Το έγκυρο διεθνές κινηματογραφικό περιοδικό Sight & Sound, δημοσιεύει στο τεύχος Φεβρουαρίου, μία άκρως ενδιαφέρουσα λίστα με τα εικοσιπέντε (25) καλύτερα ντοκιμαντέρ του 2015. Ανάμεσα τους βρίσκεται δικαίως και το ιδιαίτερο ντοκιμαντέρ της Ευαγγελίας Κρανιώτη, με τον τίτλο: «Εξωτικά, Ερωτικά κτλ» (Exotica, Erotica, Etc. – 2015). Πρόκειται για έναν υπέροχο φόρο τιμής, στη θάλασσα, στους ναυτικούς, αλλά και στις γυναίκες που συναντούν σε κάθε λιμάνι.

Το περιοδικό Sight & Sound, αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικότερα κινηματογραφικά έντυπα παγκοσμίως. Κυκλοφορεί από το 1932 και εκδίδεται από το Βρετανικό Ινστιτούτο Κινηματογράφου (British Film Institute – BFI). Στη αφιέρωμά του με τα εικοσιπέντε (25) καλύτερα ντοκιμαντέρ του 2015, συναντάμε σπουδαίες δημιουργίες, όπως το το «Μαργαριταρένιο Κουμπί» του Πατρίσιο Γκουσμάν, το «Ταξί» του Τζαφάρ Παναχί, αλλά και το «Εξωτικά, Ερωτικά κτλ» της Ευαγγελίας Κρανιώτη. Μερικά χαρακτηριστικά και αγαπημένα ντοκιμαντέρ από τη σχετική λίστα του περιοδικού:

Νο.22
«Εξωτικά, Ερωτικά κτλ» (Exotica, Erotica, Etc. – 2015) της Ευαγγελίας Κρανιώτη

Το «Εξωτικά, Ερωτικά κτλ», σηματοδοτεί την πρώτη ταινία της Ευαγγελίας Κρανιώτη, η οποία γεννήθηκε ως φυσική συνέχεια της ενασχόλησής της ως φωτογράφου με τους ανθρώπους της Μεσογείου και την οργανική τους σχέση με τη θάλασσα. Το ευρύτερο πρότζεκτ (φωτογραφικό και οπτικοακουστικό) ολοκληρώθηκε σε διάστημα εννέα ετών, στη διάρκεια των οποίων η Ευαγγελία Κρανιώτη μπάρκαρε δώδεκα φορές σε ελληνικά πλοία και έπιασε λιμάνι σε είκοσι χώρες. Ως η μόνη γυναίκα πάνω σε τάνκερ, φορτηγά και κοντεϊνεράδικα, η σκηνοθέτης διέπλευσε τη Μεσόγειο και τη Μαύρη Θάλασσα, ταξίδεψε στον Ατλαντικό, στα Στενά του Μαγγελάνου και στον Ειρηνικό, από τον Παναμά ως τη Βαλτική και από εκεί μέχρι τον Βόρειο Πόλο και την Ασία.

To ντοκιμαντέρ, έχοντας ταξιδέψει στα σημαντικότερα εγχώρια, αλλά και διεθνή κινηματογραφικά φεστιβάλ – από το 17ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, μέχρι το 59ο Κινηματογραφικό Φεστιβάλ Λονδίνου, παρουσιάστηκε και στο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ CineDoc. Λίγο πριν από την επίσημη προβολή του στο Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών, η σκηνοθέτης απάντησε στις ερωτήσεις του Tvxs, σχετικά με το όμορφο, όσο και ιδιαίτερα απαιτητικό έργο της.

«Χωρίς να κατάγομαι από κάποιο νησί ή από οικογένεια ναυτικών, πάντα θεωρούσα τη θάλασσα πατρίδα μου και οι ιστορίες των παλιών ναυτικών που άκουσα παιδί μ’ έκαναν ν᾽ αγαπήσω με πάθος τα μακρινά ταξίδια. Αυτή την αγάπη μπόλιασαν τα διαβάσματα μου, οι μουσικές, οι ταινίες. Χρόνια μετά αποφάσισα να ξανακούσω τις ιστορίες των ναυτικών της Μεσογείου ως ενήλικη πλέον, για να κατανοήσω πώς οι άνδρες αυτοί χειρίζονταν την απόσταση, τη σχέση τους με τον τόπο και τους ανθρώπους που άφηναν πίσω. Καθώς ζούσα ήδη στο εξωτερικό, η επιθυμία επιστροφής και η ταυτόχρονη ανάγκη για φυγή μού ήταν έννοιες οικείες. Μέσα από τη ζωή των ναυτικών ήθελα να κατανοήσω την ανθρώπινη φύση γενικότερα και κατ´ επέκταση τον ίδιο μου τον εαυτό.»

Διαβάστε επίσης:
Συνέντευξη – Ταξιδεύοντας στο «Exotica, Erotica, Etc.» της Ευαγγελίας Κρανιώτη

Νο.21
«Αυτοί που Νιώθουν τη Φωτιά να Καίει» (Those Who Feel the Fire Burning) του Μόρχαν Κνίμπε

Η ταινία του Μόρχαν Κνίμπε, «Αυτοί που Νιώθουν τη Φωτιά να Καίει», αναπαριστά, με μια αντισυμβατική, ποιητική φόρμα, ένα σοβαρό κοινωνικό πρόβλημα: την απελπιστική κατάσταση των προσφύγων που βρίσκονται αποκλεισμένοι στην άκρη της Ευρώπης. Καθώς μια ομάδα προσφύγων προσπαθεί να μπει παράνομα στην Ευρώπη πάνω σε μια βάρκα, μια καταιγίδα ξεσπά ξαφνικά και ακολουθεί πανδαιμόνιο όταν ένας γέρος άνδρας πέφτει στη θάλασσα…

Το ντοκιμαντέρ είχαμε την ευκαιρία να το παρακολουθήσουμε πέρσι τον Μάρτιο, καθώς προβλήθηκε στο τμήμα «Ανθρώπινα Δικαιώματα» για το 17ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης – Εικόνες του 21ου Αιώνα. Στη συγκεκριμένη ενότητα προβάλλονται έργα δημιουργών που αποκαλύπτουν τη βάναυση καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, δίνοντας στη συνέχεια τη σκυτάλη στο δύσκολο έργο της Διεθνούς Αμνηστίας που κινητοποιείται, ασκεί πιέσεις και αφυπνίζει τη συνείδηση του κόσμου.

Διαβάστε επίσης:
Η ιστορία της ενότητας «Ανθρώπινα Δικαιώματα»
Ντοκιμαντέρ και Ανθρώπινα Δικαιώματα

Νο.12
«Χίλιες και μία νύχτες» (Arabian Nights) του Μιγκέλ Γκόμες

Στην Πορτογαλία – μια ευρωπαϊκή χώρα σε κρίση – ένας σκηνοθέτης προτίθεται να πλάσει φανταστικές ιστορίες από τη θλιβερή πραγματικότητα στην οποία είναι βυθισμένος. Δυσκολευόμενος, ωστόσο, να βρει νόημα στη δουλειά του, τα παρατάει όλα με λιποψυχία και αφήνει την όμορφη Σεχραζάντ στη θέση του. Αυτή θα χρειαστεί ενθουσιασμό και κουράγιο για να μην κάνει τον βασιλιά να βαρεθεί με τις θλιβερές ιστορίες από τη χώρα του. Καθώς οι νύχτες περνούν, η ανησυχία οδηγεί στην απόγνωση και στη συνέχεια στην απόλαυση! Έτσι, η Σεχραζάντ οργανώνει τις ιστορίες που λέει στον βασιλιά σε τρεις ενότητες. Ξεκινά κάπως έτσι: «Έφτασε στ’ αυτιά μου, μεγαλόκαρδε Βασιλιά, πως σε μια θλιβερή χώρα του κόσμου…»

Ένα εντυπωσιακό κινηματογραφικό επίτευγμα, διάρκειας 381 λεπτών, το οποίο χωρισμένο σε τρία μέρη, προβλήθηκε τον Νοέμβριο στο 56ο Διεθνές Κινηματογραφικό Φεστιβάλ της Θεσσαλονίκης, στο τμήμα «Ανοιχτοί Ορίζοντες». Το δεύτερο μέρος του «Arabian Nights», ήταν η επίσημη υποψηφιότητα της Πορτογαλίας για το Όσκαρ Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας.

Διαβάστε επίσης:
Αυτές είναι οι 15 ταινίες που ξεχωρίζουν στο 56ο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης

Νο.09
«Ταξί» (Taxi – 2015) του Τζαφέρ Παναχί

Η ταινία είναι χωρισμένη σε άτυπα κεφάλαια και εξερευνά τον ρόλο του βίντεο και της καταγραφής της εικόνας στην Ιρανική κοινωνία. Ο σκηνοθέτης, με τα ελάχιστα μέσα που διαθέτει, σκιαγραφεί ένα αριστοτεχνικό πορτρέτο ενός πολύπλοκου κόσμου. Ο Τζαφάρ Παναχί αποτελεί μία ιδιαίτερη περίπτωση στον χώρο της Έβδομης Τέχνης. Πρόκειται για έναν πραγματικό καλλιτέχνη, που έχοντας συγκινήσει κοινό και κριτικούς με τις ταινίες του, καταδικάστηκε από το ιρανικό καθεστώς σε είκοσι (20) χρόνια στέρησης εξόδου από την πατρίδα του, ενώ παράλληλα του απαγορεύτηκε να σκηνοθετεί. Ο Παναχί όμως πιστός στις αρχές του συνέχισε να κάνει αυτό που τόσο καλά ξέρει και αγαπά.

«”Τα προβλήματά μας είναι όλα πλεονεκτήματα”. Όταν καταλάβαμε το νόημα αυτής της πολλά υποσχόμενης παραδοξολογίας, ανακτήσαμε την ελπίδα μας και προχωρήσαμε μπροστά, αφού οπουδήποτε στον κόσμο κι αν ζούμε πάντα θα αντιμετωπίζουμε προβλήματα, είτε μικρά είτε μεγάλα. Είναι καθήκον μας να μη σηκώσουμε τα χέρια ψηλά, αλλά να σκεφτούμε λύσεις. Η πραγματικότητα της καθημερινής ζωής και το όνειρο να κρατήσουμε ζωντανή την τέχνη μας μάς κινητοποίησε ώστε να υπομείνουμε τους περιορισμούς που έχουν επιβληθεί στο ιρανικό σινεμά. Οι δυνατότητες που υπάρχουν σήμερα στον κινηματογράφο μάς έπεισαν πως αν ένας κινηματογραφιστής δεν μπορεί να κάνει ταινίες, θα φταίει ο ίδιος – κανένας άλλος. Η δυσάρεστη πραγματικότητα που διέπει τον κινηματογράφο και τους σκηνοθέτες στο σημερινό Ιράν μάς οδήγησαν να σταθούμε σ’ αυτή την, ίσως προσωρινή, πραγματικότητα και να αναπαραστήσουμε κομμάτια της που καθρεφτίζονται μέσα μας.» – Τζαφάρ Παναχί

Διαβάστε επίσης:
Ο Τζαφάρ Παναχί μας καλεί να επιβιβαστούμε στο «Ταξί» του
Τζαφάρ Παναχί: Η ελευθερία της έκφρασης στον Κινηματογράφο

Νο.06
«Μαργαριταρένιο Κουμπί» (The Pearl Button) του Πατρίσιο Γκουσμάν

Το νερό είναι το μεγαλύτερο σύνορο της Χιλής και ταυτόχρονα κρύβει το μυστικό δύο κουμπιών που βρέθηκαν στο βάθος του ωκεανού. Στην τεράστια ακτογραμμή της Χιλής συναντά κανείς ηφαίστεια, βουνά και παγετώνες. Μέσα στο νερό βρίσκονται παγιδευμένες οι φωνές των ντόπιων ιθαγενών από περασμένους αιώνες, των ναυτικών που κατέφθασαν από την Αγγλία, μα και τον πολιτικών κρατουμένων των μοντέρνων καθεστώτων. Το νερό έχει μνήμη και έχει και φωνή. Ολόκληρη η Ιστορία της Χιλής μετατρέπεται σ’ έναν αποστομωτικής ομορφιάς στοχασμό, που ξεκινά από τη θάλασσα και τις άγριες περιπέτειες που κρύβουν τα νερά της και φτάνει ως τον ουρανό και τη γένεση του ίδιου του σύμπαντος. Στο κέντρο όλων, ένας ταξιδιώτης στο χρόνο ονόματι Τζέρεμι Μπάτον.

Ένας από τους σημαντικότερους εν ζωή ντοκιμαντερίστες και κινηματογραφιστές, ο Χιλιανός σκηνοθέτης Πατρίσιο Γκουσμάν, στρέφει και πάλι την κάμερά του, στην ιστορία της πατρίδας του. Από τους πρώτους ιθαγενείς, μέχρι τον Σαλβαδόρ Αλιέντε και τη δολοφονία. Μία ιδιαίτερη ιστορική αναδρομή, με οδηγό τη φύση, το νερό κι ένα «Μαργαριταρένιο Κουμπί»…

«Το μεγαλύτερο αρχιπέλαγος που υπάρχει. Συνορεύει με τη Νότια Χιλή και αμέτρητα νησιά, βραχονησίδες και φιορδ. Η ακτογραμμή της εκτιμάται στα 46.000 μίλια. Πολλά τμήματα της περιοχής δεν έχουν ακόμη εξερευνηθεί. Ουσιαστικά πρόκειται για το νοτιότερο κομμάτι της ηπείρου, που εκτείνεται ως τον κόλπο της Πένας, στο νησί Στέιτεν. Η Παταγονία είναι ένας απέραντος λαβύρινθος νερού όπου βρίσκονται οι ρίζες του ανθρώπου. Σύμφωνα με τον Γερμανό επιστήμονα Θέοντορ Σβενκ, το εσώτερο αυτί μας είναι ένα μαλάκιο ακρόασης, στην καρδιά συναντιούνται δυο υποθαλάσσια ρεύματα, ενώ ορισμένα από τα κόκαλα του σώματός μας τυλίγονται σε έναν φαύλο κύκλο, σαν δίνη.» – Πατρίσιο Γκουσμάν

Διαβάστε επίσης:
Η ιστορία της Χιλής μέσα από το «Μαργαριταρένιο Κουμπί» του Πατρίσιο Γκουσμάν

Αναλυτικά όλη η λίστα με τα εικοσιπέντε (25) καλύτερα ντοκιμαντέρ του 2015, σύμφωνα με το Sight & Sound, έχει ως εξής:
25. Heart of a Dog – Laurie Anderson
24. Rules of the Game – Patrice Chagnard & Claudine Bories
23. Fear Itself – Charlie Lyne
22. Exotica, Erotica, Etc. – Evangelia Kranioti
21. Those Who Feel the Fire Burning – Morgan Knibbe
20. Field of Vision shorts – Various
19. Field Niggas – Khalik Allah
18. Tired Moonlight – Britni West
17. Listen to Me Marlon – Stevan Riley
16. Western – Bill Ross, Turner Ross
15. Democrats – Camilla Nielsson
14. Breaking a Monster – Luke Meyer
13. The Wolfpack – Crystal Moselle
12. Arabian Nights – Miguel Gomes
11. (T)error – Lyric R. Cabral, David Felix Sutcliffe
10. The Chinese Mayor – Zhou Hao
9. Taxi Tehran – Jafar Panahi
8. Homeland: Iraq Year Zero – Abbas Fahdel
7. The Other Side – Roberto Minervini
6. The Pearl Button – Patricio Guzmán
5. In Jackson Heights – Frederick Wiseman
4. I Am the People – Anne Roussillon
3. Spartacus & Cassandra – Ioanis Nuguet
2. The Visit – Michael Madsen
1. Of Men and War – Laurent Becue-Renard