Τα μικροπλαστικά και τα νανοπλαστικά, αυτά τα πολύ μικρά σωματίδια από πλαστικά που χρησιμοποιούμε στην καθημερινότητά μας, βρίσκονται παντού στο περιβάλλον μας. Στις λίμνες και τις θάλασσες μας, στις γεωργικές εκτάσεις, ακόμη και στα φύκια των πάγων της Αρκτικής.

Μικροπλαστικά, όμως, έχουν βρεθεί και στο ανθρώπινο σώμα.  Σύμφωνα με μελέτη που έγινε από το Πανεπιστήμιο του Newcastle για λογαριασμό του Παγκόσμιου Ταμείου για τη Φύση έδειξε ότι οι άνθρωποι καταναλώνουν 5 γραμμάρια πλαστικού, που ισοδυναμεί με το βάρος μιας πιστωτικής κάρτας, εβδομαδιαίως.  Έρευνες έχουν εντοπίσει μικροπλαστικά σε ιστούς των πνευμόνων, του αίματος, της καρδιάς αλλά και του μητρικού πλακούντα.

Μια νέα σχετική μελέτη, προκαλεί ιδιαίτερη ανησυχία, αφού αποκάλυψε τη συσχέτιση μεταξύ των μικροπλαστικών και της υγείας της καρδιάς. Σύμφωνα με την Meiru Wang, ερευνήτρια στη Μοριακή Βιολογία και Νανοτοξικολογία, στο Πανεπιστήμιο του Leiden, άνθρωποι που βρέθηκαν με ανιχνεύσιμα μικροπλαστικά στην αρτηριακή τους πλάκα διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο για καρδιακά και εγκεφαλικά επεισόδια ή ακόμη και θάνατο.

Υγεία της καρδιάς

Στη νέα αυτή μελέτη που πραγματοποιήθηκε στο πανεπιστήμιο του Leiden συμμετείχαν συνολικά 257 άτομα. Όλοι τους είχαν, ήδη, υποβληθεί σε προληπτική χειρουργική επέμβαση για την αφαίρεση αρτηριακής πλάκας από τις καρωτίδες τους, δηλαδή τις κύριες αρτηρίες που αιματώνουν τον εγκέφαλο. Αυτό επέτρεψε στους ερευνητές να συλλέξουν δείγματα πλάκας, να πραγματοποιήσουν χημικές αναλύσεις και στη συνέχεια παρακολούθησαν τους συμμετέχοντες για 34 μήνες.

Σε παραπάνω από τους μισούς συμμετέχοντες (150 άτομα) ανιχνεύτηκαν μικροπλαστικά και νανοπλαστικά που προέρχονταν κυρίως από τα δύο πιο συχνά χρησιμοποιούμενα πλαστικά στον κόσμο, το πολυαιθυλένιο, που χρησιμοποιείται σε σακούλες παντοπωλείου, μπουκάλια και συσκευασίες τροφίμων και το πολυβινυλοχλωρίδιο που χρησιμοποιείται σε δάπεδα, επενδύσεις και σωλήνες.

Από τη στατιστική ανάλυση αυτών των δεδομένων διαπιστώθηκε ότι οι ασθενείς με μικροπλαστικά και νανοπλαστικά στην αρτηριακή τους πλάκα διέτρεχαν υψηλότερο κίνδυνο να υποστούν καρδιακή προσβολή, εγκεφαλικό επεισόδιο ή θάνατο από οποιαδήποτε αιτία, σε σύγκριση με εκείνους που δεν είχαν μικροπλαστικά ή νανοπλαστικά στην πλάκα τους.

Οι ερευνητές ανέλυσαν επίσης τα μακροφάγα, ένα είδος κυττάρου που βοηθά στην απομάκρυνση των παθογόνων μικροοργανισμών από το σώμα, στις αρτηρίες των ασθενών.

Διαπίστωσαν ότι οι συμμετέχοντες που είχαν μικροπλαστικά και νανοπλαστικά στην πλάκα τους είχαν επίσης ενδείξεις θραυσμάτων πλαστικού στα μακροφάγα τους και ενδείξεις φλεγμονής.

Αυτό σημαίνει ότι ενδεχομένως η συσσώρευση νανοπλαστικών και μικροπλαστικών στην καρωτιδική πλάκα θα μπορούσε να συμβάλλει στην πρόκληση φλεγμονής.

Αυτή η φλεγμονή μπορεί στη συνέχεια να αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο συμπεριφέρεται η αθηρωματική πλάκα, καθιστώντας την λιγότερο σταθερή και προκαλώντας τη δημιουργία θρόμβου αίματος – ο οποίος μπορεί τελικά να εμποδίσει τη ροή του αίματος, οδηγώντας σε καρδιακές προσβολές και εγκεφαλικά επεισόδια.

Είναι ενδιαφέρον ότι οι ερευνητές διαπίστωσαν επίσης ότι η παρουσία νανοπλαστικών και μικροπλαστικών ήταν πιο συχνή στους συμμετέχοντες που είχαν διαβήτη και καρδιαγγειακά νοσήματα. Αυτό εγείρει πολλά ερωτήματα που δεν έχουν ακόμη απαντηθεί – όπως γιατί τα μικροπλαστικά ήταν πιο συχνά σε αυτούς τους συμμετέχοντες και αν μπορεί να υπάρχει συσχέτιση μεταξύ άλλων ασθενειών και της παρουσίας μικροπλαστικών στον οργανισμό.

Άλλοι κίνδυνοι για την υγεία

Δεν είναι η πρώτη φορά που ερευνάται η σύνδεση των μικροπλαστικών με προβλήματα υγείας. Σύμφωνα με άλλες έρευνες μέρος του προβλήματος μπορεί να οφείλεται στον τρόπο που τα μικροπλαστικά καλληλεπιδρούν με τις πρωτεΐνες του σώματος.

Για παράδειγμα, ορισμένες ανθρώπινες πρωτεΐνες προσκολλώνται στην επιφάνεια των νανοπλαστικών από πολυστυρένιο, σχηματίζοντας ένα στρώμα που περιβάλλει το νανοσωματίδιο. Ο σχηματισμός αυτού του στρώματος μπορεί να επηρεάσει τη δραστηριότητα και τη μεταφορά των νανοπλαστικών στα ανθρώπινα όργανα.

Μια άλλη μελέτη υπέδειξε ότι τα νανοπλαστικά μπορούν να αλληλεπιδράσουν με μια πρωτεΐνη που ονομάζεται α-συνουκλεΐνη, η οποία σε μελέτες σε ποντίκια έχει αποδειχθεί ότι παίζει καθοριστικό ρόλο στη διευκόλυνση της επικοινωνίας μεταξύ των νευρικών κυττάρων. Αυτές οι συστάδες νανοπλαστικών και πρωτεΐνης μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο εμφάνισης της νόσου του Πάρκινσον.

Έρευνες σε έμβρυα κοτόπουλου διαπίστωσαν ότι τα νανοπλαστικά μπορεί να προκαλέσουν συγγενείς δυσμορφίες λόγω του τρόπου με τον οποίο αλληλεπιδρούν με μια πρωτεΐνη που ονομάζεται cadherin6B, πράγμα που ενδέχεται να επηρεάζει τα μάτια καθώς και την ανάπτυξη και λειτουργία της καρδιάς του εμβρύου.

Πώς όμως φτάνουν τα πλαστικά σε αυτούς τους ιστούς;

Σε ποντίκια, έχει αποδειχθεί ότι τα μακροφάγα του εντέρου μπορούν να απορροφήσουν μικροπλαστικά και νανοπλαστικά στην κυτταρική τους μεμβράνη. Ίσως ένας παρόμοιος μηχανισμός λαμβάνει χώρα στις αρτηρίες, καθώς νανοπλαστικά έχουν εντοπιστεί σε δείγματα μακροφάγων καρωτιδικής πλάκας.

Τα ευρήματα αυτής της τελευταίας μελέτης έρχονται να προστεθούν σε έναν αυξανόμενο όγκο στοιχείων που δείχνουν τη σχέση μεταξύ των πλαστικών προϊόντων και της υγείας μας. Είναι σημαντικό τώρα οι ερευνητές να διερευνήσουν τους συγκεκριμένους μηχανισμούς με τους οποίους τα μικροπλαστικά και τα νανοπλαστικά προκαλούν βλάβες στον οργανισμό.