Η διαφθορά έχει τη δική της ιστορία και κάθε εποχή έχει τη δική της  διαφθορά. Ο Λυσίας στον λόγο του «Κατά σιτοπωλών» επιχειρηματολογεί  λέγοντας: «έχετε δε υπ’ όψιν σας ότι δια το εμπόριο του σίτου πλείστοι διακινδύνευσαν εις το δικαστήριον την ζωήν των  και ότι τόσον μεγάλα κέρδη εκ του εμπορίου τούτου αποκομίζουν, ώστε προτιμούν να διακινδυνεύουν την ζωή των καθ’ εκάστην ημέραν, παρά να παύσουν να αισχροκερδούν εις βάρος υμών».

Ο Παπαδιαμάντης στο διήγημα «Οι χαλασοχώρηδες» παραστατικά γράφει: «Εν πρώτοις υπήρχεν η εθνική οδός, η προκηρυσσομένη εκάστοτε ως μέλλουσα να κατασκευαστή παρά την πρωτεύουσαν της επαρχίας πόλιν. Εκείθεν αν εξελέγετο βουλευτής θα είχε την μερίδα του λέοντος. Από τώρα είχεν αρχίσει να συνεταιρίζεται κρυφά με τους εργολάβους. Κατά την πρώτη βουλευτείαν του ολόκληρον δάσος το είχε κάμει ιδικό του, δικαιώματι κατακτήσεως. Με τον έφορο, τον οποίον είχε φέρει εις την επαρχία του, είχε προεξηγηθή σαφέστατα: «θα σε διορίσω», αλλά φόρον δεν θα βεβαιώσης από την ξύλευσιν του δάσους». Στην εποχή μας και σύμφωνα με δημοσιογραφικές πληροφορίες, ιατρός μεγάλου νοσοκομείου των Αθηνών, ο οποίος βρισκόταν σε διαθεσιμότητα από τον Ιούλιο του 2014, όταν είχε συλληφθεί από αστυνομικούς να απαιτεί και να λαμβάνει “φακελάκι” με 500 ευρώ, προκειμένου να χειρουργήσει ασθενή, επέστρεψε στη θέση του διότι το Κεντρικό Πειθαρχικό Συμβούλιο δεν εξέδωσε απόφαση.  

Η ιστορία της διαφθοράς στην  Ελλάδα και η  σχέση της με το πολιτικό σύστημα από τη μεταπολίτευση και μετά δεν έχει γραφεί. Η  διαφθορά έχει ηθικές, πολιτικές και οικονομικές διαστάσεις. Το πολιτικό σύστημα με την ανοχή και τη στήριξη του, διέφθειρε  τον κρατικό μηχανισμό μετατρέποντάς τον σε κομματικό και «νομιμοποίησε» την διαφθορά με την επιλεκτική  χρηματοδότηση επιχειρήσεων και επιχειρηματιών μέσω τραπεζικού  δανεισμού αλλά και με την αδιαφορία ή τον πλημμελή έλεγχο για την μη παραγωγική επένδυση κεφαλαίων από κοινοτικά και εθνικά προγράμματα και από κάθε λογής επιδοτήσεις. Η πάταξη της φοροδιαφυγής και ο έλεγχος του μαύρου χρήματος έμειναν σε επίπεδο προθέσεων και μεγαλόστομων διακηρύξεων. Το πλέον σημαντικό όμως είναι η ηθική διάβρωση μέρους της κοινωνίας που διαπαιδαγωγήθηκε στον εύκολο πλουτισμό, απαξίωσε την εργασία του πραγματικού παραγωγού και «νομιμοποίησε» φαινόμενα διαφθοράς, όπως το φακελάκι σε δημοσίους υπαλλήλους.

Τα κόμματα εξουσίας έχοντας όφελος από την διαφθορά αλλά και εγγενή αδυναμία να ελέγξουν το σύστημα της παραοικονομίας και της παραεξουσίας, ως απότοκό της, αρκέστηκαν στην καταστολή και την τιμωρία μέσα από γραφειοκρατικά προσκόμματα και χρονοβόρες δικαστικές διαδικασίες που οδηγούσαν σπανίως στη τιμωρία των ενόχων. Συχνά, η διαφθορά  περιλαμβάνει και γκροτέσκο καταστάσεις, όταν ακόμα και για μια μετακίνηση υπαλλήλου από ένα γραφείο σε άλλο, στο ίδιο κτίριο κάποιας υπηρεσίας, βουλευτής μπορούσε να πάρει τηλέφωνο για να την ακυρώσει με τον ευγενή σκοπό να μην ταλαιπωρηθεί ο  ψηφοφόρος του αλλά να ταλαιπωρηθεί κάποιος  άλλος που, κακό του κεφαλιού του, δεν τον ψήφιζε. Σε αυτό το περιβάλλον αναπτύχθηκε και η «υπό διαπραγμάτευση ψήφος», ένα δούναι και λαβείν με τον ψηφοφόρο, ως μέσο κομματικής και προσωπικής πολιτικής επιβίωσης.

Όμως το ερώτημα, που σήμερα τίθεται, είναι αν θα υπάρξει σοβαρός σχεδιασμός για την πάταξη της διαφθοράς χωρίς παρεμβάσεις και προσπάθεια διατήρησης ισορροπιών. Κατ΄αρχάς ο λαός πρέπει να ενημερωθεί για την πορεία μεγάλων υποθέσεων όπως της Αγροτικής Τράπεζας, του Ταχυδρομικού Ταμιευτηρίου, των εξοπλιστικών προγραμμάτων, της λαθρεμπορίας καυσίμων, της περίφημης  λίστας Φαλσιανί και βέβαια να υπάρξει τιμωρία όσων αποδειχθούν ένοχοι. Κατά δεύτερον, ο όποιος σχεδιασμός δεν θα πρέπει να επικεντρωθεί μονάχα στην πάταξη πράξεων δωροδοκίας και χρηματισμού. Διαφθορά  είναι και η παράνομη χρήση της κρατικής δύναμης, η αδήλωτη εργασία, η καταστροφή του περιβάλλοντος, η μη μηχανοργάνωση των δημοσίων υπηρεσιών και ο νεποτισμός που κομψά καλείται ικανότητα και τεχνογνωσία. Διαφθορά είναι η επιλογή και ο διορισμός με κομματικά κριτήρια  ανωτέρων υπαλλήλων στον διοικητικό μηχανισμό με σκοπό την υποστήριξη της εξουσίας, κατά τεκμήριο μη ικανών – κάτι σαν τον  «λιμενάρχην  φουστανελλάν» του Παπαδιαμάντη.

Η όποια επιτυχής πάταξη της διαφθοράς, θα ενισχύσει το αξιακό βάρος των καθαρά πολιτικών επιλογών, θα συνδράμει τις ασθενέστερες  κοινωνικά τάξεις, τους πραγματικούς παραγωγούς, την ανασυγκρότηση και ανάπτυξη της οικονομίας. Θα αλλάξει την σχέση πολίτη και εξουσίας  και τα κόμματα θα αναγκαστούν να πολιτεύονται με όρους ιδεολογικούς και όχι με όρους διαπραγμάτευσης της ψήφου. Η κρίση αλλά και ο διαφαινόμενος «απογαλακτισμός» του εκλογικού σώματος από τον παραδοσιακό εκλογικό λόγο, τους κομματικούς μηχανισμούς  και τον τηλεοπτικό εναγκαλισμό, δημιουργεί κλίμα αποδοχής και στήριξης  της όποιας προσπάθειας. Αν η θλιβερή και επικίνδυνη συντεχνία των αδηφάγων τρωκτικών συνεχίσει να κατατρώει τις σάρκες της χώρας,  η αίσθηση της ασφυξίας που θα δημιουργηθεί στην κοινωνία με την παγίδευσή της ανάμεσα στη διαφθορά και την οικονομική ανέχεια, θα δημιουργήσει απρόβλεπτες κοινωνικές εκρήξεις.    

* Αλέξανδρος Μαυρικάκης, Οικονομολόγος,  MSc Διοίκηση Μονάδων Υγείας