Η γαλλική φράση à la carte σημαίνει «σύμφωνα με το menu» και χρησιμοποιείται στα εστιατόρια για να διαχωρίσει τα προσφερόμενα εδέσματα ή για να σημειώσει ότι ένα είδος παρέχεται μόνο του και δεν έχει συνοδευτικά. Ποιά είναι όμως η σχέση της φράσης αυτής με την έννοια της ανεξαρτησίας; Θεωρητικά καμία. Η ανεξαρτησία είναι αυστηρά και συγκεκριμένα ορισμένη: είναι η απουσία της εξάρτησης, όπου μια χώρα, οι πολίτες και οι πολιτικοί της, ασκούν αυτοδιοίκηση, έχουν την κυριαρχία στην επικράτειά τους, ενώ άλλοι, απ’ έξω ή επιβαλλόμενοι, δεν τους διαφεντεύουν και δεν ορίζουν τι αποφασίζουν και τι πράττουν σ’ αυτήν τη χώρα.

Βάσει του παραπάνω ορισμού, ελάχιστα είναι τα παραδείγματα των χωρών που έχουν ανεξαρτησία. Οι εξαρτήσεις, οικονομικές, πολιτικές, στρατιωτικές είναι ποικίλες και έχουν διαφορετική βαρύτητα, έκταση και εύρος. Κάποιες εξ αυτών, φαίνεται ότι είναι από επιλογή – για παράδειγμα η ένταξη σε υπερεθνικούς οργανισμούς, η συμμετοχή σε πολιτικά σύμφωνα με τις αντίστοιχες δεσμεύσεις να τα ακολουθούν, ενώ κάποιες άλλες, είναι υποχρεωτικές και καταναγκαστικές (βλέπε μνημόνια, σύμφωνα σταθερότητας, προγράμματα βοήθειας). Ασφαλώς, υπάρχουν εκείνες οι περιπτώσεις, όπου η ανεξαρτησία χάνεται ή περιορίζεται κατά πολύ, λόγω πολέμων, βίαιων συγκρούσεων, πραξικοπημάτων, στρατιωτικών κινημάτων, κ.λπ.

Τι γίνεται όταν η ανεξαρτησία υφίσταται στη θεωρία, αλλά αναζητείται στην πράξη; Πως υλοποιείται η πολιτική όταν η ανεξαρτησία είναι προνόμιο κάποιων λίγων και το ζητούμενο των πολλών; Εν τέλει, η ανεξαρτησία είναι μια σχετική έννοια ή οριοθετείται μέσα σε καθορισμένα πλαίσια;

Για παράδειγμα, υπάρχουν ανεξάρτητοι θεσμοί; Είναι τέτοιος θεσμός η δικαιοσύνη; Πόσο ανεξάρτητες είναι οι λεγόμενες Ανεξάρτητες Αρχές; Ας αναλογιστούμε, η λογοδοσία τους στο Κοινοβούλιο, εγγυάται από μόνη της την ανεξαρτησία τους; Πόσο ανεξάρτητες είναι οι διοικητικές επιλογές ανωτάτων στελεχών του κράτους, επειδή απλά και μόνο υπάρχουν γνωμοδοτικές επιτροπές στη διαδικασία επιλογής; Τα μέλη τους, με την ιδιότητα που κατέχουν, είναι οι εγγυητές μιας ανεξάρτητης επιλογής; Όμως τι σημαίνει ανεξάρτητα μέλη επιτροπών; Από τι είναι ανεξάρτητα; Ποιές νοούνται ως εξαρτήσεις που μας λένε ότι δεν έχουν; Είναι η κομματική τους ταυτότητα; Μήπως είναι η πολιτική τους τοποθέτηση; Και από πότε η δημόσια ή η γνωστή στους πολλούς κομματική ένταξη ή επιλογή λογίζεται ως εξάρτηση, ενώ η σιωπηρή, υπαρκτή και χαμηλών τόνων πολιτική υπηρεσία ή εξυπηρέτηση (έμμεση ή άμεση) βαφτίζονται ως ανεξαρτησία; Και τελικά, ποιοί είναι εκείνοι που ορίζουν την εξάρτηση και την ανεξαρτησία; Είναι αυτοί που διαμορφώνουν την κοινή γνώμη ή εκείνοι που έχουν τη δυνατότητα να μιλούν και να γράφουν δημόσια; Όλοι ετούτοι είναι ανεξάρτητοι στη γνώμη τους;

Με τέτοια και με άλλα, η ανεξαρτησία είναι à la carte, είναι σύμφωνη με ένα «μενού» που κάποιοι το έχουν ετοιμάσει για μας και μας το δίνουν για να επιλέξουμε απ’ αυτό. Επιλέγουμε ό,τι θέλουμε, αλλά αυτή η επιλογή γίνεται από τα προεπιλεγμένα πρόσωπα ή από τα δεδομένα χαρακτηριστικά τους. Αυτό και μόνο, κάνει την επιλογή εμφανώς εξαρτημένη. Οι δε συντάκτες του «πολιτικού μενού», είναι πιότερο εξαρτημένοι και υποχρεωμένοι, από εκείνους που επιλέγουν. Οι άλλοι που είμαστε θεατές, πείθουμε τον εαυτό μας για τις ανεξάρτητες διαδικασίες και τις αποφάσεις, ενώ κάποιοι εξ ημών, θεωρούμε ότι όλα είναι στημένα και χαιρόμαστε που δεν έχουμε μπλέξει μ’ αυτά! Καλή μας… ανεξάρτητη; χρονιά!