τα προβλήματα και να τα λύνουμε χωρίς φιοριτούρες, όπως ακριβώς το κάνουμε στη εγχώρια πολιτική.
 
Ε: Οι Βρετανοί δε συμφωνούν καθόλου να προσδιορίζουν την ευρωπαϊκή πολιτική με το επίθετο «εσωτερική».
 
ΑΜ: Είμαι πεπεισμένη πως το Ηνωμένο Βασίλειο επιθυμεί να συνεχίσει να είναι μέλος της ΕΕ. Ασφαλώς, η συνοχή 27 κρατών δεν είναι πάντοτε εύκολη. Όσον αφορά εμάς, τους Γερμανούς, σκοπός μας θα είναι πάντοτε να διαβουλευόμαστε με όλους: με «μεγάλα» και «μικρά» κράτη-μέλη, με τα ιδρυτικά μέλη και τα άλλα που ήρθαν κοντά μας στη διάρκεια αυτών των δεκαετιών. Είμαστε αναγκασμένοι διαρκώς να βρίσκουμε το σημείο ισορροπίας όλων αυτών, συμπεριλαμβανομένου, όπου αυτό είναι δυνατό, του Ηνωμένου Βασιλείου.
 
Ε: Αλλά πώς να βρεθεί ισορροπία όταν υπάρχουν κράτη που δεν ανήκουν στην ευρωζώνη, το «σκληρό πυρήνα» του δημοσιονομικού συμφώνου;
 
ΑΜ: Οι πάντες θα κατανοήσουν μια μέρα πως τα κράτη που μαζί υιοθετήσαμε ένα κοινό νόμισμα, είμαστε υποχρεωμένοι να συνεργαζόμαστε ιδιαιτέρως στενά. Αλλά αυτό δε σημαίνει απομόνωση από τους υπόλοιπους εταίρους μας, κάτι που θα ήταν ένα θεμελιώδες λάθος. Είτε πρόκειται για το «σύμφωνο ευρώ-συν», είτε για το δημοσιονομικό σύμφωνο, όλα τα κράτη-μέλη που δεν ανήκουν στην ευρωζώνη προσκαλούνται να έρθουν μαζί μας. Δε θα κατορθώσουμε να ενδυναμώσουμε το κοινό μας νόμισμα παρά μόνο με ενίσχυση της πολιτικής μας σύγκλισης, παρά μόνο αν θέλομε να μεταφέρουμε βήμα-βήμα στην Ευρώπη κι άλλες αρμοδιότητες. Αφού όμως κάποιοι εταίροι μας έχουν υποσχεθεί εκατό φορές μειώσεις ελλειμμάτων και σωφρονέστερες δημοσιονομικές πολιτικές, νομίζω πως στο μέλλον αυτές οι πολιτικές θα πρέπει να μπορούν να επιβάλλονται, ακόμα και διαμέσου της δικαστικής οδού. Το δημοσιονομικό σύμφωνο αποσκοπεί ακριβώς στο να υπάρχει διαύγειας σε αυτές τις δεσμεύσεις των κρατών-μελών. Για να πραγματοποιηθεί αυτό, χρειαζόμαστε αυστηρότερους ελεγκτικούς μηχανισμούς, με περισσότερες δικαιοδοσίες.
 
Ε: Μετά τη λιτότητα, η ανάπτυξη. Μήπως αυτά θα μπορούσαν να γίνουν ταυτόχρονα;
 
ΑΜ: Από όσα αντιλαμβάνομαι, όταν γίνεται λόγος περί «ανάπτυξης» ορισμένοι σκέφτονται αποκλειστικά παχυλά και ευκαιριακά προγράμματα. Αυτά μπορεί να ήταν χρήσιμα στην πρώτη περίοδο της κρίσης -και θα πρέπει και σήμερα ακόμα να εξετάσουμε τα ευρωπαϊκά ταμεία που διαθέτουν αχρησιμοποίητα ποσά. Θα ήθελα αυτά τα χρήματα να επενδυθούν σε στοχευμένες δράσεις που να τονώσουν την ανάπτυξη και την απασχόληση. Σκέφτομαι φερ’ ειπείν την ενίσχυση μικρομεσαίων επιχειρήσεων, τη δημιουργία νέων επιχειρήσεων, τα προγράμματα νεανικής απασχόλησης ή την καινοτομία και την έρευνα. Η Γερμανία είναι έτοιμη να επενδύσει τα ποσά αυτά σε διαρθρωτικά ταμεία που να ενισχύουν αυτούς τους χρήσιμους τομείς. Αλλά υπάρχουν κι άλλοι τρόποι να ενισχυθεί η ανάπτυξη, που δεν κοστίζουν σχεδόν τίποτα. Πάρτε για παράδειγμα το δικαίωμα στην εργασία: εκεί όπου είναι υπέρμετρα ψηλοί οι φραγμοί που εμποδίζουν τους νέους να εισέρθουν στην αγορά εργασίας, χρειάζεται περισσότερη ευελιξία. Δεν είναι επίσης αποδεκτό ολόκληροι επαγγελματικοί κλάδοι να μην είναι προσβάσιμοι παρά σε ελάχιστα τμήματα του πληθυσμού. Ο τριτογενής τομέας έχει μεγάλα περιθώρια ανάπτυξης. Χρειαζόμαστε περισσότερες ιδιωτικοποιήσεις. Έχουμε πολλούς τρόπους να πυροδοτήσουμε την ανάπτυξη με διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις.
 
«Συμβαίνει ορισμένες χώρες να ζητούν να τις αναλάβουν κάποιες άλλες, για να μην αντιμετωπίσουν οι ίδιες τις ευθύνες τους -και διότι γνωρίζουν καλά πως ηγεσία και διακινδύνευση πάνε μαζί»
 
Ε: Η γερμανική ισχύς δεν αποτελεί τροχοπέδη για την ανάπτυξη των εταίρων της;
 
ΑΜ: Όχι. Κανείς δε θα επωφελούνταν από τυχόν εξασθένηση της Γερμανίας. Αδιαμφισβήτητα θα χρειάζεται να προσαρμοζόμαστε στις ανισορροπίες της Ευρώπης, αλλά προσπαθώντας να κάνουμε και τα άλλα κράτη-μέλη να βελτιώσουν την ανταγωνιστικότητά τους, και όχι εξασθενώντας τη Γερμανία.
 
Ε: Δεν υπάρχει άλλο μοντέλο κατανομής των κινδύνων και μεγαλύτερης υπευθυνότητας;
 
ΑΜ: Τα ευρωομόλογα δεν προσφέρουν λύση στα άμεσα προβλήματά μας. Δεν μπορούμε να πάμε σε μεγαλύτερη συνυπευθυνότητα στη διαχείριση της οικονομίας, πριν φτάσουμε σε πολύ βαθύτερη ενοποίηση της Ευρώπης -και πάλι αυτή δεν αποτελεί εργαλείο αντιμετώπισης της κρίσης. Για να υπάρξει πάντως βαθύτερη ενοποίηση θα χρειαστεί π.χ. το «ευρωπαϊκό δικαστήριο» να ελέγχει τους εθνικούς προϋπολογισμούς -και πολλά ακόμα, πέραν αυτών. Αν είναι να αποκτήσουμε κάποια μέρα εναρμονισμένη οικονομική και δημοσιονομική πολιτική, θα δείτε πως θα βρεθούν και οι αντίστοιχες μορφές κοινής ανάληψης της ευθύνης για την πολιτική αυτή.
 
Ε: Ο Πολωνός υπουργός εξωτερικών Ράντοσλαβ Σικόρσκι (Radosław Sikorski) δήλωσε πως φοβάται περισσότερο την αδράνεια της Γερμανίας από τον ηγεμονισμό της. Έχουν κουραστεί οι Γερμανοί;
 
ΑΜ: Είμαι κατ’ αρχήν πολύ ικανοποιημένη για την εμπιστοσύνη που αποπνέουν οι δηλώσεις του Πολωνού υπουργού. Αυτό αποδεικνύει πόσο σημαντικά θετικά βήματα έχουμε κάνει στις διμερείς μας σχέσεις. Ας πούμε πως η Γερμανία είναι μια μεγάλη ευρωπαϊκή χώρα που αναλαμβάνει τις ευθύνες που της αναλογούν. Από την άλλη, και θέλω να τονίσω πως δεν εννοώ τους Πολωνούς με αυτό που θα πω,συμβαίνει ορισμένες χώρες να ζητούν να τις αναλάβουν κάποιες άλλες για να μην αντιμετωπίσουν οι ίδιες τις ευθύνες τους -και διότι γνωρίζουν καλά πως ηγεσία και διακινδύνευση πάνε μαζί. Η Γερμανία δε φοβάται να αναλάβει τις ευθύνες που της αναλογούν για την επίτευξη του κοινού καλού σκοπού, αλλά το βασικό είναι να συμφωνήσουμε όλοι στην Ευρώπη την κοινή μας κατεύθυνση.
 
Ε: Οι δηλώσεις του κ. Σιρόφσκι εκφράζουν παράλληλα και μια ανησυχία: είναι πράγματι η Γερμανία συνδεδεμένη με την Ευρώπη, ή μήπως θα τα πήγαινε καλύτερα μόνη της;
 
ΑΜ: Θα είμαι σαφής: όλες οι σχετικές πολιτικές της Γερμανίας είναι φιλοευρωπαϊκές. «Wir sind zuunserem Glück vereint» («έχουμε την ευκαιρία να είμαστε ενωμένοι»), όπως είπαμε στην 50ή επέτειο της συνθήκης της Ρώμης, χρησιμοποιώντας μια διατύπωση που έχει ηθελημένα διπλό νόημα: από τη μια πως έχουμε την ευκαιρία να ενώσουμε την Ευρώπη, από την άλλη πως μια ενωμένη Ευρώπη εξασφαλίζει την ευτυχία μας.
 
«Δε θέλω μια Ευρώπη-μουσείο των παλιών κεκτημένων της· η Ευρώπη που ονειρεύομαι είναι μια Ευρώπη της καινοτομίας. Ξέρω πως για ορισμένους αυτό σημαίνει μια μεγάλη, πολύ μεγάλη αλλαγή, κι αυτός ακριβώς είναι ο λόγος που χρειαζόμαστε αλληλοϋποστήριξη. Αν όμως υποχωρήσουμε εμπρός στις δυσκολίες, αν αρκεστούμε να κάνουμε τους καλούς ο ένας στον άλλο και να “φτιασιδώνουμε” τις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις, τότε απλά προσφέρουμε κακές υπηρεσίες στην Ευρώπη»
 
Ε: Κι όμως, για καιρό η Ευρώπη ήταν μια χάβρα.
 
ΑΜ: Μπορεί, αλλά αυτό συνέβη διότι πολύ συχνά δειλιάσαμε εμπρός στις δύσκολες αποφάσεις. Έτσι η Ευρώπη δεν μπορεί να πετύχει. Αλλά επιθυμία μου είναι ακριβώς η επιτυχία της Ευρώπης.
 
Ε: Απαιτείτε μέτρα λιτότητας -και με τον τρόπο αυτό ενισχύετε την εικόνα, για να το πούμε ευγενικά, μιας Γερμανίας που είναι σκληρόκαρδη, αρχομανής, κυρίαρχη.
 
ΑΜ: Τα λαμβάνω σοβαρά υπ’ όψη αυτά που λέτε, μα τα θεωρώ αβάσιμα. Κατά τα άλλα, είναι ενδιαφέρον να παρατηρήσει κανείς την ταχύτητα με την οποία αναβιώνουν ορισμένα στερεότυπα, συμπεριλαμβανομένων ασφαλώς όσων λέγονται στη Γερμανία. Στερεότυπα για «τους Γερμανούς», «τους Πολωνούς», «τους Γάλλους», «τους Ισπανούς», «τους Έλληνες» για το πώς δήθεν είναι όλοι αυτοί. Η πρόοδος της Ευρώπης ήταν ακριβώς πως είχαμε πάψει να δείχνουμε ο ένας τον άλλο με το δάκτυλο και να λέμε πώς είναι «οι Γάλλοι» και «οι Γερμανοί». Υπάρχουν απατεώνες Γερμανοί και εργατικοί, αριστεροί και συντηρητικοί. Υπάρχουν οπαδοί της ανταγωνιστικότητας και της αναδιανομής. Η Γερμανία είναι εξίσου ποικιλόμορφη με όλα τα υπόλοιπα κράτη της Ευρώπης. Ας τελειώνουμε με τα παλιά στερεότυπα!
 
Ε: Σε ποιο βαθμό αυτή η ιδιαίτερη κατάσταση σας επηρεάζει προσωπικά; Ουδέποτε –ή πολύ σπάνια- είχαμε δει έναν καγκελάριο της Γερμανίας με τόσες εξουσίες. Αποκαλείσθε «κυρία Ευρώπη», «σιδηρά καγκελάριος», «κυρία Βίσμαρκ (Bismarck)»… Σας ανησυχούν αυτά;
 
ΑΜ: Ακολουθώ την ψυχή και τη συνείδησή μου. Ζούσα επί 35 χρόνια σε μια χώρα που, δόξα τω Θεώ, δεν κατόρθωσε να επιβιώσει λόγω της οικονομικής και πολιτικής της ανικανότητας, μια χώρα που σαρώθηκε από τη δίψα των υπηκόων της για ελευθερία. Είμαι βαθύτατα πεπεισμένη πως η Ευρώπη, με τη δημοκρατία, τα ανθρώπινα δικαιώματά, τα φιλελεύθερα ιδεώδη που την εμπνέουν και τις αξίες της, έχει πολλά να προσφέρει, στους κατοίκους της και τον κόσμο.
 
Σήμερα η Ευρώπη εξακολουθεί να αντιπροσωπεύει το 7% του παγκόσμιου πληθυσμού. Αν δεν είμαστε αλληλέγγυοι, η φωνή μας και οι πεποιθήσεις μας μετά βίας θα μπορούν να ακουστούν καν. Κίνητρό μου είναι η ευρωπαϊκή αντίληψη περί ειρήνης, ευζωίας. Αυτός είναι ο λόγος που δε θα ήθελα να αρκεστούμε στην αντιμετώπιση της κρίσης. Δε θέλω μια Ευρώπη-μουσείο των παλιών κεκτημένων της· η Ευρώπη που ονειρεύομαι είναι μια Ευρώπη της καινοτομίας. Ξέρω πως για ορισμένους αυτό σημαίνει μια μεγάλη, πολύ μεγάλη αλλαγή, κι αυτός ακριβώς είναι ο λόγος που χρειαζόμαστε αλληλοϋποστήριξη. Αν όμως υποχωρήσουμε εμπρός στις δυσκολίες, αν αρκεστούμε να είμαστε «καλοί» ο ένας στον άλλο και να «φτιασιδώνουμε» τις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις, τότε προσφέρουμε κακές υπηρεσίες στην Ευρώπη.
 
«Δεν είναι τώρα η ώρα να μιλάμε για την ομορφιά της μουσικής ή την πολιτιστική συνεισφορά της συμφωνικής ορχήστρας. Δουλειά μας είναι να συμμετάσχουμε στο κονσέρτο των διεθνών αγορών, που ζητάνε από εμάς να παίξουμε κάπως αξιοπρεπώς»
 
Ε: Στη Γαλλία υπάρχει μια πολύ συναισθηματική έκφραση: μιλάμε για «πόθο για Ευρώπη». Ίσως παρόμοιοι συναισθηματισμοί να σας φαίνονται περίεργοι. Αλήθεια, εσείς τρέφετε συναισθήματα προς την Ευρώπη;
 
ΑΜ: Μα ασφαλώς! Ό,τι κάνω, το κάνω επειδή πιστεύω πως η Ευρώπη είναι η ευκαιρία μας, μια ευκαιρία που οφείλουμε να τη διαφυλάξουμε. Χωρίς την Ευρώπη, η γενιά μας ίσως να έκανε σήμερα κι εκείνη πολέμους. Επί τριάντα πέντε χρόνια, ως την πτώση του τείχους του Βερολίνου, υπέφερα που δεν μπορούσα να κυκλοφορώ ελεύθερα στη δυτική Ευρώπη. Για μένα αυτό ήταν ένα όνειρο! Η Ευρώπη είναι η ήπειρός μου, μια ήπειρος όπου οι κάτοικοι μοιράζονται κοινές αξίες με τις δικές μου. Μια ήπειρος ικανή να αλλάξει τον κόσμο, που μπορεί να μας βοηθήσει να συμβάλλουμε σε ότι διασφαλίζει το μέλλον της ανθρωπότητας: την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, την ελευθερία της γνώμης, την ελευθεροτυπία, το δικαίωμα στη διαμαρτυρία, την βιώσιμη οικονομική διακυβέρνηση, την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής. Αλλά τα συναισθήματα δεν αρκούν για να έχουμε ευημερία και δουλειές. Χρειάζεται να παλεύουμε καθημερινά γι’ αυτά.
 
Ε: Μήπως έχει έρθει η ώρα για ένα μεγάλο όραμα, για ένα νέο δεκάλογο για την Ευρώπη;
 
ΑΜ: Σας καλώ να διαβάσετε την ομιλία μου για την 50ή επέτειο της «συνθήκης της Ρώμης». Εκεί θα βρείτε το «πιστεύω» μου για την Ευρώπη. Για να επιστρέψω όμως στη μουσική μεταφορά σας, θα έλεγα πως δεν είναι τώρα η ώρα να μιλάμε για την ομορφιά της μουσικής ή την πολιτιστική συνεισφορά της συμφωνικής ορχήστρας. Δουλειά μας είναι να συμμετάσχουμε στο κονσέρτο των διεθνών αγορών, που ζητάνε από εμάς να παίξουμε κάπως αξιοπρεπώς.
 
Ε: Οι Ηνωμένες Πολιτείες της Ευρώπης, αποτελούν τμήμα του οράματός σας;
 
ΑΜ: Όραμά μου είναι η πολιτική ένωση, και η Ευρώπη θα ακολουθήσει το δικό της δρόμο γι’ αυτήν. Χρειάζεται βήμα-βήμα προσέγγιση, σε όλους τους τομείς της πολιτικής. Κατανοούμε όλο και περισσότερο πως όλα τα θέματα των εταίρων μας μάς αφορούν -και τανάπαλιν. Η Ευρώπη ανήκει στην εσωτερική μας πολιτική.
 
Ε: Αλλά πώς να αντανακλασθεί αυτό στους ευρωπαϊκούς θεσμούς και τις δομές της ΕΕ;
 
ΑΜ: Κατά τη διάρκεια μιας μακράς διαδικασίας, θα μεταφέρουμε όλο και περισσότερες δικαιοδοσίες στην «ευρωπαϊκή επιτροπή» (Κομισιόν) που κάποια στιγμή θα λειτουργεί ως πραγματική κυβέρνηση στα ευρωπαϊκά ζητήματα. Αυτό συνεπάγεται ενίσχυση του κοινοβουλίου (ΕΚ). Το «συμβούλιο»των επικεφαλής κρατών και κυβερνήσεων θα λειτουργεί τότε ως το δεύτερο νομοθετικό σώμα. Τέλος, το «ευρωπαϊκό δικαστήριο» θα παίξει το ρόλο του ανωτάτου δικαστηρίου. Αυτή είναι η μορφή που μπορεί να πάρει στο μέλλον η πολιτική ένωση. Αλλά όπως το έλεγα πριν, έχουμε πολύ δρόμο ακόμα.

Προοδευτική Πολιτική