Η αιθαλομίχλη πλαισίωσε άρτια το μεσαιωνικό κάδρο που έχει απλωθεί στις πόλεις μας εδώ και καιρό πλέον. Το φαινόμενο αυτό, που απασχολεί έντονα τις τελευταίες μέρες την επικαιρότητα δεν πρέπει να αποτελεί έκπληξη. Το βάναυσα μειωμένο εισόδημα των νοικοκυριών σε συνδυασμό με τα κτίρια-σουρωτήρια της χώρας έχουν σαν αποτέλεσμα την απεγνωσμένη επιστροφή σε μορφές θέρμανσης που μας γυρίζουν δεκαετίες πίσω. Στην ουσία, όποιος τρόπος θέρμανσης και να εφαρμοστεί σε σπίτια «που χάνουν από παντού» το αποτέλεσμα δεν θα είναι ικανοποιητικό ούτε για την τσέπη, ούτε για το περιβάλλον του πολίτη.
 

Ads

Το πρόβλημα όμως ήταν γνωστό για χρόνια στα επιτελεία των υπουργείων, όταν οι δείκτες ενεργειακής έντασης (καταναλισκόμενη ενέργεια ανά παραγόμενη μονάδα ΑΕΠ) ή εξάρτησης των νοικοκυριών από εισαγόμενους υδρογονάνθρακες κάθε άλλο παρά αποβιομηχανισμένη ευρωπαϊκή χώρα θύμιζαν. Η παντελής έλλειψη βιώσιμης ενεργειακής πολιτικής κατέστησε τα κτήρια της χώρας από τα πλέον ενεργοβόρα στην Ευρώπη όπως έχει αποδειχθεί και από τα πρόσφατα πορίσματα των Ενεργειακών Επιθεωρητών από όπου προκύπτει ότι πάνω από το 70% των κτιρίων είναι χαμηλής ενεργειακής κλάσης. Αγνοώντας τις δυνατότητες και τα οφέλη της ενεργειακής εξοικονόμησης, οι κυβερνήσεις υιοθέτησαν παράλληλα μια ενεργειακή πολιτική που σε συντριπτικό βαθμό βασίζεται σε ρυπογόνα καύσιμα και που πλέον σήμερα αποθαρρύνει επίσημα κι αβίαστα την αξιοποίηση ανανεώσιμων πόρων στην παραγωγή ενέργειας παρά τα πολλαπλά οφέλη και τη σαφή ευρωπαϊκή πολιτική κατεύθυνση.
 
Η αιθαλομίχλη είναι σαφώς παιδί της κρίσης, αλλά ταυτόχρονα είναι και παιδί του σπάταλου ενεργειακού μοντέλου που υιοθετήθηκε από τις κυβερνήσεις του παρελθόντος, χωρίς μακροχρόνια, ολιστική προσέγγιση. Είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα μιας κακοσχεδιασμένης, αποσπασματικής πολιτικής με πολυδιάστατες αρνητικές επιπτώσεις για την κοινωνία. Ένα παράδειγμα που μας θυμίζει την αναγκαιότητα για βιώσιμη αντιμετώπιση των ζητημάτων της πολιτείας, με λύσεις όπως αυτές που προτείνει η πολιτική οικολογία ώστε να μην εμφανίζονται δήθεν ξαφνικά παράπλευρες απώλειες που αφορούν την εγχώρια οικονομία (εισαγωγές, ισοζύγιο πληρωμών, δημοσιονομικό κόστος επιπτώσεων υγείας κ.α.), την ευημερία των νοικοκυριών (ικανοποίηση βασικών αναγκών), την υγεία των πολιτών, την προστασία του περιβάλλοντος και την κοινωνική ισότητα (ενεργειακή φτώχεια, πρόσβαση σε πληροφόρηση).
 
Η στείρα συζήτηση που παρακολουθούμε αυτές τις ημέρες μεταξύ των κομμάτων περιορίζεται στο παζάρι για τη μείωση του ΕΦΚ πετρελαίου θέρμανσης, μην αντιμετωπίζοντας το πρόβλημα στη ρίζα του και αφήνοντας έτσι «ξεκρέμαστα» τα νοικοκυριά για τα χρόνια που θα έρθουν και εξαρτημένα στις αυξομειώσεις των τιμών του πετρελαίου ή στο λεγόμενο επίδομα θέρμανσης. Αγνοώντας το γεγονός ότι με τις προτάσεις αυτές, και του χρόνου θα κληθούμε ως κοινωνία να αντιμετωπίσουμε ακριβώς τα ίδια προβλήματα. Ξεχνώντας ότι φοροεισπρακτικού τύπου πολιτικές σπάνια έχουν θετικά αποτελέσματα, όπως πρόσφατα αποδείχθηκε και από τις μειωμένες εισπράξεις του κράτους ως αποτέλεσμα τις εξίσωσης ΕΦΚ πετρελαίων θέρμανσης και κίνησης. Και παραβλέποντας ότι ακόμα και η στόχευση για την αντιμετώπιση του λαθρεμπορίου καυσίμων φαίνεται ότι είχε ελάχιστα αποτελέσματα προς αυτή την κατεύθυνση, ενώ αντίθετα έφερε μια νέα πληγή στη χώρα, την λαθροϋλοτομία όχι μόνο στην περιφέρεια αλλά και στο αστικό περιβάλλον (από τα λιγοστά πάρκα-ανάσας της πόλης).
 
Το ετήσιο κόστος θέρμανσης αλλάζει σημαντικά ανάλογα με το επίπεδο ενεργειακής θωράκισης του κτιρίου. Συγκεκριμένα, υπολογίζουμε ότι η αναβάθμιση ενός κτιρίου παλαιάς κατασκευής χωρίς μόνωση σε κτήριο με ολοκληρωμένη μόνωση κελύφους και κουφωμάτων μπορεί να επιφέρει μείωση 47% στο ετήσιο κόστος θέρμανσης. Η πολιτική μας πρόταση αποσκοπεί στην εξάλειψη του προβλήματος της ενεργειακής φτώχιας μέσα από επίδομα μόνωσης και ενεργειακής αναβάθμισης των κτιρίων με χρησιμοποίηση ήδη διαθέσιμων ευρωπαϊκών πόρων (ΕΣΠΑ, Προγράμματα Jessica, Jeremie κ.α.) και την προώθηση ανάπτυξης Εταιρειών Ενεργειακών Υπηρεσιών (ESCO). Ο περιορισμός των πολιτικών προτάσεων σε επιβολή φόρων και έκτακτων εισφορών τη στιγμή που υπάρχει μεγάλο χρηματοδοτικό απόθεμα μέσω του ΕΣΠΑ ή μέσω εκτροπής πόρων του ΕΣΠΑ προς την κατεύθυνση αυτή, καταδεικνύει την αδυναμία σχεδίασης μιας βιώσιμης λύσης για την πολλαπλή κρίση που βιώνουμε. Η ενεργειακή θωράκιση μπορεί να αποτελέσει μια πρώτης τάξης επανεκκίνηση της οικονομίας που θα φέρει θέσεις εργασίας στον κατασκευαστικό τομέα και στην εγχώρια βιομηχανία σιδηρουργίας και μονώσεων.
 
Οι προτάσεις των Οικολόγων Πράσινων περιλαμβάνουν:
 
Βραχυπρόθεσμα

• αυστηρή επιτήρηση και ποινές για παράνομη υλοτομία,
• τεχνικές προδιαγραφές και πιστοποιητικά προέλευσης για καύσιμα αλλά και για καυστήρες βιομάζας και ενημέρωση για επιπτώσεις καύσης μη πιστοποιημένων καυσίμων,
• θέσπιση ορίου κινδύνου εκπομπών μικροσωματιδίων και συνεχής ενημέρωση των πολιτών μέσω διαδικτύου και ΜΜΕ για την αναγκαιότητα ελαχιστοποίησης της χρήσης βιομάζας εντός πόλης όταν αναμένεται υπέρβαση ορίων κινδύνου με επικοινωνιακό έρεισμα και παράλληλη παρουσίαση εναλλακτικών π.χ. χρήση αποδοτικών ηλεκτρικών σωμάτων, περισσότερα ρούχα (!): «Τις μέρες αυτές οφείλουμε να σκεφτόμαστε την υγεία μας και όχι την τσέπη μας»,
• ενημερωτική καμπάνια για τις εναλλακτικές μορφές θέρμανσης, τις οικονομικές δυνατότητες και τις περιβαλλοντικές και κοινωνικές προεκτάσεις τους,
• οικονομικά κίνητρα για μετατροπή των συμβατικών τζακιών σε ενεργειακά (καταναλώνουν 70% λιγότερα ξύλα για την ίδια ζέστη και μάλιστα με ελάχιστη ρύπανση εσωτερικών χώρων),
• Επιδότηση ενεργειακά αποδοτικών ηλεκτρικών σωμάτων και αντικατάσταση κλιματιστικών με σύγχρονα με COP>4,5 (με στόχο πάντα την μέγιστη διείσδυση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην παραγωγή ηλεκτρισμού).

Μεσοπρόθεσμα

• μαζικό πρόγραμμα ενεργειακής αναβάθμισης κτιρίων με έμφαση στα νοικοκυριά που αντιμετωπίζουν την ενεργειακή φτώχεια καθώς και στα δημόσια κτήρια (σχολεία, νοσοκομεία κλπ) με αξιοποίηση διαθέσιμων ευρωπαϊκών πόρων (ΕΣΠΑ, JEREMIE, JESSICA κ.α.),
• εφαρμογή παθητικών ηλιακών συστημάτων θέρμανσης και δροσισμού σε υφιστάμενα κτήρια με ευνοϊκό προσανατολισμό,
• εξέταση για μείωση φόρου μόνο στο Φυσικό Αέριο με επιτάχυνση της σύνδεσης κτιρίων στο δίκτυο,
• στήριξη τοπικών κοινωνικών επιχειρήσεων για παραγωγή πέλετ από δασικά, βιομηχανικά και αγροτικά υπολείμματα,
• προώθηση ανάπτυξης Εταιρειών Ενεργειακών Υπηρεσιών (ESCO) με κοινωνική βάση.

Μόνο έτσι δεν θα συζητάμε και του χρόνου τι δεν προλάβαμε να κάνουμε φέτος.
 
Η Ζωή Βροντίση είναι Ηλ/γος Μηχανικός ΕΜΠ, Μέλος Πανελλαδικού Συμβουλίου Οικολόγων Πράσινων