Ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ, παρά τις περί του αντιθέτου προεκλογικές δηλώσεις του αποδείχτηκε, ήδη από τον πρώτο χρόνο της προεδρίας του, πιστός «υπηρέτης» της αμερικανικής ολιγαρχίας την οποία δημοσίως δείχνει να περιφρονεί. Οι ΗΠΑ εξελίσσονται σε μια ολιγαρχικού τύπου, λαβυρινθώδη δημοκρατία και στο πλαίσιο αυτής της συνεχιζόμενης μετατόπισης, και ο ίδιος ο Τράμπ ίσως να μην είναι τίποτα περισσότερο από μια «απόσπαση προσοχής». Η αλλοπρόσαλλη προεδρία του μπορεί να αποδειχθεί απλά ένα «μέσο» για τη διατήρηση του αμερικανικού status quo, έστω και με ριζικά τροποποιημένη μορφή. 

Σε μία από τις δηλώσεις του, που επικαλείται ο συγγραφέας του πολυσυζητημένου βιβλίου «Φωτιά και οργή: Στο Λευκό Οίκο του Ντόναλτ Τραμπ», Μάικλ Γουλφ, ο Τραμπ παρουσιάζεται να έχει μία σπάνια στιγμή αυτογνωσίας: Ενώ επέστρεφε με το αεροπλάνο του παρέα με έναν εκατομμυριούχο φίλο του, ο οποίος είχε μαζί του ένα μοντέλο και προσπαθώντας να βοηθήσει το ραντεβού του φίλου του, ο Τραμπ πρότεινε να κάνουν μια στάση στο Atlantic City για μια βόλτα στο καζίνο του. Ο φίλος του διαβεβαίωσε το μοντέλο ότι δεν υπάρχει τίποτα άλλο που να αξίζει να δει εκεί, λέγοντας ότι ήταν ένα μέρος γεμάτο «λευκά σκουπίδια». Όταν το μοντέλο (η γυναίκα δεν ήταν Αμερικανίδα) ρώτησε τι σημαίνει η έκφραση «λευκά σκουπίδια», ο Τραμπ απάντησε «Άνθρωποι όπως εγώ, που απλά είναι φτωχοί».

Σύμφωνα με το newstatesman.com στο βιβλίο του Γουλφ καταγράφονται πολλές τέτοιες σκηνές. Όταν του τέθηκε για παράδειγμα, το ερώτημα με ποιον συνομιλεί προτού λάβει μία απόφαση, ο Τραμπ απάντησε: «Με τον εαυτό μου». Όταν  πιέστηκε από τον πρώην σύμβουλο του Στιβ Μπάνον -και πριν από αυτόν από άλλους- να απολύσει τον Τζέιμς Κόμεϊ, διευθυντή του FBI, ο Τραμπ είπε:« Μην ανησυχείτε, τον έχω »- που σημαίνει ότι ένιωθε σίγουρος πως θα μπορούσε να γοητεύσει τον φοβερό και τρομερό επικεφαλής του FBI εξασφαλίζοντας τη στήριξη του. Όσον αφορά τις γυναίκες, ο Τραμπ πιστεύει ότι τα πηγαίνει καλύτερα από ό,τι με τους άνδρες. Το πιστεύει τη στιγμή που αναφέρεται στις γυναίκες οι οποίες εργάζονται μαζί του ως «ουρές» ή «μ@@@@ά».

Διαβάστε επίσης: «Αμερική, σπουδαία ξανά: Πώς να διορθώσουμε την τραυματισμένη Αμερική μας» του Ντόναλντ Τραμπ

Ads

Όταν συναντήθηκε στη Σαουδική Αραβία με τον Φάταχ αλ Σίσι, ο Αιγύπτιος πρόεδρος του είχε πει: «Είστε μια μοναδική προσωπικότητα, ικανός να κατορθώσετε το αδύνατο». Η απάντηση  του Τραμπ σε «αργκό»: «Αγάπα τη δική σου θέση αγόρι μου (love your shoes)». Το προσωπικό του Λευκού Οίκου έχει να διηγηθεί πολλές ιστορίες από τον οξύθυμο Τραμπ. Τα νεύρα του όταν μαζεύουν τα πουκάμισα του από το πάτωμα – «… Αν το πουκάμισό μου είναι στο πάτωμα, είναι επειδή το θέλω στο πάτωμα» – και οι οδηγίες του να μην αγγίζουν τίποτα είναι μερικά από τα πολλά γεγονότα της καθημερινότητας του Αμερικανού προέδρου που αναφέρονται στο βιβλίο.

Ο Γουλφ παραθέτει δημοσίευμα των New York Times, που αναφέρεται στον πρόεδρο, περιγράφοντας δύο εβδομάδες της θητείας του. Μεταξύ άλλων, τον παρουσιάζει να περιφέρεται στο Λευκό Οίκο το βράδυ με το μπουρνούζι του, ανίκανος να βρει (και να χρησιμοποιήσει) τους διακόπτες για το φως, μία εικόνα που ο Μπάνον έλεγε ότι, παραπέμπει στη γερασμένη κάποτε σταρ του βωβού κινηματογράφου Νόρμα Ντέσμοντ, από την ταινία «Η Λεωφόρος της Δύσης» (Sunset Boulevard) που ζει στο δικό της φανταστικό κόσμο.

Παρά το γεγονός ότι το «Fire and Fury» έγινε best seller εν μία νυκτί, η υποδοχή των βιβλιοκριτικών ήταν ανάμεικτη. Οι δημοσιογράφοι διατύπωσαν αμφιβολίες για τις μεθόδους του Γουλφ, λέγοντας ότι δεν αποδίδει σωστά τις μαρτυρίες των πηγών του και ότι περνάει χωρίς να το καταστήσει σαφές από το ρεπορτάζ στη φανταστική αφήγηση. Πολλοί έχουν ήδη πει ότι η εικόνα μέσα από τον Λευκό Οίκο του Τραμπ, δεν έχει τίποτα που δεν γνωρίζουμε ήδη, άλλοι έχουν απορρίψει το βιβλίο ως gossip, ενώ ορισμένοι έχουν εντοπίσει σοβαρά λάθη.

Αλλά ακόμα και αν ο Γουλφ έχει κατά περίπτωση αυθαιρετήσει όσον αφορά στα γεγονότα, το βιβλίο του παραμένει μία μνημειώδης αποκάλυψη της τερατωδώς ιδιόρρυθμης περίπτωσης που ονομάζεται Ντόναλντ Τραμπ. Ουδείς άλλος έχει συλλάβει τόσο καθαρά «το αίνιγμα, την κρυμμένη αλήθεια, τη διαταραχή» αυτού ο οποίος δεν ήθελε να γίνει πρόεδρος, προσπάθησε παρότι τρομοκρατημένος να βρει τον εαυτό του και προσγειώθηκε απότομα. Ανεξάρτητα από το τι μέλλει γενέσθαι με τον Τραμπ, το βιβλίο, κατά το newstatesman.com, θα παραμείνει επειδή σκιαγραφεί την εικόνα ενός από τα πιο ισχυρά πρόσωπα της εξουσίας στον καιρό μας.

Τραμπ, Λίντον Τζόνσον, Ρίγκαν 

Ο Τραμπ είναι θορυβώδης, νευρικός, ασταθής, επιρρεπής στην οργή, αδιόρθωτα αδαής, εγωμανής και δη, με γκροτέσκο τρόπο. Συγχρόνως, παραμένει μία ανεξιχνίαστη φιγούρα, καθώς πίσω από την αλαζονεία και τη φασαρία που κάνει, τις περισσότερες φορές μοιάζει να απουσιάζει. Όπως έγραφε σε email, ο Gary Cohn, διευθυντής του Εθνικού Οικονομικού Συμβουλίου «Ο Τραμπ δεν είναι ένα πρόσωπο, αλλά μία συλλογή τρομερών χαρακτηριστικών».

Τρομερά χαρακτηριστικά είχαν και άλλοι Αμερικανοί πρόεδροι, όπως ο Λίντον Τζόνσον, ο οποίος είχε εμμονή με τα υδραυλικά του Λευκού Οίκου και έκανε συναντήσεις με τους συνεργάτες του την ώρα που χρησιμοποιούσε το μπάνιο. Σύμφωνα δε, με πληροφορίες, μία φορά και ενώ έδινε συνέντευξη μέσα στο Air Force One έβγαλε τα ρούχα του μέχρι που έμεινε γυμνός. Επίσης, ο Ρίτσαρντ Νίξον ήταν πεπεισμένος ότι ο Τύπος θέλει να τον καταστρέψει, τη στιγμή που η στρατιωτική ηγεσία ανησυχούσε για το τι μπορούσε να κάνει με το «κουμπί των πυρηνικών» ενώ ήταν σε εξέλιξη μία από τις συσκέψεις που συγκαλούσε αργά τη νύχτα, μετά από μεγάλη κατανάλωση αλκοόλ. Ο  Ρόναλντ Ρέιγκαν από την άλλη και ενώ ήταν εν ενεργεία πρόεδρος, χρόνια προτού διαγνωσθεί με Αλτσχάιμερ, παρουσίαζε συμπτώματα διανοητικής αστάθειας -κάτι που οι συνεργάτες του είχαν εντοπίσει.

Δεν είναι ωστόσο, οι τρομακτικές ιδιαιτερότητες του Τραμπ, το στοιχείο που τον καθιστά διαφορετικό από οποιονδήποτε προηγούμενο πρόεδρο των ΗΠΑ. Τόσο οι Δημοκρατικοί όσο και οι Ρεπουμπλικανοί δείχνουν κατάπληκτοι τόσο από τον ίδιον τον Τραμπ, όσο και από τον χαοτικό Λευκό Οίκο και ομολογούν χαμηλόφωνα την αδυναμία να κατανοήσουν την εποχή -συνεπώς και τη χώρα- στην οποία  πλέον ζουν. Τα μέλη του υπουργικού συμβουλίου που κατά τον Γουλφ, περιγράφουν τον Τραμπ ως «ηλίθιο» και «βλάκα» φαίνεται πως έχουν κάθε λόγο να του αποδίδουν τέτοιους χαρακτηρισμούς. Το να είναι κανείς υποχρεωμένος να συνεργαστεί με έναν πρόεδρο, ο οποίος μετατρέπει τις συσκέψεις σε ατελείωτους μονολόγους και δείχνει απρόθυμος, ακόμη και ανίκανος να διαβάσει έστω και μισή σελίδα, είναι εξαιρετικά δύσκολη υπόθεση. Ο Τραμπ «δείχνει ανίκανος να εκτελέσει τα καθήκοντα του», όπως γράφει ο Γουλφ.

Ο άνθρωπος που κατέστρεψε τους Κλίντον και τους Μπους

Ωστόσο, ο άνθρωπος που κατέστρεψε δύο αμερικανικές πολιτικές δυναστείες -τους Κλίντον και τους Μπους- και ανέκοψε την πορεία  επαγγελματιών της πολιτικής, όπως του γερουσιαστή Τεντ Κρουζ, του Τζον Κέισικ (ο τρίτος διεκδικητής του χρίσματος των Ρεπουμπλικανών στις τελευταίες αμερικανικές προεδρικές εκλογές που παραιτήθηκε, αφήνοντας τον Τραμπ να «κάνει παιχνίδι μόνος του») και του Μάρκο Ρούμπιο (που θεωρούνταν ανάχωμα στην προέλαση Τραμπ, αλλά τελικά έχασε) δεν μπορεί να είναι ένας απλός ανόητος που «εξ ατυχήματος» έγινε πρόεδρος των ΗΠΑ.

Ανεξαρτήτως της πνευματικής ανεπάρκειας του, ο Τραμπ έκανε «σημαία» του μία αλήθεια που οι Αμερικανοί πολιτικοί αδυνατούσαν να διαχειριστούν: Ότι το τελευταίο που πολλοί Αμερικανοί ψηφοφόροι ήθελαν ήταν η διατήρηση του status quo. Απογοητευμένοι από δεκαετίες αδιαφορίας, εξοργισμένοι από τον τρόπο με τον οποίο οι οικονομικές διεκδικήσεις τους απορρίφθηκαν και έχοντας υποστεί ευτελισμό των αξιών τους, οι ψηφοφόροι των μεταβιομηχανικών εγκαταλειμμένων περιοχών της Αμερικής γύρισαν την πλάτη στους εκπροσώπους της «καθεστηκυίας» πολιτικής τάξης. Διεγείροντας την οργή του 1/3 των Αμερικανών, ο Τραμπ ήθελε να χρησιμοποιήσει την προεκλογική εκστρατεία για να δημιουργήσει ένα νέο τηλεοπτικό δίκτυο και να γίνει ακόμη πιο διάσημος. Κατέληξε ως -υποτίθεται- ο πιο ισχυρός άνθρωπος του κόσμου, μόνο και μόνο για να ανακαλύψει ότι, υπό πολλές έννοιες, ήταν πρακτικά ανίσχυρος.

Ο Μπάνον σκεφτόταν να θέσει υποψηφιότητα για πρόεδρος το 2020

Ο κεντρικός χαρακτήρας στην ιστορία του Γουλφ και βασική πηγή του βιβλίου, ο Στιβ Μπάνον, είναι το πρόσωπο που μπορεί να δώσει τα περισσότερα στοιχεία όσον αφορά το μέλλον του Τραμπ. Απολύθηκε στις 9 Ιανουαρίου από τη θέση του εκτελεστικού προέδρου του ακροδεξιού Breitbart News (κυρίαρχο μέσο προπαγάνδας υπερ του Τραμπ), θέση που κατείχε από το 2012 (μετά τον θάνατο του ιδρυτή του Άντριου Μπράιτμπαρτ). Ο Μπάνον θεωρούσε τον εαυτό του ως τον οραματιστή που θα ανέβαζε τον «βασιλιά στον θρόνο του» εμποτίζοντας την αμερικανική mainstream πολιτική σκηνή με την ακροδεξιά.

Ο Μπάνον χρησιμοποίησε το Breitbart για να εντείνει τον φυλετικό διχασμό και σύμφωνα με τον Γουλφ είχε φτάσει στο σημείο να σκέφτεται ακόμη και την περίπτωση να διεκδικήσει την προεδρία των ΗΠΑ στις εκλογές του 2020. Ο Μπάνον είδε τον εαυτό του ως ιδεολογικό μέντορα. Το αν ο Τραμπ αναζητούσε τέτοιου τύπου καθοδήγηση, παραμένει αμφίβολο. Αλλά δεν ήταν το όραμα του Μπάνον που πυροδότησε την προεκλογική εκστρατεία του Τραμπ, ήταν οι οι διαδικτυακοί πόροι του Breitbart που ενεργοποίησαν τον δήθεν «πόλεμο» κατά του αμερικανικού πολιτικού κατεστημένου. Ο Γουλφ περιγράφει με μία φράση τον Τραμπ ως εξής: «Ήταν ο απόλυτος αντι-φιλελεύθερος, ένας αυταρχικός που παρουσιάστηκε ως η ενσάρκωση της κόντρας με το κατεστημένο».

Tea Party, Ρεμπέκα Μέρσερ και οι απαιτήσεις της ολιγαρχίας

Ο Τραμπ υιοθέτησε απόψεις που «πατούσαν» στο Tea Party, το οποίο απέρριπτε τις αρχές των Ρεπουμπλικανών, επικαλούνταν θεωρίες συνωμοσίας, αντιμετώπιζε με καχυποψία τα ΜΜΕ και καλλιεργούσε τα μυθεύματα για την καταγωγή του Μπαράκ Ομπάμα. Ο Τραμπ χρησιμοποίησε επίσης, τα social media για να πυροδοτήσει την αυξανόμενη δυσαρέσκεια των πολιτών για τα αμερικανικά κόμματα. Όταν πήρε την προεδρία τον Νοέμβριο του 2016 το σοκ των Αμερικανών πολιτικών ήταν τεράστιο. Ο Γουλφ γράφει μεταξύ άλλων και για το κλίμα που επικρατούσε στην Ουάσιγκτον πριν την ορκωμοσία.

Όμως, η αποδιοργανωμένη προεδρία Τραμπ ίσως αποδειχθεί ότι ένα μέσο για τη διατήρηση του αμερικανικού status quo, έστω και με ριζικά τροποποιημένη μορφή. Η απόλυση Μπάνον δείχνει με τον πιο σαφή τρόπο «πού» εδρεύει η εξουσία: Ο λόγος για τη δισεκατομμυριούχο Ρεμπέκα Μέρσερ, κληρονόμο του Άντριου Μπράιτμπαρτ (ήταν αυτή που άσκησε πιέσεις για την αποπομπή Μπάνον, παρότι υπήρξε επί χρόνια υποστηρίκτριά του). Η Μέρσερ είναι χρηματοδότης του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος, συνιδιοκτήτρια του Breitbart News και πρόσωπο που διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο στην υπόθεση Τραμπ και στο πώς έφτασε στον Λευκό Οίκο. Η Μέρσερ και βεβαίως, η οικογένεια της, εκπροσωπούν την «αμερικανική ολιγαρχία».

Εάν οι Ρεπουμπλικανοί διατηρήσουν και δεν χάσουν τον έλεγχο του Κογκρέσου κατά τις ενδιάμεσες εκλογές (τον ερχόμενο Νοέμβριο), θα είναι αυτοί -δηλαδή, η ολιγαρχία-  που θα αποφασίσουν εάν ο Τραμπ μένει ή φεύγει. Βεβαίως και το αμερικανικό Σύνταγμα προβλέπει τον τρόπο διαδοχής σε περίπτωση «αναπηρίας» του προέδρου -πρόκειται για την 25η τροπολογία. Ωστόσο, η διαδικασία δεν πρόκειται να ενεργοποιηθεί παρά μόνο στην περίπτωση κατά την οποία η διακυβέρνηση Τραμπ δεν ικανοποιήσει τις απαιτήσεις της ολιγαρχίας. Πολλά στοιχεία για τη διανοητική κατάσταση του Ντόναλντ Τραμπ και μάλιστα, από ειδικούς, έχουν δει το φως της δημοσιότητας -χαρακτηρίζεται δε ως μείζον πολιτικό ζήτημα- ωστόσο το τι πραγματικά σημαίνει, σπανίως διευκρινίζεται.

Ο Τραμπ είναι πάρα πολύ χρήσιμος στους κροίσους των ΗΠΑ, καθώς εργάζεται με σκοπό να τους κάνει ακόμη πλουσιότερους. Είναι αυτονόητο ότι η φορολογική μεταρρύθμιση Τραμπ -που μεταξύ άλλων προβλέπει τεράστια μείωση του φορολογικού συντελεστή για τις επιχειρήσεις από το 35% στο 21%- είναι προς όφελος των ολίγων. Παρά το γεγονός ότι υπάρχουν κάποιες ενδείξεις ότι οι μισθοί της εργατικής τάξης παρουσιάζουν μικρή αύξηση σε συγκεκριμένους κλάδους, όπως ο κατασκευαστικός, οι βιομηχανίες εξόρυξης και οι υπηρεσίες τροφίμων, κλάδοι στους οποίους απασχολούνται πολλοί υποστηρικτές του Τραμπ, η φορολογική μεταρρύθμιση δεν προβλέπει το παραμικρό για τους πολίτες οι οποίοι βρίσκονται περισσότερο ή λιγότερο μόνιμα εκτός αγοράς εργασίας και βασίζονται για την επιβίωση τους στα κουπόνια τροφίμων.

Το χρηματιστήριο από την άλλη, ευνοείται, καθώς επιτρέπεται σε μεγάλες επιχειρήσεις να επαναπατρίσουν εκατοντάδες δισεκατομμύρια δολάρια σε ξένα κέρδη με χαμηλότερο φορολογικό συντελεστή. Και βέβαια, τίποτα από τα παραπάνω δεν πρέπει να τεθεί σε κίνδυνο. Ένας εμπορικός πόλεμος με την Κίνα θα ήταν εξαιρετικά επιζήμιος για τις αμερικανικές επιχειρήσεις. Ο Τραμπ θα φύγει από την προεδρία των ΗΠΑ πριν από τις προεδρικές εκλογές του 2020, μόνο εάν δεν μπορεί να εξυπηρετεί άλλο αυτά τα συμφέροντα. Άλλωστε, είναι πάρα πολύ το χρήμα που πηγαίνει στην προεδρία του για να «τελειώσει» με μια «απλή» νομική διαδικασία.

Μπορεί οι φιλελεύθεροι να επικαλούνται τη διαταραγμένη προσωπικότητα του Τραμπ, αλλά τους διαφεύγουν τα βασικότερα. Την ώρα που ο Τραμπ ανεβάζει tweets, στο ομοσπονδιακό δικαστικό σώμα της Αμερικής διορίζονται δικαστές οι οποίοι αντιτίθενται στα δικαιώματα των ομοφυλοφίλων και στην ελεύθερη επιλογή των αμβλώσεων. Το κοινωνικό κράτος κατεδαφίζεται και η προστασία του περιβάλλοντος διαλύεται. Πρόκειται για αλλαγές που δεν είναι αναστρέψιμες -τουλάχιστον, εύκολα ή, γρήγορα. Η αμερικανική διακυβέρνηση αναδιαμορφώνεται ριζικά και ίσως, οι συντηρητικοί δικαστές που έχουν αναλάβει τώρα, παραμείνουν για γενιές. Και βέβαια, το κεφάλαιο συνεχίζει να επιβάλλεται στην πολιτική και να εδραιώνεται ακόμη πιο πολύ.

Με τα μέχρι στιγμής δεδομένα, οι ΗΠΑ θα εξελιχθούν σε μια ολιγαρχικού τύπου, λαβυρινθώδη δημοκρατία. Στο πλαίσιο αυτής της συνεχιζόμενης μετατόπισης, ο ίδιος ο Τράμπ -όσο απεχθής και αν είναι- επί της ουσίας, δεν είναι τίποτα περισσότερο από μια «απόσπαση προσοχής».