Όλο και περισσότερο, ιδιωτικές εταιρείες φαίνεται να θέτουν την ατζέντα ελέγχου της μετανάστευσης. Είτε μέσω της αυτοματοποίησης των εφαρμογών μετανάστευσης, των «ανιχνευτών ψεύδους» που τροφοδοτούνται από τεχνητή νοημοσύνη (AI) στα σύνορα είτε από την επιτήρηση μέσω drone των προσφύγων, ο ιδιωτικός τομέας αποτελεί αναπόσπαστο πλέον παράγοντα στη διαχείριση και τον έλεγχο της μετανάστευσης. 

Ads

Τα κράτη και οι κυβερνητικές υπηρεσίες βασίζονται πλέον υπερβολικά σε ιδιωτικούς φορείς για την ανάπτυξη και εφαρμογή τεχνολογιών που χρησιμοποιούνται για τον έλεγχο της μετανάστευσης. Ως αποτέλεσμα, η ευθύνη και η λογοδοσία της κυβέρνησης μειώνεται και αυτά να μετατοπίζονται στον ιδιωτικό τομέα. Οι άνθρωποι που βρίσκονται σε κίνηση παγιδεύονται στη μέση, οδηγώντας σε σοβαρές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και παραβιάσεις των θεμελιωδών ελευθεριών. Όπως διαπίστωσε πρόσφατα η έρευνα των Ευρωπαϊκών Ψηφιακών Δικαιωμάτων (EDRi), οι αδιαφανείς ιδιωτικές τεχνολογίες που αναπτύσσονται σε παραμεθόριες ζώνες για τον έλεγχο της μετανάστευσης πρέπει επειγόντως να ρυθμιστούν.

Παρακολούθηση ατόμων σε κίνηση μέσω drone

Οι ιδιωτικές εταιρείες διαδραματίζουν εδώ και καιρό κεντρικό ρόλο στην επιτήρηση, αλλά σήμερα, προχωρούν στον έλεγχο της μετανάστευσης. Για παράδειγμα, η Privacy International ανέφερε ότι η ισραηλινή εταιρεία Cellebrite, μια εταιρεία παρακολούθησης που διαφημίζει τον εαυτό της ως «παγκόσμιο ηγέτη στην ψηφιακή νοημοσύνη», προωθεί τις συσκευές της που χρησιμοποιούνται για την εξαγωγή δεδομένων από κινητές συσκευές προς έναν νέο στόχο: την ανάκριση από τις αρχές ατόμων που ζητούν άσυλο.
 
Η δε (επίσης) ισραηλινή εταιρεία όπλων Elbit Systems έχει συνάψει σύμβαση με την Υπηρεσία Φύλαξης Συνόρων των ΗΠΑ για επιτήρηση των αμερικανών ιθαγενών κατά μήκος των συνόρων της Αριζόνα, τους οποίους έχει θέσει υπό συνεχή παρακολούθηση, με κάμερες παρακολούθησης και drone. Αυτή η τεχνολογία κυκλοφόρησε για πρώτη φορά σε αισθητήρες παρακολούθησης για το τοίχος διαχωρισμού του Ισραήλ στη Δυτική Όχθη, κάτι που το Διεθνές Δικαστήριο έκρινε παράνομο  πριν από 15 χρόνια, αλλά εξακολουθεί να λειτουργεί ακόμη και σήμερα.

Το Observer και το Statewatch αποκάλυψαν επίσης τρεις συμβάσεις για την παρακολούθηση μεταναστευτικών σκαφών που φτάνουν στις ακτές της Ευρώπης μεταξύ της Elbit Systems, της Frontex της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Ευρωπαϊκού Οργανισμού για την Ασφάλεια στη Θάλασσα που ανέρχονται συνολικά σε 115 εκατομμύρια δολάρια.

Ενώ οι τεχνολογίες «έξυπνων συνόρων» έχουν χαρακτηριστεί από κάποιους ως «πιο ανθρώπινη εναλλακτική λύση» έναντι του φυσικού τείχους που προωθούσε η κυβέρνηση Τραμπ, η χρήση νέων τεχνολογιών επιτήρησης κατά μήκος των συνόρων ΗΠΑ – Μεξικού έχει υπερδιπλασιάσει τους θανάτους μεταναστών και ώθησε τις διαδρομές μετανάστευσης προς τα πιο επικίνδυνα εδάφη της ερήμου της Αριζόνα. Αυτός ο αριθμός είναι ανάλογος με τους αυξανόμενους θανάτους στη Μεσόγειο όπου περισσότερα μεταναστευτικά σκάφη αναχαιτίζονται δια τη βίας πριν φτάσουν στις ακτές της Ευρώπης.
 
Από τη μεριά της, η Ευρωπαϊκή Ένωση επίσης ωθεί όλο και περισσότερο τα σύνορά της πέρα από τον φυσικό διάδρομο της Μεσογείου μέσω της δημιουργίας συνοριακών υποδομών ελέγχου και κράτησης προσφύγων εκτός των εδαφών της. Για τον σκοπό αυτό χρησιμοποιούν διάφορους παράγοντες στη Βόρεια και την Υποσαχάρια Αφρική μέσω ιδιωτικών συμβάσεων για να εμποδίσουν τους μετανάστες να φτάσουν στις ακτές της Ευρώπης.

Οι ανιχνευτές ψεύδους μέσω τεχνητής νοημοσύνης στα σύνορα

Η αυτοματοποίηση αποφάσεων για τη μετανάστευση απαιτεί επίσης συμμετοχή από τον ιδιωτικό τομέα. Για παράδειγμα, στην Ευρωπαϊκή Ένωση, οι αμφίβολης αποτελεσματικότητας iBorderCtrl «ανιχνευτές ψεύδους» που λειτουργούν με τεχνολογία που «πιάνουν» τις λεγόμενες μικρο-χειρονομίες που υποτίθεται ότι σηματοδοτούν αν ένα άτομο ψεύδεται ή όχι, έχουν δοκιμαστεί σε συνοριακά σημεία στην Ουγγαρία, τη Λετονία, αλλά και την Ελλάδα. Η τεχνολογία έχει αποσυρθεί επειδή παρέχει ανακριβή και διακριτά αποτελέσματα, ωστόσο η πρόθεση για χρήση τέτοιων προγραμμάτων παραμένει. Ακόμη και ο Καναδάς μπήκε σε ένα παρόμοιο έργο «αναγνώρισης συναισθημάτων» στα σύνορα που ονομάστηκε AVATAR. Η κυβέρνηση Τριντό επί του παρόντος το δοκιμάζει σε εργαστηριακό περιβάλλον χωρίς σαφείς ενδείξεις για το πού σκοπεύει να το αναπτύξει.

Δημιουργώντας εστίες αντίστασης ενάντια στους Τεχνολογικούς Γίγαντες 

Την ίδια στιγμή, διάφορες παρεμβάσεις του ιδιωτικού τομέα στο προσφυγικό δέχτηκαν πυρά, μερικές φορές από το εργατικό δυναμικό των εταιρειών.
 
Για παράδειγμα, οι εργαζόμενοι της Amazon ζήτησαν από την εταιρεία να κόψει τους δεσμούς της με την Palantir Technologies (σημ: της οποίας η μυστική συμφωνία με την ελληνική κυβέρνηση αποκαλύφθηκε πρόσφατα προκαλώντας τεράστια ερωτήματα και ανησυχία για τη χρήση των προσωπικών δεδομένων των πολιτών) σχετικά με τη χρήση της τεχνολογίας αναγνώρισης προσώπου για να υποστηρίξει τα προγράμματα κράτησης και απέλασης που εκτελούνται από την αμερικανική υπηρεσία μετανάστευσης και ελέγχου τελωνείων (ICE) και το Υπουργείο Εσωτερικής Ασφάλειας. Κι αυτό γιατί οι εργαζόμενοι του Amazon τα έχουν αποκηρύξει ως «ανήθικη αμερικανική πολιτική», και μέρος της  «εντεινόμενης απάνθρωπης μεταχείρισης των προσφύγων και των μεταναστών στις ΗΠΑ».
 
Οι υπάλληλοι της Microsoft έχουν επίσης λάβει θέση εναντίον της χρήσης τεχνολογίας του ιδιωτικού τομέα για τη διευκόλυνση των καταχρήσεων που διενήργησε η κυβέρνηση των ΗΠΑ, ζητώντας από τον CEO Satya Nadella να ακυρώσει τη σύμβαση 19,4 εκατομμυρίων δολαρίων της Microsoft με την ICE, καθώς και συμβόλαια με πελάτες που σχετίζονται άμεσα με την ICE.
 
Η κοινωνία των πολιτών επίσης αντιστέκεται. Ομάδες όπως η Mijente έχουν ξεκινήσει πρωτοβουλίες όπως οι καμπάνιες No Tech for Tyrants και No Tech for ICE.

Ο Καναδάς δεν έχει αποφύγει την «πειρασμό» των τεχνολογιών εξωτερικής ανάθεσης για τον έλεγχο και την επιτήρηση των συνόρων. Στην πραγματικότητα, η κυβέρνηση δέχθηκε κριτική για συνεργασία με την Palantir σε διάφορα έργα, συμπεριλαμβανομένης της συνεργασίας με το Αστυνομικό Τμήμα του Κάλγκαρι για να ενσωματώσει τις βάσεις δεδομένων τους και το Καναδικό Υπουργείο Εθνικής Άμυνας για την παροχή λογισμικού ανάλυσης δεδομένων για την Καναδική Διοίκηση Ειδικών Επιχειρήσεων.

Διεθνώς, η Palantir συνεργάστηκε με το Παγκόσμιο Επισιτιστικό Πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών και έχει πλέον πρόσβαση στα δεδομένα περισσότερων από 90 εκατομμυρίων αποδεκτών ανθρωπιστικής βοήθειας. Ενώ το Παγκόσμιο Επισιτιστικό Πρόγραμμα αποκαλεί αυτήν την εταιρική σχέση έναν τρόπο «να βοηθήσει στη μεταμόρφωση της διανομής ανθρωπιστικής βοήθειας παγκοσμίως» , παραμένουν ανησυχίες σχετικά με τη μη εξουσιοδοτημένη χρήση των δεδομένων. Επί στης ουσίας,  δεν είναι σαφές ποιο ρόλο θα διαδραματίσει πραγματικά η Palantir στον χώρο της ανθρωπιστικής βοήθειας.