Οι διαταραχές της προσωπικότητας αφορούν μια ομάδα ψυχικών ασθενειών που αλλάζουν τον τρόπο που ένας άνθρωπος σκέφτεται, αισθάνεται και συμπεριφέρεται. Άτομα με άλλα προβλήματα ψυχικής υγείας, όπως η κατάθλιψη, μπορεί να εμφανίσουν συμπτώματα που υπονομεύουν την ικανότητά τους να αισθάνονται καλά ή να έχουν κανονικές σχέσεις. Οι διαταραχές της προσωπικότητας, αντίθετα, επηρεάζουν ολόκληρη την προσωπικότητα ενός ατόμου και η συμπεριφορά του αποκλίνει πολύ από τις επικρατούσες κοινωνικές νόρμες και δεν τροποποιείται εύκολα, σύμφωνα με το medicalnewstoday.

Η αντικοινωνική διαταραχή της προσωπικότητας είναι μια διαταραχή της προσωπικότητας που εμποδίζει την ικανότητα ενός ατόμου να νοιάζεται για τα συναισθήματα και τις ανάγκες των άλλων. Οι άνθρωποι με αυτή την πάθηση μπορεί να βλάψουν τους άλλους, να εμπλακούν σε εγκληματικές ενέργειες ή να εξετάσουν τις ανάγκες άλλων μόνο όταν το κάνουν προς όφελός τους.

Ακόμη το βασικό χαρακτηριστικό αυτής της διαταραχής είναι ένα μακρύ ιστορικό περιφρόνησης και παραβίασης των δικαιωμάτων των άλλων, που εκδηλώνεται με ανεύθυνη και χωρίς ενοχές συμπεριφορά, αδιαφορία για το νόμο και παράνομη συμπεριφορά, αδυναμία για σταθερή εργασία, εκμετάλλευση και χειραγώγηση των άλλων, καθώς και αδυναμία για σταθερές σχέσεις.

Ο καθένας μπορεί να αγνοήσει μερικές φορές τα συναισθήματα των άλλων και οι περισσότεροι μπορεί να γίνουμε σε κάποιες στιγμές χειραγωγικοί, εγωιστές, ή να μην μας νοιάζει τι νιώθει ο άλλος. Αλλά στα άτομα με αντικοινωνική διαταραχή προσωπικότητας, αυτή η αδιαφορία για τους άλλους αποτελεί κεντρικό χαρακτηριστικό γνώρισμα της κατάστασής τους και όχι μια περιστασιακή κατάσταση.

Η αντικοινωνική διαταραχή προσωπικότητας αποτελεί μέρος μιας ομάδας διαταραχών προσωπικότητας που ονομάζεται διαταραχές της ομάδας Β. Αυτές οι διαταραχές χαρακτηρίζονται από ασυνήθιστη συναισθηματική συμπεριφορά, που τείνει να διαταράσσει τις σχέσεις και να οδηγήσει σε ασταθή πρότυπα σχέσεων με άλλους.

Άλλες διαταραχές που ανήκουν στην ομάδα Β:

• ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας
• μεθοριακή διαταραχή προσωπικότητας

Σημειώνεται, ότι τα παιδιά δεν μπορούν να διαγνωστούν με αντικοινωνική διαταραχή προσωπικότητας, αλλά με διαταραχή της συμπεριφοράς, ενώ η πρώτη διάγνωση γίνεται συνήθως μετά τα 15 χρόνια.

Σημάδια και συμπτώματα

Ένα άτομο δεν μπορεί να διαγνωστεί με αντικοινωνική διαταραχή προσωπικότητας με βάση ένα μεμονωμένο περιστατικό. Οι συμπεριφορές που εξηγούνται από κάτι άλλο, όπως ο εθισμός, το τραύμα ή μια γνωστική αναπηρία, δεν θα διαγνωσθούν επίσης ως αντικοινωνική διαταραχή προσωπικότητας.

Τα άτομα με αυτή την πάθηση έχουν δυσκολία ν’ ακολουθήσουν ή να κατανοήσουν κοινωνικούς κανόνες σχετικά με τον τρόπο αλληλεπίδρασης με άλλους. Αδυνατούν να αντιληφθούν τους άλλους ανθρώπους ως όντα αντάξια ενδιαφέροντος, ευγένειας, ή δικαιωμάτων. Μπορεί να μην αισθάνονται ενσυναίσθηση, ή ενοχή.

Ωστόσο, όχι όλοι οι άνθρωποι με αντικοινωνική διαταραχή προσωπικότητας δρουν βασιζόμενοι σε αυτά τα συναισθήματα, ούτε όλοι όσοι παραβιάζουν, ή αδιαφορούν για τα δικαιώματα των άλλων, έχουν κάποια ψυχική διαταραχή.

Δεν υπάρχουν κλινικές εξετάσεις για να διαγνωστεί η αντικοινωνική διαταραχή προσωπικότητας. Για τη διάγνωση το άτομο πρέπει να παρουσιάσει τα ακόλουθα συμπτώματα:

• λαμβάνει αποφάσεις που βασίζονται μόνο στις δικές του ανάγκες και επιθυμίες, χωρίς να αναλογίζεται τις ανάγκες των άλλων
• παρουσιάζει έλλειψη ενδιαφέροντος για τις ανάγκες, τα συναισθήματα, ή τον πόνο των άλλων και δεν έχει τύψεις, όταν με τις πράξεις του πληγώνει τους άλλους
• εκμεταλλεύεται τους άλλους σε διαπροσωπικές του σχέσεις, καθιστώντας δύσκολη την καθεαυτή ύπαρξη σχέσεων με άλλα άτομα
• χρησιμοποιεί ψέματα, κυριαρχία, ή εκφοβισμό για τον έλεγχο άλλων
• παρουσιάζοντας χειραγωγική συμπεριφορά, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης γοητείας ή εμπλουτισμού για δικό του όφελος
• επιδίδεται σε ανέντιμη, ή δόλια συμπεριφορά
• δεν νοιάζεται για το πώς αισθάνονται οι άλλοι, μάλιστα, μερικοί άνθρωποι με αντικοινωνική διαταραχή προσωπικότητας απολαμβάνουν σαδιστική συμπεριφορά, όπως το να τραυματίζουν άλλους
• αισθάνεται εχθρότητα, θυμό, ή επιθετικότητα, ιδιαίτερα όσον αφορά σχετικά μικρά προβλήματα
• δεν έχει αναστολές, κάτι που μπορεί να τον εξωθήσει στην παραβίαση κανόνων, στο να παραιτηθεί από τυχόν δεσμεύσεις του, ή στο να πάρει περιττά ρίσκα

Αιτίες

Ενώ η ακριβής αιτία της αντικοινωνικής διαταραχής προσωπικότητας είναι ακόμα άγνωστη, οι γενετικοί, περιβαλλοντικοί και πολιτιστικοί παράγοντες μπορεί να διαδραματίσουν κάποιο ρόλο στην ανάπτυξή της.

Τα άτομα που τραυματίζονται από την παιδική ηλικία, έχουν γονείς με διαταραχή προσωπικότητας ή γονείς εθισμένους σε ουσίες και αλκοόλ, φαίνεται να είναι πιο ευάλωτα στην ανάπτυξη αντικοινωνικής διαταραχής προσωπικότητας. Επίσης οι έρευνες έχουν δείξει ότι επηρεάζει περισσότερο τους άνδρες από τις γυναίκες.
 
Θεραπεία

Η ψυχοθεραπεία μπορεί να βοηθήσει τα άτομα με αντικοινωνική διαταραχή προσωπικότητας να κατανοήσουν τα συναισθήματα των άλλων.
Ωστόσο, η θεραπευτική αντιμετώπιση της διαταραχής είναι εξαιρετικά δύσκολη και μέχρι στιγμής καμία ψυχοθεραπευτική προσέγγιση δεν παρουσιάζει τα επιθυμητά αποτελέσματα. Στα άτομα αυτά είναι έντονη η παρορμητικότητα και η έλλειψη ορίων, ενώ ταυτόχρονα δεν υπάρχει κανένα ισχυρό κίνητρο για αλλαγή.

Φαρμακευτικά μπορεί να χορηγηθεί λίθιο, προπανολόλη και καρβαμαζεπίνη με σκοπό την μείωση και τον έλεγχο της επιθετικής συμπεριφοράς.