“Να αναλάβεις τον έλεγχο του πεπρωμένου,  γιατί αλλιώς κάποιος άλλος θα το αναλάβει!” Jack Welch
 
Υπάρχει μια φράση στην θεωρία των Πολιτικών Συστημάτων που ενδέχεται να περιγράφει όσο καμιά  την ελληνική πολιτική πραγματικότητα. Ανήκει στον Gerhard Lehmbruch και μιλά για μια «Εναρμονισμένη Δημοκρατία», για μια ‘Δημοκρατία’ που αντί της λήψης αποφάσεων μέσα από ανταγωνισμούς (όπως το θέλει η θεωρία των συγκρούσεων) ή μέσα από πλειοψηφικές τάσεις (όπως το θέλει η πλουραλιστική θεωρία) αναπτύσσει μια στρατηγική διαχείρισης των συγκρούσεων μέσα από συνεργασία και συμφωνία των διαφορετικών (αλλά και τόσο ίδιων) ελίτ.

   Η «εναρμονισμένη» αυτή Δημοκρατία, που αναδεικνύεται εκκωφαντικά σε τόσα σκάνδαλα, οι πρωταγωνιστές των οποίων διαρκώς αθωώνονται ώστε να μας κουνάν κι από πάνω το δάκτυλο εκ του ασφαλούς, ίσως δεν καθρεφτίστηκε ποτέ σε δήλωση πολιτικού, όσο όταν ο Κωνσταντίνος Καραμανλής δήλωνε για τον Ανδρέα Παπανδρέου: «έναν πρώην πρωθυπουργό δεν τον στέλνεις φυλακή, τον στέλνεις σπίτι του».

   Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Καραμανλής ο πρεσβύτερος δεν εστιάστηκε στην αθωότητα ή στην ενοχή του άλλου ‘εθνάρχη’, αλλά στην ιδιότητα του ως πρωθυπουργού, φτύνοντας κατά πρόσωπο κάθε έννοια ισονομίας μεταξύ πολιτών. Λες κι η άρση της ισονομίας (κι όχι ακριβώς η ύπαρξη της) θα ήταν αυτή που θα  κατεύναζε τα πάθη σε μια χώρα που πέρασε εμφύλιο, όπως το “δικαιωτικό” (sic) επιχείρημα της εποχής, (που προσπαθούσε να δικαιολογήσει τα αδικαιολόγητα της δήλωσης), προέβαλλε.

  Αν και είναι δύσκολο να σκεφτείς πώς το επιχείρημα αυτό θα μπορούσε ποτέ να σταθεί (ή μάλλον απλά να ειπωθεί!) σε μια δημοκρατία «παλαιού Σκανδιναβικού τύπου» (‘δημοκρατία’ την οποία δεν την εννοούμε ως μεταφυσικό, υπεράνω κριτικής πολιτικό εγχείρημα, μα εντοπίζουμε την σημαντική αυτήν διαφορά της), εντούτοις η χώρα μας είναι μια από τις χώρες που όχι μόνο η απίστευτη αυτή πολιτική ρητορική στάθηκε μα και θεωρήθηκε αυτονόητη.

  Αυτό έχει διαστάσεις πολύ ευρύτερες, και προφανώς σημαντικότερες, από όσες μπορούμε αρχικά να φανταστούμε. Ερευνητές κι ερευνήτριες της σχέσης πολιτικής και ψυχολογίας (αυτό που αποκαλείτε πια ως πολιτική ψυχολογία) έχουν εστιαστεί είτε στην ψυχοπαθολογία που αναπτύσσουν πολιτικά πρόσωπα όταν έχουν την προδιάθεση λόγω του ‘τύπου προσωπικότητας’ (και δεν υπάρχει καλύτερο παράδειγμα από τον Ερντογάν στις ημέρες μας και στην περιοχή μας) είτε στα ψυχολογικά φαινόμενα (όπως της κοινωνικής άμυνας, της βαθιάς ανάγκης για έναν χώρο ασφάλειας, δηλαδή υπακοής στον ισχυρό που υπάρχει πίσω ακόμη κι από επαναστατικές ρητορικές) που αναπτύσσουν οι μάζες.

  Αλλά σε ιδιωτικοποιημένα από ξαρχής σε γραβατωμένους κατσαπλιάδες κράτη, όπως το δικό μας, στα οποία καμιά δομή κανενός είδους πολιτειακού συστήματος δεν αναπτύχθηκε με επάρκεια (στις χώρες «κάνω τον Σταυρό μου που ξημέρωσε και κάτι λειτουργεί» δλδ) αυτό που δημιουργείται ξεπερνά την «κοινωνική άμυνα» και αγγίζει τα όρια μιας συλλογικής «νεύρωσης πεπρωμένου».

   Στο φαινόμενο αυτό κάθε περιοδική επιστροφή άτυχων γεγονότων διαβάζετε όχι με βάση τα πολιτικά τους αίτια (αυτό που θα λέγαμε κριτική ανάλυση του πλαισίου), μα σαν μια σειρά από  ταυτόσημες αλληλουχίες,  στις οποίες ένα άτομο κι ένα σύνολο «μοιάζει να υποτάσσεται σε μια εξωγενή αδυσώπητη μοίρα».  «Η  μοίρα που μας καταδιώκει»,   η  «δαιμονική κατεύθυνση» την οποία έχει πάρει η ζωή κι η χώρα μας, κάθε μεταφυσική αντίληψη περί παγκόσμιου κυνηγητού και αδυναμίας καλυτέρευσης, εδραιώνονται στην κοινή εμπειρία πως (τελικά) όποιος κι αν βγει θα μας πουλήσει και πως αν μπεις στο παιχνίδι, ό,τι κι αν κάνεις θα μείνεις (με σπάνιες εξαιρέσεις) ουσιαστικά ατιμώρητος. Με άλλα λόγια η παθογένεια του πολιτικού συστήματος πριμοδοτεί την νεύρωση πεπρωμένου ενός ολόκληρου λαού, και το σημαντικότερο πολιτικό διακύβευμά της, την επίκτητη ανημπόρια μέσα από την οποία στενεύει το όνειρο, χειροτερεύει ο εαυτός και καταρρακώνεται η ζωή.

Novartis Gate

Αλλά εάν η δήλωση Καραμανλή αποκρυστάλλωσε τόσο κυνικά και τόσο βολικά για τους πολιτικούς του αντιπάλους (ή μάλλον πολιτικούς συν-κόρακες) στην κεντρική πολιτική σκηνή την σταθερή αξία της έλλειψης ισονομίας (κάτι που θέτει την ανάγκη να αποφασίσουμε: είναι πρόβλημα μόνο η είσοδος στην Ευρώπη ή το ό,τι δεν μπήκαμε ουσιαστικά ποτέ;) ο (παρεπόμενος) νόμος Βενιζέλου «περί (μη) ευθύνης υπουργών» της έδωσε την ύψιστη κρατική νομική σφραγίδα. Από εκεί και πέρα οι «πολιτικοί καυγάδες» μιας «εναρμονισμένης (μεταξύ τους) δημοκρατίας», «η ανάγκη σωτηρίας του τόπου» και «του ηρωϊκού λαού», «τα σικέ σκάνδαλα» (πότε αληθινά, αλίμονο!) κάτι «λίστες» που γινόταν σημαία αντιπολιτευτικής πολιτικής ρητορικής και αποσύρονται διαρκώς «λίγο λίγο» από το προσκήνιο όταν είναι αχρείαστες πια, θυμίζουν πως δεν ζούμε ούτε σε Δημοκρατία (όπως ισχυρίζονται οι πολιτικά φαύλοι ή οι πολιτικά ηλίθιοι) ούτε όμως σε Τυραννία (όπως ισχυρίζονται οι αμετροεπείς που θα νιώσουν πρώτοι/ες την διαφορά εάν έχουν την εμπειρία μιας Τυραννίας). Περισσότερο σε καθεστώς πολυαρχίας (για να χρησιμοποιήσουμε την ευφυέστατη παρατήρηση του Robert Dahl για ανοιχτά αλλά όχι πλήρως δημοκρατικά καθεστώτα) παραπέμπει η πολιτική βιωτή μας…

   Σε αυτό λοιπόν το σκηνικό σκάει ένα ακόμα μεγάλο σκάνδαλο: το Novartis. Και σκάει κυρίως λόγω της παγκόσμιας έρευνας του FBI, μιας υπηρεσίας που ανήκει σε ένα άδικο, άνισο (και πώς όχι; ποιο διαφέρει;) αλλά σοβαρό (σοβαρότερο από όσο μπορούν να αντιληφθούν κάτι ούγκανοι) κράτος.

   Και από εκεί και πέρα η διαχείρισή του είναι αντάξια μας. Οι πρωταγωνιστές του δεν το δέχονται παρά κάτι κλισέ ηθικολογικές κορώνες, (‘όλα στο φως!’) οι κυβερνώντες το σηκώνουν (αν και λόγω της νεύρωσης πεπρωμένου και της επίκτητης ανημπόριας κανείς από κάτω δεν θα πιέσει να υπάρξουν τιμωρίες σε βάθος χρόνου, ιδίως μετά τις εκλογές) κι ο ελληνικός λαός τοποθετείται συναισθηματικά (ανάλογα την πολιτική του ένταξη ή συμπάθεια) αφού έχει πάρει (με το υλικό ή ψυχολογικό αζημίωτο) διαζύγιο από τον πολιτικό ορθολογισμό.

   Τελικά αν και στην παρτίδα αυτή υπάρχει joker (μια παγκόσμια έρευνα του FBI), το πιθανότερο είναι πως κι αυτό θα περάσει… Όμως η επιλογή Μητσοτάκη να επιλέξει ασκαρδαμυκτί (άραγε;) να καλύψει τον αντιπρόεδρο του και όχι την ρημαγμένη δημοκρατία, (όπως κι η άσχετη αλλά και τόσο σχετική φάση με τον Καμένο) όπως κι οι επιθέσεις που δέχεται για το συγκεκριμένο γεγονός η κυβέρνηση (ναι! η πίεση είναι μονίμως στην Ελλαδάρα για συγκάλυψη και για εγκόλπωση κάθε νέου πολιτικού σε αυτό το παιχνίδι) λέει πάρα πολλά για ένα καθεστώς στο οποίο η οικονομική δύναμη μετασχηματίζεται σε πολιτική ισχύ κι η πολιτική ισχύ σε οικονομική δύναμη, με τα κόμματα ως κρουπιέρηδες και τον λαό ως φυλακισμένο τηλεθεατή, ή αναγνώστη! Τελικά πόσο (άβολο για τις αφηγήσεις μας) δίκιο είχε ο Novalis! H (όχι μόνο ατομική μα και συλλογική τελικά) μοίρα και ο χαρακτήρας (κάτι που συνδιαμορφώνουμε με τους σημαντικούς «μας» άλλους) είναι «διαφορετικές ονομασίες του ίδιου πράγματος»…