Στις Αγγλοσαξωνικές χώρες δεν υπάρχουν Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα (ΑΕΙ) χωρίς δίδακτρα, ιδιωτικά ή δημόσια, ενώ τα χρέη φοιτητών και αποφοίτων λόγω σπουδών είναι δυσβάσταχτα.

Στην Ελλάδα, όπου ρέπουμε προς το Αγγλοσαξωνικό μοντέλο και με αδύναμο κράτος πρόνοιας, θα δούμε να συμβαίνει το ίδιο. Στην παρακάτω ανάλυση εξηγείται το γιατί, παραθέτοντας για κάθε επιχείρημα αναφορές σε σχετικές έρευνες και δεδομένα. Επίσης εξηγείται με οικονομικούς όρους γιατί σε χώρες με ισχυρό κράτος πρόνοιας, τα ιδιωτικά ΑΕΙ δεν έγιναν ποτέ ελκυστικά στους γηγενείς φοιτητές τους. 

Δίδακτρα

Στα μη κρατικά πανεπιστήμια θα μπουν δίδακτρα, μεταξύ 8.000-20.000 Ευρώ ετησίως (αναλόγως την σχολή), περίπου όσο έχει ένα ιδιωτικό σχολείο, ή ένα ιδιωτικό ΑΕΙ της Κύπρου. Δηλαδή σε ένα μη κρατικό ΑΕΙ όπου θα εισάγονται 2.000 φοιτητές ετησίως (δηλ. το 3% των αποφοίτων Λυκείων), τα έσοδα από 4 χρόνια σπουδών θα είναι: 10.000 Χ 2.000 Χ 4 = 80 εκ. ετησίως.  

Για ένα μέσο δημόσιο ΑΕΙ, για 8.000 φοιτητές η κρατική επιχορήγηση είναι περίπου 3 εκ. έσοδα ετησίως για λειτουργικές δαπάνες και περίπου 16-18 εκ. για μισθούς καθηγητών και λοιπού προσωπικού*.  Οι πόροι που διατίθενται για κάθε άλλου είδους υποδομές (π.χ. ένα νέο κτίριο) κατά μέσο όρο δεν ξεπερνούν τα 5-6 εκ. ετησίως για ένα δημόσιο ΑΕΙ των 8.000 φοιτητών. Σύνολο πόρων για δημόσιο ΑΕΙ = 27 εκ. 

Συγκρίνετε τα 80 εκ. των μη κρατικών ΑΕΙ με τα 27 εκ. των Ελληνικών δημοσίων ΑΕΙ, όχι με του δημόσιου πανεπιστημίου Κύπρου όπου οι αμοιβές του προσωπικού είναι διπλάσιες, η αναλογία καθηγητών/φοιτητών τρεις φορές καλύτερη και οι υποδομές καλύτερες σε σχέση με το ένα Ελληνικό δημόσιο ΑΕΙ. 

Τα Ελληνικά δημόσια ΑΕΙ χωρίς δίδακτρα και ελάχιστους πόρους θα είναι κακόμοιροι παρίες δίπλα στα μη κρατικά ΑΕΙ. 

Ως αποτέλεσμα, όπως πρότεινε πρόσφατα και ο υπουργός παιδείας, σε πολύ λίγα χρόνια, πολλοί επιδραστικοί καθηγητές-ερευνητές (δηλ. αυτοί που έχουν μεγάλη διεθνή αναγνώριση παγκοσμίως) θα μετακινηθούν στα μη κρατικά ΑΕΙ για να έχουν 

• περισσότερους πόρους, 
• καλύτερους μισθούς, 
• σύγχρονα εργαστήρια τα οποία είναι κρίσιμα για έρευνα αιχμής που την χρειάζονται ώστε να παραμένουν επιδραστικοί και με καλύτερες αμοιβές,
• και γενικότερα ένα πιο ελκυστικό εργασιακό περιβάλλον. 

Όπως έχει ήδη συμβεί με πολλούς περιζήτητους γιατρούς και εκπαιδευτικούς οι οποίοι μετακινήθηκαν από τα δημόσια στα ιδιωτικά νοσοκομεία και σχολεία αντίστοιχα.  

Στα μη κρατικά ΑΕΙ οι επιδραστικοί καθηγητές με πόρους, καλύτερα εργαστήρια, ικανοποιημένοι με τους μισθούς τους, κλπ., θα παράγουν πολύ καλύτερη έρευνα. 

Αντίθετα, στα δημόσια ΑΕΙ θα παράγεται λιγότερο επιδραστική έρευνα διότι

• οι πόροι θα παραμένουν λίγοι όπως σήμερα,
• θα χάσουν κορυφαίους καθηγητές τους προς τα ιδιωτικά, 
• οι νεοεισερχόμενοι καθηγητές θα βρίσκουν φτωχά εργαστήρια, 
• η σύγκριση με τα ιδιωτικά ΑΕΙ θα κάνει την μιζέρια πολύ πιο ορατή απ’ ότι σήμερα, με αρνητικές συνέπειες στην παρακίνηση του προσωπικού. 

Στις ετήσιες σειρές κατάταξης κάποια μη κρατικά ΑΕΙ ίσως βρεθούν ψηλότερα από κάποια δημόσια ΑΕΙ. Όπως συμβαίνει και στις ΗΠΑ. 

Το ανεβασμένο κύρος και το καλής αισθητικής περιβάλλον των μη κρατικών ΑΕΙ θα προσελκύσει μαθητές των ιδιωτικών σχολείων, οι οποίοι μέχρι σήμερα πήγαιναν είτε σε δημόσια ΑΕΙ είτε σε ΑΕΙ των εξωτερικού και απέφευγαν τα αδιαβάθμιτα κολλέγια. 

Το κάθε επιτυχημένο μη κρατικό ΑΕΙ θα προσελκύει παιδιά των υψηλών κοινωνικο-οικονομικών στρωμάτων, διότι εκεί μαζί με την αντιλαμβανόμενη υψηλότερη ποιότητα σπουδών, οι φοιτητές θα κάνουν γνωριμίες και με συμφοιτητές υψηλών κοινωνικών τάξεων, ενώ θα κάνουν και πρακτική άσκηση σε επιχειρήσεις που θα συνεργάζονται με τα ιδιωτικά ΑΕΙ. 

Για παράδειγμα, ο «όμιλος Ιατρικού Αθηνών» που σήμερα προσφέρει πρακτική άσκηση στα νοσοκομεία του στους φοιτητές του Ευρ. Παν/μιου Κύπρου, θα προσφέρει πρακτική άσκηση στους φοιτητές της ιδιωτικής ιατρικής σχολής που επιθυμεί να ιδρύσει ο πρόεδρος του ομίλου (1,2).  Λόγω κοινωνικής επιρροής των μετόχων των ιδιωτικών ΑΕΙ, οι περισσότερες εταιρείες θα συνεργάζονται για πρακτική άσκηση πιο εύκολα με ιδιωτικά ΑΕΙ παρά με δημόσια, με τα οποία  ελάχιστα έχουν συνεργασθεί ως σήμερα. 

Μέσα από γνωριμίες και επαφές με ιδιωτικές εταιρίες, με ένα διευρυμένο κοινωνικό και επαγγελματικό δίκτυο των ίδιων και των γονιών τους, μεγαλύτερο ποσοστό αποφοίτων ιδιωτικών ΑΕΙ θα έχει καλύτερες πιθανότητες εισόδου σε πιο ελκυστικές θέσεις εργασίας σε σχέση με απόφοιτους των δημόσιων ΑΕΙ. Πρόσφατη έρευνα έδειξε ότι οι απόφοιτοι των φημισμένων ιδιωτικών ΑΕΙ (Ivy League) των ΗΠΑ είχαν τριπλάσιες πιθανότητες να εργασθούν σε ελίτ-ευυπόληπτη επιχείρηση μέχρι την ηλικία των 25 ετών σε σχέση με απόφοιτους καλών δημόσιων ΑΕΙ των ΗΠΑ (3), παρόλο που τα δημόσια ΑΕΙ των ΗΠΑ έχουν δίδακτρα και είναι πολύ πλουσιότερα απ’ ότι τα φτωχά Ελληνικά δημόσια ΑΕΙ. 

Τα ιδιωτικά ΑΕΙ, με τις μελέτες καριέρας αποφοίτων θα διαφημίζουν ότι καλές σπουδές με επιτυχημένες καριέρες σημαίνει σπουδές στο δικό τους ιδιωτικό ΑΕΙ. Αναμενόμενα, θα είναι πολλοί που θα προτιμούν και να δανείζονται για να σπουδάσουν στα ιδιωτικά ΑΕΙ, προσδοκώντας σε μια καλή επαγγελματική καριέρα που ίσως γρήγορα αποπληρώσει το φοιτητικό δάνειο.

Συνοψίζοντας, τα πολλαπλάσια έσοδα των ιδιωτικών ΑΕΙ σε σχέση με τα δημόσια, αναπόφευκτα θα οδηγήσουν σε ΑΕΙ πολύ διαφορετικών ταχυτήτων:  από τη μια μεριά κάποια μη κρατικά ΑΕΙ ελίτ με πολλούς πόρους, κορυφαίους καθηγητές, ελκυστικό περιβάλλον και πετυχημένους επαγγελματικά απόφοιτους, και από την άλλη πολλά δημόσια ΑΕΙ που δίπλα στα ιδιωτικά θα φαντάζουν παρίες και μίζερα. 

Όσο θα καθυστερεί η αύξηση των κρατικών πόρων ή εισαγωγή διδάκτρων στα δημόσια ΑΕΙ, τόσο η διαφορά ποιότητας μεταξύ δημοσίων και ιδιωτικών ΑΕΙ θα προβάλλεται πιο έντονα.  Αυτό δεν πρόκειται να συνεχιστεί για πάντα. Κάποια στιγμή μετά από λίγα χρόνια, οι τότε πολιτικοί θα πρέπει ν’ αποφασίσουν ή να πολλαπλασιάσουν τους πόρους προς τα δημόσια ΑΕΙ, ή να κλείσουν πολλά δημόσια ΑΕΙ παρίες, ή να βάλουν δίδακτρα και στα δημόσια ΑΕΙ.

Οι πόροι των δημόσιων ΑΕΙ δεν πρόκειται ν’ αυξηθούν σε σταθερή βάση από τον κρατικό προϋπολογισμό (κι όχι από προσωρινές χρηματοδοτήσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης), επειδή η σύγχρονη ιστορία των πολύ χαμηλών χρηματοδοτήσεών τους είναι ο καλύτερος προβλεπτικός παράγοντας για χαμηλές κρατικές χρηματοδοτήσεις τους και στο μέλλον, μια πρόβλεψη που ενισχύεται και από τις πολύχρονες οικονομικές δεσμεύσεις της Ελλάδας για το χρέος της.

Κάποια πανεπιστημιακά τμήματα ίσως κλείσουν, αλλά γενικά τα δημόσια πανεπιστήμια σε κάθε τόπο θα ζητείται να παραμείνουν και να γίνουν ανταγωνιστικά. Θα υπάρχουν αντιδράσεις τόσο στο σύνολο της χώρας όσο και στις περιφέρειες στο ενδεχόμενο κλείσιμο δημόσιων ΑΕΙ. 

Οπότε αναπόφευκτα δίδακτρα θα μπουν κάποια στιγμή και στα δημόσια ΑΕΙ, αφού ήδη θα τα ζητούν έντονα πρυτάνεις και καθηγητές ΑΕΙ ώστε τα δημόσια ΑΕΙ να γίνουν ανταγωνιστικά με τα ιδιωτικά ΑΕΙ. 

Τότε πιθανά κάποια επιπλέον πολιτικά κόμματα που σήμερα διστάζουν, ίσως ψηφίσουν υπέρ της αλλαγής του Αρ. 16 ώστε να μπουν δίδακτρα και να σωθούν τα δημόσια ΑΕΙ!

Τα δίδακτρα των δημόσιων ΑΕΙ θα είναι σχετικά χαμηλότερα σε σχέση με τα ιδιωτικά για να είναι ελκυστικά και να δικαιολογούν τον τίτλο του δημοσίου, περίπου στο 30-50% των ιδιωτικών. Με 4.000 Ευρώ δίδακτρα το χρόνο με σημερινές τιμές, ένα δημόσιο ΑΕΙ των 8.000 φοιτητών θα έχει 32 εκ. Ευρώ επιπλέον έσοδα, ώστε αν διατηρείται σταθερή η κρατική χρηματοδότηση των 27 εκ., τα έσοδά του θα πλησιάζουν τα έσοδα των ιδιωτικών ΑΕΙ, το οποίο θα βοηθήσει την ανταγωνιστικότητά του. Βεβαίως κάποιος δεν θα βρίσκει στα δημόσια ΑΕΙ συμφοιτητές από υψηλότερες κοινωνικές τάξεις, καλύτερα επαγγελματικά δίκτυα κλπ., όμως άλλο να πληρώνει 16.000 Ευρώ για 4 έτη σπουδών στα δημόσια και άλλο 40.000 Ευρώ στα ιδιωτικά ΑΕΙ. 

Με δυο λόγια, σε λίγα χρόνια, χωρίς δίδακτρα κανείς δε θα μπορεί να πάρει πανεπιστημιακό τίτλο στη χώρα. 

Στα 16.000-24.000 Ευρώ, αναλόγως των ετών σπουδών της σχολής, θα χρειαστεί να προσθέσει τουλάχιστον άλλα 4.000 Ευρώ δίδακτρα για μεταπτυχιακό, τα οποία ήδη υπάρχουν από το 1992 με το ν. Σουφλιά. Μια οικογένεια με δύο παιδιά θα χρειάζεται πάνω από 40.000 Ευρώ με σημερινές τιμές μόνο για δίδακτρα. Σ’ αυτά θα έχει να προσθέτει τα έξοδα ζωής των παιδιών τους, που με ένα μέσο όρο 700 Ευρώ/μήνα σημαίνει 100.000 Ευρώ για έξι χρόνια σπουδών (4 πτυχίο + 2 μεταπτυχιακό) δύο παιδιών + 40.000 Ευρώ δίδακτρα, σύνολο 140.000 Ευρώ για δυο παιδιά. 

Κι αυτά τα ποσά μόνο στο ξεκίνημα της εποχής της εισαγωγής διδάκτρων, διότι ο ανταγωνισμός δημοσίων και ιδιωτικών ΑΕΙ θα φέρνει συνεχόμενη αύξηση των διδάκτρων, όπως συνέβη στις Αγγλοσαξωνικές χώρες (4, 5). Τα δίδακτρα των ιδιωτικών ΑΕΙ θα ανεβαίνουν για να διατηρούν σαφές πλεονέκτημα έναντι των δημοσίων, αυτό θα φέρνει αύξηση διδάκτρων των δημόσιων ΑΕΙ, κ.ο.κ.

Σε χώρες της Β. και Δ. Ευρώπης όπου υπάρχει ισχυρό κράτος πρόνοιας δε μπήκαν ποτέ δίδακτρα, γιατί τα δημόσια ΑΕΙ επιχορηγούνται γενναία από το κράτος ώστε να παραμένουν πιο ανταγωνιστικά των ιδιωτικών ΑΕΙ. Δίδακτρα μπήκαν σε χώρες με λιγότερο ισχυρό κράτος πρόνοιας, όπως οι Αγγλοσαξωνικές.

Στην Αγγλία δίδακτρα (1.000 λίρες/χρόνο) για Άγγλους φοιτητές μπήκαν για πρώτη φορά το 1998. Το 2004 το ποσό ανέβηκε στις 3.000/χρόνο και από το 2010 τα ελάχιστα δίδακτρα είναι 9.000 λίρες/χρόνο. (4)

Στις ΗΠΑ στα τέλη της δεκαετίας του 60 τα δίδακτρα κατά μέσο ήταν 350 και 1.500 $/χρόνο σε δημόσια και ιδιωτικά αντίστοιχα, με σημερινές τιμές περίπου 2.500 και 11.000 $/χρόνο.  Από τότε ξεκίνησαν ν’ αυξάνονται με αποτέλεσμα σήμερα να είναι περίπου 10.000 και 40.000 $/χρόνο σε δημόσια και ιδιωτικά αντίστοιχα  (5, 6).

Φοιτητικό χρέος

Σε όλες τις Αγγλοσαξωνικές χώρες τα δίδακτρα έφεραν χρέη σε φοιτητές και αποφοίτους. Η πλειοψηφία των μη εχόντων παίρνουν φοιτητικό δάνειο, στηριγμένοι σε μελέτες που δείχνουν ότι μακροπρόθεσμα για τον μέσο όρο των αποφοίτων το πανεπιστημιακό πτυχίο έχει μεγαλύτερο οικονομικό όφελος απ’ το να μη σπουδάσει κάποιος.(7)

Όμως η πρόβλεψη για τον «μέσο όρο» δεν σημαίνει ότι έχουν όλοι όφελος. 

Στις ΗΠΑ υπάρχουν πολλοί άνθρωποι με δυσβάσταχτα φοιτητικά χρέη, ειδικά άτομα χαμηλών κοινωνικών τάξεων, συχνότερα της μαύρης ή ισπανόφωνης φυλής, που για διάφορους λόγους δεν καταφέρνουν ν’ απαλλαγούν ποτέ απ’ αυτά, π.χ., γιατί δεν έχουν αυξημένα κοινωνικά και επαγγελματικά δίκτυα για να εισέλθουν σε θέσεις εργασίας με ικανοποιητικές απολαβές. (8)

Το 2021, 3 εκ. πολίτες των ΗΠΑ, το 7% όσων πήραν φοιτητικό δάνειο, ήταν σε χρεοκοπία του δανείου τους. Απ’ αυτούς το 41% προέρχονταν από οικογένειες στο χαμηλότερο 25% των εισοδημάτων ενώ το 13.6% ήταν από οικογένειες στο υψηλότερο 25% των εισοδημάτων.(8)

Από τους απόφοιτους της Αφρο-Αμερικανικής φυλής, ο ένας στους τρεις (34.4%) ήταν σε χρεοκοπία του φοιτητικού τους δανείου, ενώ το αντίστοιχα ποσοστά ήταν 26.6% και 12.5% για αποφοίτους ισπανόφωνης και λευκής φυλής αντίστοιχα.(8)

Οι συνέπειες από χρεωκοπία φοιτητικού δανείου είναι δραματικές, άνθρωποι χάνουν σπίτια, δεν καταφέρνουν ποτέ να ορθοποδήσουν οικονομικά, κλπ. 

Άλλη περίπτωση είναι αυτοί που ακολουθούν ανθρωπιστικές σπουδές, οι απόφοιτοι των οποίων συνήθως υπο-αμοίβονται ή δεν βρίσκουν καν εργασία στον τομέα τους. Αυτό γίνεται αντιληπτό από πολλούς υποψήφιους φοιτητές που αποφεύγουν αυτές τις σπουδές. Για παράδειγμα, γιατί να πληρώσουν δίδακτρα για σπουδές στην ιστορία-αρχαιολογία στις ΗΠΑ, όταν γνωρίζουν ότι σχετικά λίγοι ειδικοί εργάζονται σ’ αυτό το αντικείμενο με ικανοποιητικό μισθό; 

Δεν είναι λοιπόν παράξενο ότι οι ανθρωπιστικές σπουδές είχαν την μεγαλύτερη μείωση στις Αγγλοσαξωνικές χώρες τις τελευταίες δεκαετίες (9).  Αντίστοιχο φαινόμενο θα εμφανιστεί και στην Ελλάδα, παρόλο που λόγω της ιστορίας της είναι συνδεδεμένη με τις ανθρωπιστικές σπουδές.

Μια τεράστια πρόκληση για τον γενικό πληθυσμό και την οικονομία των Αγγλοσαξωνικών χωρών είναι το φοιτητικό χρέος, που είναι άγνωστο σε εμάς ως τώρα, το οποίο είναι το δεύτερο υψηλότερο χρέος μετά τα στεγαστικά δάνεια, υψηλότερο από τα χρέη των πιστωτικών καρτών κλπ. 

Στις ΗΠΑ οι Αμερικάνοι χρωστούν 1,77 τρις δολάρια για φοιτητικό χρέος, με τον μέσο απόφοιτο να χρωστά περίπου 29.000 δολάρια και το 57% των αποφοίτων να έχουν φοιτητικό χρέος.  Οι Αμερικάνοι φοιτητές και γονείς δανείστηκαν περίπου 94,7 δισεκατομμύρια δολάρια μόνο στο ακαδημαϊκό έτος 2021-2022. (10)

Τα ανεξόφλητα φοιτητικά δάνεια στις Αγγλία ξεπέρασαν τα 100 δις λίρες το 2016 και τα 200 δις λίρες το 2023, με τον μέσο απόφοιτο να χρωστά 45.000 λίρες.(11, 12)

Έρευνες ( 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20) βρήκαν ότι το φοιτητικό χρέος έχει κυρίως αρνητικά αποτελέσματα, για παράδειγμα

• Επιβραδύνει την ανάπτυξη νέων επιχειρήσεων.
• Μειώνει τα ποσοστά ιδιοκτησίας σπιτιού.
• Δυσκολεύει την αντιμετώπιση μιας ύφεσης.
• Καταστέλλει τις καταναλωτικές δαπάνες.
• Καθυστερεί τη δημιουργία οικογένειας.
• Βάζει φραγμό στις συνταξιοδοτικές αποταμιεύσεις.
• Επηρεάζει αρνητική την ψυχική υγεία.
• Επηρεάζει αρνητικά τις ακαδημαϊκές επιδόσεις
• Επηρεάζει αρνητικά τη φυλετική και οικονομική δικαιοσύνη.

Παρόλα αυτά, όπως έκαναν οι Αγγλοσάξωνες γονείς και φοιτητές και δανείστηκαν, το ίδιο θα κάνουν και οι Έλληνες, ευελπιστώντας σε μια καλύτερη ζωή με το πτυχίο. 

Τα φοιτητικά δάνεια θα γίνουν θεσμός και στην Ελλάδα γιατί θα έχουν ζήτηση, αφού πολλοί Έλληνες δεν θα έχουν εκατοντάδες χιλιάδες Ευρώ για να σπουδάσουν δυο παιδιά κι αφού οι μελέτες διεθνώς θα δείχνουν ότι το πτυχίο κατά μέσο όρο οδηγεί σε καλύτερες αμοιβές και καλύτερη ποιότητα ζωής.(7)

 Όμως τι θα συμβεί σε λίγα χρόνια στην Ελλάδα, όταν στο ήδη τεράστιο κρατικό χρέος προστεθεί και το φοιτητικό χρέος;  Με τους περισσότερους γονείς και αποφοίτους χρεωμένους, τι κατανάλωση θα υπάρχει και πώς θα κινείται η οικονομία της Ελλάδος, η οποία μάλιστα παραδοσιακά στηρίζεται πολύ στον κατασκευαστικό κλάδο που όμως θα αποδυναμωθεί λόγω των αυξημένων εξόδων για σπουδές; Αν δεν αγοράζουν σπίτι οι νέοι, διότι θα διστάζουν στο υφιστάμενο φοιτητικό δάνειο να προσθέτουν και στεγαστικό, ποιοι θα αγοράζουν νέες κατοικίες, οι ηλικιωμένοι; Πώς θα αξιολογείται τότε η Ελλάδα από τους διεθνείς οίκους, όταν στο υπάρχον κρατικό χρέος που είναι το υψηλότερο παγκοσμίως προστεθεί και το φοιτητικό χρέος; 

Για κάποια χρόνια τα ιδιωτικά ΑΕΙ θα προσφέρουν μια νέα οικονομική δραστηριότητα και ένα πρόσκαιρο οικονομικό όφελος, το οποίο όμως θα μοιράζεται άνισα στην κοινωνία. Αυτή η οικονομική δραστηριότητα θα τροφοδοτείται από ακριβοπληρωμένες προσδοκίες για καλύτερη εκπαίδευση και καριέρες που για κάποιους θ’ αποδειχθούν φουσκωμένες προσδοκίες, καθώς και από την φούσκα των φοιτητικών δανείων, αυξάνοντας παράλληλα τις κοινωνικές ανισότητες. 

Τι θα γίνει όταν αυτές οι φούσκες σκάσουν σε μια κοινωνία πολύ πιο χρεωμένη απ΄ ότι στα χρόνια των μνημονίων και με πολύ μεγαλύτερες ανισότητες απ’ ότι γνωρίσαμε ως τώρα;  

Βάλτε στη ζυγαριά όλα τα προαναφερόμενα κοινωνικά και οικονομικά κόστη και από την άλλη το όφελος από την παραμονή στα ιδιωτικά ΑΕΙ της χώρας λίγων χιλιάδων παιδιών που προβάλει η κυβέρνηση, αφού πολλά παιδιά θα συνεχίσουν να επιδιώκουν σπουδές σε κορυφαία πανεπιστήμια του εξωτερικού. Υπάρχει σοβαρή μελέτη που να λαμβάνει υπόψη της όλα τα παραπάνω και να πείθει, ότι ακόμη κι αν παρακάμψει κανείς τις κοινωνικές ανισότητες που θα προκύψουν, μακροπρόθεσμα η γενικότερη οικονομία θα έχει όφελος; Αν ναι πού είναι να την αξιολογήσουμε; Αν δεν υπάρχει τότε γιατί τόση σπουδή με τα μη κρατικά ΑΕΙ; 

Μήπως αντί για ιδιωτικά ΑΕΙ υπάρχει κάποια σοφότερη λύση για ενίσχυση της ανώτατης εκπαίδευσης και της οικονομίας, για ένα καλύτερο μέλλον των παιδιών μας και της Ελλάδας; Μήπως αυτή η σοφότερη λύση σχετίζεται με σταθερή αύξηση της κρατικής χρηματοδότησης προς τα δημόσια ΑΕΙ και μάλιστα όσο το δυνατό συντομότερα; 

Κύριοι πρυτάνεις και συνάδελφοι της πλειοψηφίας της ΠΟΣΔΕΠ, η απουσία ενεργειών σας για αποτελεσματική ενημέρωση του κόσμου για τα παραπάνω θέματα, ενώ βλέπατε ότι τα ιδιωτικά ΑΕΙ έρχονται, είναι γεγονός.  

Κύριοι πολιτικοί, φυσικά θ’ αποφασίσετε αυτό που θέλετε και ήδη μας έχετε γνωστοποιήσει την απόφασή σας. Όμως επειδή ήδη υπάρχει η ιστορία και τα δεδομένα των Αγγλοσαξωνικών χωρών, όταν θα βλέπετε όλα τα παραπάνω μετά από μερικά χρόνια, τότε μην πείτε κάποιοι ότι δεν γνωρίζατε. 

Καλή χρονιά σε όλες και σε όλους.

•  Το 2019 η αναλογία φοιτητών καθηγητών ήταν 37 φοιτητές ανά καθηγητή. Από τότε άρχισε να μειώνεται ο αριθμός των εισακτέων λόγω της ελάχιστης βάσης εισαγωγής, χωρίς ν’ αυξάνεται ο αριθμός των καθηγητών, με την αναλογία να παραμένει μεγαλύτερη του 30/1 φοιτητές/καθηγητή. Το σύνολο του υπόλοιπου διοικητικού και τεχνικού προσωπικού, επιστημόνων με συμβάσεις κλπ, κατά μέσο όρο για το σύνολο των ΑΕΙ είναι περίπου όσος και ο αριθμός των μελών ΔΕΠ, όμως οι αμοιβές τους είναι πολύ χαμηλότερες από των μελών ΔΕΠ.

Αναφορές

1. Ομιλος Ιατρικού Αθηνών (25 Σεπτ. 2023). Δελτίο Τύπου: Στρατηγική Συμφωνία του Ομίλου Ιατρικού Αθηνών με το Ευρωπαϊκό με το Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου για την πρακτική εκπαίδευση των φοιτητών της Ιατρικής Σχολής. https://www.iatriko.gr/el/article/deltio-typoy-stratigiki-symfonia-toy-omiloy-iatrikoy-athinon-me-eyropaiko-panepistimio?cl=614
2. Κώτσης, Β. (30 Ιουνίου 2023). Την πρώτη ιδιωτική σχολή ιατρικής θέλει να ιδρύσει το ιατρικό κέντρο. Business Daily.   https://www.businessdaily.gr/epiheiriseis/90854_tin-proti-idiotiki-sholi-iatrikis-thelei-na-idrysei-iatriko-kentro
3. Chetty, R., Deming, D. J., & Friedman, J. N. (2023). Diversifying society’s leaders. The Determinants and Causal Effects of Admission to Highly Selective Private Colleges. National Bureau of economic research. https://www.nber.org/papers/w31492
4. Anderson, R. (2016). University fees in historical perspective. History and Policy. https://www.historyandpolicy.org/policy-papers/papers/university-fees-in-historical-perspective
5. National Center of Educational Statistics.  https://nces.ed.gov/programs/digest/d21/tables/dt21_330.10.asp
6. Kerr E., & Wood, (2023).   See the Average College Tuition in 2023-2024 .    https://www.usnews.com/education/best-colleges/paying-for-college/articles/paying-for-college-infographic
7. Tamborini, C. R., Kim, C., & Sakamoto, A. (2015). Education and lifetime earnings in the United States. Demography, 52(4), 1383-1407. https://read.dukeupress.edu/demography/article/52/4/1383/169526/Education-and-Lifetime-Earnings-in-the-United
8. Welding, L.  (2023). Students loan default rate: Facts and statistics.  https://www.bestcolleges.com/research/student-loan-default-rate-facts-statistics/
9. Barshay, J. (2021). PROOF POINTS: The number of college graduates in the humanities drops for the eighth consecutive year. The Hechinger Report. https://hechingerreport.org/proof-points-the-number-of-college-graduates-in-the-humanities-drops-for-the-eighth-consecutive-year/
10. Schulz (2023). Student Loan Debt Statistics. Lendingtree.  https://www.lendingtree.com/student/student-loan-debt-statistics/
11. Adams, R. (16 Jun 2023). Student loan debt in England surpasses £200bn for first time.  The guardian.  https://www.theguardian.com/education/2023/jun/16/student-loan-debt-in-england-surpasses-200bn-for-first-time
12. UK Parliament 2023. Student Loan Statistics.   https://researchbriefings.files.parliament.uk/documents/SN01079/SN01079.pdf
13. Hanson, M. (2023). Economic effects of student loan debts.  https://educationdata.org/student-loan-debt-economic-impact
14. Chafin J., & Pentis, A. (2023). How Does Student Debt Affect the Economy? Lendingtree. https://www.lendingtree.com/student/how-does-student-loan-debt-affect-economy/#:~:text=Among%20the%20economic%20benefits%20of,and%20dragging%20on%20overall%20growth.
15. Mezza, A., Ringo, D., Sherlund, S., & Sommer, K. (2020). Student loans and homeownership. Journal of Labor Economics, 38(1), 215-260. https://www.journals.uchicago.edu/doi/pdf/10.1086/704609
16. Bleemer, Z., Brown, M., Lee, D., Strair, K., & Van der Klaauw, W. (2021). Echoes of rising tuition in students’ borrowing, educational attainment, and homeownership in post-recession America. Journal of Urban Economics, 122, 103298. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0094119020300693?casa_token=TR0-NknMbBoAAAAA:AvcyAES3hiWyNZFH9h0KnKYRfOKuwCDkwbYsZsGrFPsaIp6AEu6ZEA6WRA9SGGaPk6oPSXcXiAQ
17. Gicheva, D. (2016). Student loans or marriage? A look at the highly educated. Economics of Education Review, 53, 207-216.  https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0272775716302035?casa_token=k7i1Y7Eu26MAAAAA:YwdWivHH-g1QgpVPocc8i–QhuzVltxK6kzjeI2KpbuyMH1h1YwRuU2vYPSR2ms6XBznB76Mqj0
18. Kim, J., & Chatterjee, S. (2019). Student loans, health, and life satisfaction of US households: Evidence from a panel study. Journal of Family and Economic Issues, 40, 36-50. https://link.springer.com/article/10.1007/s10834-018-9594-3
19. Pisaniello, M. S., Asahina, A. T., Bacchi, S., Wagner, M., Perry, S. W., Wong, M. L., & Licinio, J. (2019). Effect of medical student debt on mental health, academic performance and specialty choice: a systematic review. BMJ open, 9(7), e029980. https://bmjopen.bmj.com/content/bmjopen/9/7/e029980.full.pdf
20. Krishnan, K., & Wang, P. (2019). The cost of financing education: Can student debt hinder entrepreneurship?. Management Science, 65(10), 4522-4554. https://pubsonline.informs.org/doi/pdf/10.1287/mnsc.2017.2995?casa_token=hOxMFvPyDi0AAAAA:0g3PQpjJRboAyzOfh34S-UFFuE9eSuM7bRFjv2AxcTnVoMy1QnZxFuxblhm3A9vW7z5Qrk1b6G_Geg

• Ο Αθανάσιος Παπαϊωάννου είναι καθηγητής στο πανεπιστήμιο Θεσσαλίας