Η προετοιμασία για τις Πανελλήνιες, από την πλευρά των μαθητών που εξετάζονται, είθισται να ξεκινά πολύ νωρίτερα από το χρόνο εξέτασης. Από νωρίς, όμως, μέριμνα και προετοιμασία απαιτείται και από την πλευρά του υπουργείου Παιδείας για μια σειρά ζητημάτων όπως οι επιτροπές θεματοδοσίας, ο καθορισμός των θέσεων εισακτέων, οι ενδεικτικές απαντήσεις, τα βαθμολογικά κέντρα. Ιδιαίτερα φέτος, που η επιλογή της κυβέρνησης για δυνατότητα εξέτασης με το παλιό ή με το καινούργιο σύστημα ενέτεινε την ανάγκη ενδελεχούς και έγκαιρης φροντίδας. Τα αποτελέσματα αναρτήθηκαν, λοιπόν, και το υπουργείο Παιδείας βαθμολογείται κάτω από τη βάση, αφού στους τομείς αρμοδιότητάς του σημειώθηκαν αδιανόητες προχειρότητες για την ιστορία των πανελληνίων – που φέτος συμπληρώνουν 40 έτη. Όλοι όσοι εμπλακήκαμε έστω και μία φορά, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, στη δίνη αυτού του «θεσμού», γνωρίζουμε καλά ότι τα λάθη μιας μέρας, μιας εξέτασης, μπορεί να σε συνοδεύουν σε όλη την πορεία σου – την επαγγελματική ή την πολιτική ιδιαίτερα όσους ταυτίζουν τις δύο έννοιες. Η σπουδή της ηγεσίας του ΥΠΑΙΘ για το πολυνομοσχέδιο για την Παιδεία ήταν τέτοια που μάλλον δεν της επέτρεψε να δώσει τη δέουσα προσοχή στη δική της πρεμιέρα στη διεξαγωγή των πανελληνίων, με αποτέλεσμα ο διαλαλημένος στόχος της «αριστείας», όσον αφορά τη δική της βαθμολόγηση, να απέχει πολύ.

Πιο συγκεκριμένα, η προεργασία για τις επιτροπές θεματοδοσίας, που χρειάζεται να ξεκινά από το Μάιο, ξεκίνησε πολύ αργά, παραμονές των εξετάσεων ή για ορισμένα μαθήματα αφού είχε ξεκινήσει η διαδικασία των πανελληνίων. Γεγονός που δεν δικαιολογείται επ’ ουδενί ούτε αν συνυπολογιστεί η ιδιαιτερότητα που επέφερε η διαχείριση του κορονοϊού. Αντίθετα, ακριβώς για λόγους που συνδέονται με την πανδημία, έπρεπε να έχει ενταθεί η προσπάθεια συγκρότησης των επιτροπών, αφού είναι επόμενο να υπάρξουν πολλές αρνήσεις από εκπαιδευτικούς, είτε για λόγους υγείας είτε από φόβο, στην προοπτική να κλειστούν σε ένα χώρο με άλλους συναδέλφους για πολλές ώρες, παρότι ήταν προαπαιτούμενο το αρνητικό αποτέλεσμα στο τεστ για τον κορονοϊό στο οποίο έπρεπε να υποβληθούν όλοι. Πάντως, το ρεπορτάζ διαπιστώνει περιστατικά επικίνδυνης καθυστέρησης, με υποψήφιους θεματοδότες να ειδοποιούνται λίγες μέρες πριν μέσα στη νύχτα. Παράλληλα, τα θέματα δεν κάλυψαν ισομερώς την ύλη, ακόμα και αν λάβουμε υπόψη την περικοπή της λόγω διακοπής των μαθημάτων συνεπεία του κορονοϊού. Το αποτέλεσμα που παρατηρήθηκε σε αρκετές περιπτώσεις ήταν προχειρότητα και ασάφεια στα θέματα.

Προχειρότητα και καθυστέρηση χαρακτήρισε και τις ενδεικτικές απαντήσεις που δίνει η Κεντρική Επιτροπή Εξετάσεων, οι οποίες έφθαναν σε κάθε μάθημα καθυστερημένα (11πμ ή και αργότερα) και όχι έγκαιρα (9πμ), ενώ σε κάποιες περιπτώσεις δεν είχαν καν δακτυλογραφηθεί, στέλνονταν χειρόγραφες. Όπως όλα βαραίνουν αλλιώς όταν πρόκειται για τις πανελλήνιες, έτσι και εν προκειμένω η προχειρότητα έχει πολλαπλές σημαντικές συνέπειες. Οι ενδεικτικές απαντήσεις χρησιμεύουν στις επιτροπές που εξετάζουν προφορικά τους Φυσικώς Αδύνατους, ώστε να μπορούν να ενημερωθούν, να συζητήσουν τα θέματα και να έχουν όσο το δυνατόν κοινή γραμμή στην εξέταση. Χρησιμεύουν επίσης και για τη λεγόμενη «πειραματική βαθμολόγηση», την επόμενη ημέρα της εξέτασης του κάθε μαθήματος, η οποία σηματοδοτεί την έναρξη της βαθμολόγησης των γραπτών του μαθήματος στα βαθμολογικά κέντρα της χώρας. Μπορούμε εύκολα να συμπεραίνουμε τον αντίκτυπο που έχει η φετινή προχειρότητα στην ισότιμη εξέταση και βαθμολόγηση.

Να σημειώσουμε επίσης με έμφαση, ότι ενώ το ΥΠΑΙΘ εξάντλησε την πίεσή του στους εργαζόμενους στα βαθμολογικά κέντρα –χαρακτηριστικό παράδειγμα το μεγάλο 60ό βαθμολογικό κέντρο στα Πετράλωνα, όπου βαθμολογούνταν μεγάλος αριθμός γραπτών με το παλιό σύστημα– για την έγκαιρη βαθμολόγηση και δημοσίευση των αποτελεσμάτων, η ηγεσία του δεν επιφυλάσσει την ίδια πίεση για έγκαιρη ανταπόκριση σε στελέχη του. Συγκεκριμένα, ακόμη δεν έχει εκδοθεί υπουργική εγκύκλιος που να ορίζει τις θέσεις των εισακτέων, από τον αριθμό των οποίων ορίζονται και οι θέσεις των αποφοίτων ΕΠΑΛ, Εσπερινών, των ομογενών, αλλοδαπών. Εγκύκλιος που έπρεπε να υπάρχει ήδη από τις αρχές Ιουνίου με την επιεικέστερη εκδοχή, ενώ τώρα βρισκόμαστε στη φάση που οι μαθητές δηλώνουν σχολές και ακόμα εκλείπει.

Αλλαγές… μετά την τελευταία στιγμή

Παραθέτουμε μερικά παραδείγματα όσων συνοπτικά περιγράφονται παραπάνω. Στη Βιολογία –στην εξέταση με το παλιό σύστημα– λίγο αφότου μοιράστηκαν τα θέματα στους υποψηφίους Εσπερινών Λυκείων, οι Λυκειακές Επιτροπές όλων των εξεταστικών κέντρων της χώρας δέχθηκαν εντολή από την Κεντρική Επιτροπή Εξετάσεων που επιλέγει τα θέματα να διαγραφούν από τη Β κατηγορία θεμάτων: το υποερώτημα Β3 που βαθμολογείται με 5 μονάδες και το υποερώτημα Β4 που βαθμολογείται με 6 μονάδες. Οι συνολικά 11 μονάδες  που προκύπτουν από τα δύο διαγραμμένα υποερωτήματα να κατανεμηθούν στα υπόλοιπα τρία ερωτήματα.

Στη Νεοελληνική Γλώσσα, το θέμα Β1 δεν ήταν, όπως προβλέπεται, κλειστού τύπου, αλλά επέτρεπε τεκμηρίωση από διαφορετικά χωρία του δοθέντος κειμένου, άρα υπήρχαν περισσότερες της μιας σωστές απαντήσεις. Μετά από τρεις μέρες ήρθε οδηγία να γίνει δεκτή κάθε απάντηση. Επίσης και στα υποθέματα Β2 και Β3 υπήρχε ασάφεια. Αποτέλεσμα, πέρα από τη σημαντική αποτυχία των υποψηφίων στο μάθημα, ήταν να σημειωθεί ρεκόρ αναβαθμολογήσεων.

Στα Αρχαία, σε ερώτηση κλειστού τύπου ζητήθηκε τεκμηρίωση, αλλά δεν υπήρχαν σαφείς οδηγίες για το τι έπρεπε να γράψουν οι εξεταζόμενοι, με αποτέλεσμα τη δημιουργία μεγάλων αποκλίσεων μεταξύ των δύο βαθμολογητών. Τελικά, έγινε η επιλογή να αγνοηθεί η τεκμηρίωση για να εξασφαλιστεί η ίδια βαθμολογία.

Στην Κοινωνιολογία, μάθημα που είναι «κόκκινο πανί» για την πολιτική ηγεσία του ΥΠΑΙΘ και την κυβέρνηση, σημειώθηκαν απαράδεκτες ομοιότητες μεταξύ θεμάτων που έβαλε η Ομοσπονδία Εκπαιδευτικών Φροντιστών Ελλάδος (ΟΕΦΕ) στα «πανελλήνια» διαγωνίσματά του και δύο υποθεμάτων των πανελληνίων.

Με βάση υπουργική εγκύκλιο, δεν επιτρέπεται να επιλεγούν θέματα που έχουν μπει τα τελευταία δύο χρόνια από το ΥΠΑΙΘ (εξετάσεις Ιουνίου και επαναληπτικές Σεπτεμβρίου) και όσα έχουν μπει από τον ΟΕΦΕ τα τελευταία τρία χρόνια. Είναι απορίας άξιο πώς η επιτροπή θεματοδοσίας της Κοινωνιολογίας και η Κεντρική Επιτροπή Εξετάσεων που ελέγχει τα θέματα δεν εντόπισαν τις ομοιότητες. Μάλιστα σε ένα καινούργιο μάθημα που υπήρχε η δυνατότητα (ακόμη και με τον περιορισμό της ύλης) να μπουν πολλά θέματα.

Ως προς το «κόκκινο πανί» πάντως, η γνωστή Μιράντα Ξαφά, μεταξύ άλλων μέλος του Εκτελεστικού Συμβουλίου του ΔΝΤ την περίοδο 2004-09, δημοσιοποίησε την παρατήρησή της ότι στις απαντήσεις εντόπισε 42 αναφορές στον Καρλ Μαρξ και μόνο δύο στον Άνταμ Σμιθ. Στην πραγματικότητα ο Άνταμ Σμιθ δεν περιλαμβάνεται στην ύλη…

Τα θέματα της Ιστορίας, τόσο στο σύμφωνα με το παλαιό όσο και με το νέο σύστημα, δεν χαρακτηρίστηκαν από πρωτοτυπία. Ιδιαίτερα στα θέματα Γ1 και Δ1, δηλαδή το δεύτερο μέρος στο οποίο ελέγχεται η κριτική ικανότητα των μαθητών, οι πηγές που επιλέχθηκαν δεν υπηρετούσαν το στόχο που έχει τεθεί γι’ αυτό το μέρος του διαγωνίσματος. Επιπλέον, η διατύπωση των ερωτημάτων δεν ήταν σαφής, ενώ τα θέματα για τους εξεταζόμενους με το νέο σύστημα δεν κάλυπταν με σχετική αναλογικότητα όλη την ύλη. Για παράδειγμα το δεύτερο μέρος «Η διαμόρφωση και λειτουργία των πολιτικών κομμάτων στην Ελλάδα» είχε τη μερίδα του λέοντος 58/100 μόρια, ενώ το τρίτο μέρος «Το προσφυγικό ζήτημα στην Ελλάδα» μόλις 4/100 μόρια.

Πηγή: Η Εποχή