«Αδέρφια, συμπολίτες, η περίφημη πόλη μας, που επί τέσσερα χρόνια στέναζε κάτω από τη φασιστική μπότα, μα ποτέ δεν έπαψε να αντιστέκεται, είναι επιτέλους ελεύθερη. Ζήτω η ελεύθερη Ελλάδα! Ζήτω η λευτεριά! Ζήτω η αδούλωτη Θεσσαλονίκη! Ζήτω οι απελευθερωτές του ΕΛΑΣ! Για την ευτυχισμένη και πολυπόθητη αυτή μέρα έχυσαν το αίμα τους και θυσιάστηκαν τα πιο ακριβά παλικάρια και κορίτσια της πόλης μας. Δεν θα ξεχάσουμε ποτέ τους τολμηρούς και ανδρειωμένους που με τη ζωή τους μας έδειξαν τον δρόμο της λευτεριάς, αιώνια τιμή και δόξα στους ήρωές μας…»

Το  χαρμόσυνο αυτό μήνυμα έστελναν με το χωνί τους τα ξημερώματα της 30ης Οκτωβρίου 1944 στους ξαγρυπνισμένους κατοίκους της μαρτυρικής αλλά ανυπότακτης Θεσσαλονίκης δύο ΕΠΟΝίτισες σκαρφαλωμένες σε μια στέγη στην Άνω Πόλη. Είχαν κάθε λόγο να πανηγυρίζουν στην  πόλη του Ολοκαυτώματος, όπου ιδρύθηκε στις 15 Μαϊου 1941, ένας μόλις μήνα μετά την κατάληψή της από τους Ναζί, η «Ελευθερία», η πρώτη αντιστασιακή οργάνωση στην κατεχόμενη Ευρώπη. 

To τέλος της γερμανικής κατοχής στη Μακεδονία είχε διαφανεί ήδη από το καλοκαίρι του 1944, όταν η Ομάδα Μεραρχιών Μακεδονίας του ΕΛΑΣ, υπό τον στρατηγό Ευριπίδη Μπακιρτζή, απελευθέρωνε τη μία μετά την άλλη τις πόλεις της Δ. Μακεδονίας. Η απελευθέρωση της Αθήνας και του Βελιγραδίου έκανε τους Σαλονικιούς να νιώθουν πως και τα δικά τους δεινά έφταναν στο τέλος.

Η ιστορική απόφαση του Μάρκου Βαφειάδη και του Ευριπίδη Μπακιρτζή να παραβιάσουν τη Συμφωνία της Καζέρτας και να προελάσουν προς τη Θεσσαλονίκη αποδείχτηκε σωτήρια, καθώς όχι μόνο γλύτωσαν τις υπό ανατίναξη υποδομές της (λιμάνι, ηλεκτρικές εταιρίες, υδραγωγεία, αλευρόμυλους, κ.λπ.) αλλά και από τα δικά της «Δεκεμβριανά». Επιπλέον, οι απελευθερωτικές δυνάμεις του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ ανέλαβαν το τιτάνιο έργο της μετάβασης της πόλης από τη σκλαβιά στην ελευθερία έως την επάρατη συμφωνία της Βάρκιζας.

Έπρεπε να περάσουν 37 χρόνια για να τιμήσουν οι Θεσσαλονικείς την  επέτειο «απολυτρώσεως» της πόλης με πρωτοβουλία του αριστερού δήμαρχου Θανάση Γιαννούση και τη συμμετοχή των δημάρχων Σταυρούπολης, Αμπελοκήπων και Ευόσμου. Την παρακαταθήκη αυτή θα συνεχίσει μέχρι το 1986 και ο κατοπινός δήμαρχος Θ. Μαναβής, ενώ επί δημαρχίας Σ. Κούβελα παύει κάθε εορτασμός της «ενοχλητικής» αυτής  επετείου.

Το υπουργείο Β. Ελλάδος και η ΤΕΔΚ θα συνεχίσουν να τιμούν την επέτειο, ώσπου, μετά το 1989, σβήνεται από το δημοτικό εορτολόγιο, για να αναβιώσει το 2014 με ειδική τιμητική συνεδρίαση του Δ.Σ. Θεσσαλονίκης.

72 χρόνια μετά, η Επιτροπή Ονοματοθεσιών του Δ.Θ προτείνει να αφιερωθεί κεντρικός δρόμος της πόλης στην «30/10/1944»-μέρα «απολυτρώσεως της Θεσσαλονίκης από τους Ναζί». Εξακολουθούν όμως να φιγουράρουν, με απόφαση του χουντικού Δ.Σ.Θ. και την ανοχή των κατοπινών, τα ονόματα όσων προϋπάντησαν, συνεργάστηκαν και κατευόδωσαν τους τυράννους της φαιάς πανούκλας, όπως οι κατοχικοί δήμαρχοι Κ. Μερκουρίου και Γ. Σερεμέτης. 

Έστω και με καθυστέρηση 72 ετών, το Δ.Σ.Θ., πρέπει να ακυρώσει τις κατάπτυστες αυτές ονοματοδοσίες και να κοσμήσει τους δρόμους της πόλης με τα ονόματα των απελευθερωτών της. Μια τέτοια απόφαση, με τον προφανή συμβολισμό της, θα αποτελεί και πολιτικό όπλο απέναντι στη νεοναζιστική Χ.Α.