Τα βιογραφικά του στοιχεία τα ξέρουμε όλες και όλοι. Γιος του πολυφαμελιάρη (το 6 από συνολικά 9 παιδιά) Στέφανου Καμπανέλλη και της Κωνσταντινουπολίτισσας Αικατερίνης Λάσκαρη. Ναξιώτης. Μεγάλωσε στην αγαπημένη Αθήνα. Πήγε νυχτερινό κι εργαζόταν σκληρά την ημέρα αλλά η αγάπη του για τα γράμματα συνέτριψε όλα τα εμπόδια ενός κράτους που κρατούσε την παιδεία των απόκληρων παιδιών στο περιθώριο. «Ένα παιδί μετράει τα’ άστρα». Δεν ολοκλήρωσε ποτέ τις σπουδές του. Το φθινόπωρο του 1942 συνελήφθη από τους Γερμανούς και οδηγήθηκε στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Μαουτχάουζεν μέχρι τον Μάιο του 1945, οπότε και απελευθερώθηκε. Ένα παιδί μετράει πτώματα.

Όταν επέστρεψε αναζήτησε καταφύγιο από τους εφιάλτες του στο υπόγειο του Κουν.. Ο πολιτισμός έλεγε είναι το αποκούμπι του ανθρώπου στη ζωή.

Προσπάθησε να γίνει ηθοποιός, όμως η έλλειψη του γυμνασιακού απολυτηρίου του στέρησε την φοίτηση στο Εθνικό Θέατρο. Έτσι αφοσιώθηκε στο γράψιμο.Ντροπαλός κι ενοχικός τα κρατούσε στο συρτάρι. Τον ανακάλυψε ο σκηνοθέτης Αδαμάντιος Λεμός. Άρχιζε μια συγγραφική (και όχι μόνο) εποποιία. Θα ολοκληρωνόταν «τυπικά» και διφορούμενα λόγω της ιστορίας του θεσμού (που δεν αφορά τον ίδιον) όταν στα 1999 γινόταν ακαδημαϊκός και έναν χρόνο μετά του απονεμόταν από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας το παράσημο του Ανώτερου Ταξιάρχη του τάγματος του Φοίνικα.

Πέθανε στις 29 Μαρτίου 2011, ελάχιστες μέρες μετά τον θάνατο της γυναίκας του Νίκης. Εδώ τελειώνει η τυπική βιογραφία μιας καθόλου τυπικής ζωής.

Αλλά μπορεί ν’ αρχίσει σχολιογραφικά η βιογραφία ενός συγγραφέα που στοίχειωσε το νεοελληνικό φαντασιακό απέναντι στα άγρια θηρία που το κατέχουνε και το χειραγωγούνε.

Ας σκεφτούμε τι έκανε ο Καμπανέλλης σε εποχή που η συλλογική; ταυτότητα αυτού του τόπου λυμαίνονταν από ιδεολογικά ηγεμονικούς, ταξικούς, έμφυλους ετεροκαθορισμούς που μπαίναν μέσα μας ως αυτονόητοι μικραίνοντας την αντίληψη μας για τον κόσμο. Τι έκανε με την Στέλλα κάνοντας την γυναίκα συνώνυμο της ανθρώπινης αξιοπρέπειας κι ελευθερίας απέναντι σε όλα τα καλά κορίτσια του ελληνικού κινηματογράφου, παγίδα για να εξημερωθείς και να μπεις βαθιά στο κουτάκι της ησυχίας, της τάξης και της ασφάλειας, εκεί που βασιλεύει η βολική κυνικότητα κι η βρωμικη σκόνη με την επιλεκτική τους ματιά κι ακοή, ενώ γύρω μαινόταν η ηθική σφαγή και το ξεπούλημα ανθρώπων και τόπων , με την μπαλάντα του Μαουτχάουζεν κάνοντας τους Εβραίους αδέρφια των εργατών παρεμβαίνοντας σε κυρίαρχα κι εναλλακτικά «αυτονόητα», με το Μεγάλο μας Τσίρκο, τρίβοντας στα μούτρα της χυδαίας εξουσίας την αποκρυφη ιστορία του τόπου. Τεράστιο έργο σε τόσους τομείς… (Μονάχα με την Αυλή των Θαυμάτων έχω θέματα αλλά αυτά είναι ιστορίες για αποσυνάγωγους που δεν το θέλουν μα απευθύνονται συχνά σε δυο τρεις. Και δεν τους πειράζει).

Ας σκεφτούμε την ζύμωση εκείνη την εποχή που την έχω ονομάσει ως την «Εποχή της Άγριας Μετάβασης». Ας σκεφτούμε την γραφή του παράλληλα με τα συγκλονιστικά γεγονότα που συνέβαιναν γύρω.(τι να πρωτογράψεις;; τι;;) Κι ας την σκεφτούμε ιδίως τώρα, που τολμά ο Πορνοσάλτε να κάνει αφιέρωμα στους ήρωες του 21, που μιλάν για τον Ρήγα (τον γνησιότερο των διεθνιστών στην εποχή του) οι εθνοκάπηλοι, που η σύγκριση και η κίνηση ιδεών στην μετα-Δημοκρατία γίνεται μεταξύ μιας άποψης που έχει φαύλα νομιμοποιηθεί και μιας εναλλακτικής άποψης που την έχουν από πριν γραφικοποιησει ώστε να αστυνομεύεται (σε πλειοψηφίες κυρίως μα και σε μειοψηφίες που μια χαρα αναπαραγουν τα εξουσιαστικά πρότυπα) η πολυσημία της ζωής κι η ανθρώπινη κινητικότητα…που…που…

Αλλά έγινε μέρος του φαντασιακού μας. Μέρος της ιστορίας μας. Της ροής και της ανατροπής (μεγάλε Ηράκλειτε που ήξερες πως η αντίφαση είναι το θεμέλιο της συνοχής ενώ τώρα μας μπερδεύει, τι θέλει να πει ο άπιστος ποιητής;) Γιατί μετάβαση δε σημαίνει στην πραγματικότητα «νέο κεφάλαιο», κάτι που εξηγεί σε σημαντικό βαθμό και τις αντιδράσεις: π.χ. σημαντική για μια ισορροπημένη προσέγγιση των θεωριών μετάβασης από μία κυρίαρχη αναπαράσταση της ταυτότητας στη διαφοροποιημένη είναι η διασαφήνιση ότι «κάθε αρχή δεν επιβεβαιώνει μόνο, αλλά ταυτόχρονα ακυρώνει την έννοια του προσωρινού και αποδεικνύει τη συνέχεια και όχι την ασυνέχεια» (Άρεντ). Aφού ακόμα κι όταν ένα ριζοσπαστικό γεγονός συμβεί και θα πρέπει να το αξιολογήσουμε και να το χρησιμοποιήσουμε, «το μυαλό μας είναι ήδη απεικασμένο από ένα πλαίσιο συμπερασμάτων, τυπικών σχημάτων και εμπειρικών αντικειμένων» (Connerton). Ο Καμπανέλλης στα γραπτά του ξέφυγε από αυτό. Πολύ συχνά. Πολύ καίρια. Το γραψε σε κείνους τους στίχους του τους τραγουδισμένους από τον Παπακωνσταντίνου: Αρνιέμαι!

Γιατί, δεν πρέπει κανείς να παραβλέψει ότι καμιά αφήγηση, όσο ισχυρή κι αν είναι, δεν είναι «απόλυτα συνεκτική» και να μη λάβει υπόψη σε κάθε ανάλυση τον πολύ διαφορετικό χαρακτήρα ορισμένων πληροφοριών. Η διαφοροποίηση μεταξύ κοινωνικής μνήμης και ιστορικής της κατασκευής θεωρείται σημαντική για να δούμε «πώς» η κυρίαρχη εικόνα μιας κοινωνίας για τον εαυτό της συγκροτείται και «πώς» μεταβάλλεται.

Για παράδειγμα, «η προφορική ιστορία των μειονοτικών ομάδων μιας κοινωνίας θα παράξει ένα πολύ διαφορετικό είδος ιστορίας: μια ιστορία στην οποία όχι μόνο οι περισσότερες λεπτομέρειες θα είναι διαφορετικές, αλλά η ίδια η επιλογή των εννοιολογικών σχημάτων θα εξυπηρετεί ένα διαφορετικό σκοπό» .

Ο Καμπανέλλης αυτήν την ιστορία κατέγραψε, και σήμερα που ξημερώνει του Μπελογιάννη πώς να μην το πεις, πώς να μην το θυμίσεις… Τελικά, ακόμα και οι νεκρές ελπίδες ανασαίνουν. Και είναι αυτές που φοβούνται πιο βαθιά. Και οι εξουσιαστές, και οι ελπίδες (διττό, κι αντιφατικό το υποκείμενο της φράσης…). Γι αυτό κι έχει διπλή αξία η ανάσα των τελευταίων, όταν ζητούν καταφύγιο μες στα σκονισμένα βιβλία. Όταν αποδράσουν ως πράξεις στη ζωή.