Η αλήστου μνήμης Μάργκαρετ Θάτσερ δεν έχει ξεχαστεί στο νησί. Η μνήμη της όμως ‘τιμάται” ποικιλοτρόπως Για παράδειγμα, χιλιάδες οπαδοί ομάδων της Premier League γιορτάζουν ομοφώνως κάθε χρόνο κατά την επέτειο του θανάτου της (17/4), με την ιαχή: “Maggie is dead, dead, dead!”. Αυτό συμβαίνει τριάντα ολόκληρα χρόνια μετά την απόσυρση της από την πρωθυπουργία. Από την άλλη, πέραν των Γκορμπατσόφ και Ρήγκαν, η τελευταία και πιο θερμή φιλία που διατήρησε ήταν με τον εγκληματία Αουγκούστο Πινοσέτ, που την είχε βοηθήσει στα Φώκλαντς. Δεν την ξέχασε κανείς την Μάγκυ.

Ένα απο τα κατορθώματα της, για τα οποία άλλοι την λάτρεψαν κι άλλοι την μίσησαν, υπήρξε η θανάτωση του αγωνιστή Μπόμπι Σάντς (1954-1981),  που εξελέγη βουλευτής κατα την 41η ημέρα της απεργίας πείνας κι ενώ βρισκόταν σε κώμα. Ο ιρλανδικής καταγωγής και συνείδησης νεαρός, υπήρξε ο πρώτος (5//5/81 – 66η ημέρα) από μια σειρα δέκα απεργών πείνας που βρήκαν τον θάνατο στις βρετανικές “φιλελεύθερες’  φυλακές του 80. Παρομοίως, είχαν προηγηθεί πολλοί Κύπριοι αγωνιστές, κατα την δεκαετία του 50, με εκτελέσεις δι απαγχονισμού. Οι μέθοδοι είχαν τροποποιηθεί, αλλά το υπόβαθρο ανάμεσα στο εθνικό ζήτημα της Β Ιρλανδίας και στο Κυπριακού, διέφερε ελάχιστα.

Η θεωρητικοποιημένη σκληρότητα, στο όνομα της δημοκρατίας, απέναντι σε απεργούς πείνας επανέφερε από την πίσω πόρτα την θανατική ποινή, που το  καθεστώς είχε επιφυλάξει και για τους Κυπρίους.

Συγκρίνοντας με την υπόθεση Κουφοντίνα, η Σιδηρά Κυρία είχε σαφώς πιο πολλές δικαιολογίες από τον κ Μητσοτάκη. Ο IRA δεν ήταν τότε μια τελειωμένη από κάθε άποψη υπόθεση, όπως είναι σήμερα η τρομοκρατική οργάνωση 17 Νοέμβρη. Την άποψη μου για την δράση της την έχω εκφράσει σε ανύποπτο χρόνο και φυσικά την διατηρώ. Ωστόσο, εδώ πρόκειται για εκδίκηση με πρόσχημα την δικαιοσύνη. Ποιό είναι άραγε το όριο για μια δημοκρατική πολιτεία απέναντι σε έναν μεμονωμένο κρατούμενο, όποια και αν είναι τα εγκλήματα που έχει διαπράξει;

Πίσω από τον “αιχμάλωτο πολέμου” Μπόμπι Σάντς, υπήρχε τότε ένας λαός κι ένα έθνος, υπήρξαν άλλοι εννέα που τον ακολούθησαν εθελουσίως στην θυσία, υπήρχαν οι 400.000 που παραβρέθηκαν στην κηδεία του. Η δράση τους επηρέασε καθοριστικά την διεθνή εικόνα για το Ιρλανδικό ζήτημα καθώς και την εξέλιξη του. Οπότε το  καθεστώς μπορούσε να επικαλεστεί την ανάγκη  της αυτοσυντήρησης του και να παρουσιάσει την σκληρότητα του ως μηδενική ανοχή απέναντι στους μη ανεκτικούς της ‘δημοκρατίας’ (εχθρούς της).

Δεν μπορεί όμως να υπάρξει καμία τέτοια επίκληση ούτε δικαιολόγηση της παραβίασης δικαιωμάτων, χωρίς να υπάρχει ίχνος τέτοιας απειλής. Σήμερα, μάλλον το αντίθετο διακυβεύεται, το να καταστεί ο κ Κουφοντινας συμπαθής. Τηρουμένων των αναλογιών, είναι ο ίδιος λόγος που δεν ζητούσε κανείς να τεθεί η « Χρυσή Αυγή” εκτός νόμου όσο ήταν στο 0,05%, όσο δηλαδή θεωρείτο ακίνδυνη για την δημοκρατία, παρά την διακηρυγμένη εχθρότητα της προς αυτήν.

Αναγκαστική σίτιση

Στα πλαίσια αυτά υπήρξε η κυβερνητική ανακοίνωση περί μεταφοράς του απεργού στη ΜΕΘ του ΓΝ Λαμίας και, αν χρειασθεί, η αναγκαστική του σίτιση. Τελευταία φορά που έγινε  η συζήτηση περί αναγκαστικής σίτισης απεργού πείνας στην Ελλάδα ήταν κατά την μαζική (> 100) απεργία πείνας των μεταναστων στην ΥΠΑΤΙΑ (2011) Φυσικά βρέθηκαν  και τότε ελάχιστοι διοικητές νοσοκομείων,  πρόθυμοι να ακούσουν τις παραινέσεις του μεγάλου αδελφού του Αδώνιδος, συνταγματολόγου, κ Λοβέρδου. Το όνειδος της διακυβέρνησης ΓΑΠ, ήταν τότε υπουργός Υγείας και έτσι οι απόψεις του περί αναγκαστικής σίτισης δεν επιβλήθηκαν. Λίγο αργότερα βέβαια, πήρε το αίμα του πίσω με την διαπόμπευση των οροθετικών γυναικών …

 Δεν είναι οποιοσδήποτε αρνείται τροφή ένας γνήσιος απεργός πείνας. Συχνά πρόκειται για μια παρορμητική αντίδραση, υποκρύπτεται η επιδείνωση  προβλημάτων της καθημερινής ζωής εντός ή εκτός φυλακής ή ακόμη μια αδιάγνωστη κατάθλιψη, σε μια στάση που γειτνιάζει με την αυτοκτονία. Συνήθως η απεργία πείνας γίνεται στην φυλακή αν και υπάρχει η διάσημη εξαίρεση του Γκάντι. Τα πράγματα δεν είναι πάντα τόσο σαφή για τον ιατρό, όσο στην περιπτωση του κ. Κουφοντίνα.  Το ηθικό δίλημμα της αναγκαστικής σίτισης γενικά τίθεται σπανίως. Η αναγκαστική σίτιση εφαρμόστηκε πρώτη φορά το 1909 σε βάρος των σουφραζετών, με δικαστική εντολή.

Ο γιατρός της φυλακής θα πρέπει να βεβαιωθεί ότι η βούληση είναι ελεύθερη και δεν χειραγωγείται πχ από άλλους κρατούμενους, ιδιαίτερα κατά τις ομαδικές απεργίες. Επίσης, θα πρέπει να διερευνηθεί ο ρόλος του οικογενειακού περιβάλλοντος ή της πίεσης των ΜΜΕ ή ακόμη κι η στάση των αρχών της φυλακής που μπορεί να απωθεί τον απεργό προς την αδιαλλαξία.

Η διερεύνηση του κινήτρου κάθε άλλο παρά απλή υπόθεση είναι. Πάντως η ψυχιατρικοποίηση της μεθόδου πάλης είναι μια βολική στάση δεδομένου ότι νομιμοποιεί την απλοϊκή ταύτιση με την απόπειρα αυτοκτονίας, έτσι ώστε να είναι ανοικτός ο δρόμος παρεμβάσεων ενάντια στην βούληση του απεργού (πχ δια της αναγκαστικής σίτισης). Ο απεργός όμως δεν θέλει να πεθάνει, αλλά να ζήσει καλύτερα κι αν είναι ανάγκη, είναι πρόθυμος γι αυτό να θυσιάσει την ζωή του Άλλως και οι στρατιώτες που αναλαμβανουν μια δύσκολη αποστολή δεν θα έπρεπε να λέγονται ήρωες, αλλά κρυπτο αυτοκτονικοί.

Όλα δείχνουν ότι ο κ. Κουφοντίνας «σοβαρολογεί» και η φάση αυτή  (μεταξύ 40ης και 50ης ημέρας) θεωρείται ως η πλέον πιθανή εμφάνισης σοβαρών επιπλοκών και κινδύνων επιβίωσης. Πρόκειται, βάσει των ιατρικών βεβαιώσεων, για αληθή απεργία πείνας κι όχι για μια απλή προσπάθεια να τραβήξει την προσοχή ούτε συντρέχει άλλος λόγος παραβίασης της βούλησης του. Είναι συνηθισμένο να βρίσκονται πολιτικοί, εθνικοί ή θρησκευτικοί λόγοι πίσω από μια τόσο αποφασισμένη στάση, όπου κάποιος το πάει  μέχρι τέλους.

 Η ιατρική τοποθετείται τότε, απηνώς υπερ του ασθενους, όποιος κι αν είναι. Εναπόκειται στην κρίση του θεράποντα το πως θα εξυπηρετήσει καλύτερα τα συμφέροντα του ασθενούς και κανενός άλλου Στα πλαίσια αυτά πρέπει να είναι κανείς απολύτως πεισμένος ότι ο ασθενής  θα ήταν ευτυχής με την απομάκρυνση του θανάτου για να αποφασίσει να του δώσει το πολύ μια τελευταία ευκαιρία.

Εάν όμως σε ένα τόσο προχωρημένο στάδιο ο ασθενής διατηρεί την συνείδηση του και έχει σταθερή βούληση ή έστω την ανακτήσει και επιμένει, τότε ο ιατρός δεν μπορεί να παρέμβει εκ νέου και έτσι αποσύρεται αφήνοντας τον  να καταλήξει με αξιοπρέπεια Άλλως θεωρείται ότι ο γιατρός συμμετέχει σε βασανιστήρια, με την συμμετοχή του σε αναγκαστική σίτιση.

Ας πει κάποιος στην ενθουσιώδη κα Νικολάου, που της κόψανε κάποια απευθείας ανάθεση κι αποφάσισε να μεταρρυθμίσει τις διεθνείς συμβάσεις, ότι ούτε στην πολύμηνη απεργία του Οϋλστερ  η Μάγκυ δεν αποτόλμησε την αναγκαστική σίτιση Αν θέλει διεθνές παράδειγμα συμβατό με τις προτιμήσεις της, η Τουρκία το 1996 σίτισε αναγκαστικά πολλές εκατοντάδες απεργούς πείνας,  αφού είχαν ήδη πεθάνει τουλάχιστον δώδεκα.

* Ο Παναγιώτης Τζανετής είναι χειρούργος ιατρός, πρώην διοικητής του ΕΚΑΒ