Στις δύσκολες και ιστορικές στιγμές που μας έλαχε να ζούμε δε γίνεται παρά να αναλάβει καθείς μας ολάκερη την ευθύνη. Θα δανειστώ τις φράσεις δυο μεγάλων του ελληνικού κι ευρωπαϊκού πνεύματος. “Θέλει αρετή και τόλμη η ελευθερία” μας παραγγέλνει ο Κάλβος, ενώ στην ίδια κατεύθυνση ο Καζαντζάκης δε σταματά να βροντοφωνάζει “Αν μπορείς κοίταξε τον φόβο κατάματα και ο φόβος θα φοβηθεί και θα φύγει.”

Κι εδώ βρίσκεται νομίζω το διακύβευμα του προσεχούς δημοψηφίσματος. Στο δημοψήφισμα αυτό είναι η ψυχή της Ελλάδας που κρίνεται. Αυτό που καλούμαστε να αποφασίσουμε – όπως εγώ το αντιλαμβάνομαι – είναι το αν θέλουμε να είμαστε ελεύθεροι και ισότιμοι μαζί με τους άλλους λαούς της Ευρώπης ή ανδράποδα των ευρωπαϊκών τραπεζών και των πολιτικών ελίτ που αυτές στηρίζουν. Αυτό είναι που καλούμαστε να διατρανώσουμε την ερχόμενη Κυριακή. Και από την ψήφο τη δική μας πολλά θα κριθούν και για τους άλλους ευρωπαϊκούς λαούς και τη δημοκρατία στην Ευρώπη. Μας έλαχε η μοίρα να γεννηθούμε από την ίδια γη που γέννησε τη δημοκρατία και έτυχε να ‘μαστε πάλι εμείς που πρώτοι πρέπει να δώσουμε τη μάχη της. Γιατί η ψήφος μας την Κυριακή είναι αγώνας για τη δημοκρατία, είναι αγώνας ενάντια σε όλες αυτές τις μεθοδεύσεις που θέλουν τους λαούς της Ευρώπης δουλοπάροικους δεμένους αναπόδραστα στο άρμα της ανάγκης, φτωχοποιημένους κι ανήμπορους. Διευθυντήρια των τραπεζών και των αγορών που δε λογοδοτούν σε κανέναν, διορίζουν καλόβολους υποτακτικούς – που με τη διαπλοκή τους κρατούν στο χέρι – για να κρατάν σε καταστολή το πόπολο. “Δεν είναι κακοί, δεν είναι ανόητοι, δεν είναι αμόρφωτοι αυτοί που είναι φτωχοί. Απλώς, κάνουν λάθος επιλογές σε κρίσιμες στιγμές», μας είπε σήμερα σε μια εξ αλαζονείας και κρίσης μεγαλείου ειλικρινή -άθελά της φαντάζομαι – τοποθέτηση η βουλευτής Αντιγόνη Λυμπεράκη που υπό την πεφωτισμένη ηγεσία του ηγέτη Μπομπολάκη αναμένει κι απεργάζεται την άνωθεν κλήση για να μας σώσει από την κακή μας κρίση… Πραξικόπημα χαρακτήρισε το δημοψήφισμα ο άλλος μεγαλόπνοος δημοκράτης ηγέτης που, αφού έσκισε κάμποσα μνημόνια, μεταμελημένος (!), μας κυβέρνησε με ΠΝΠ, οδηγώντας μας στην ανθρωπιστική κρίση που καλά όλοι μας γνωρίζουμε. Δε θα μιλήσω για τον άλλο πολλών μεγατόνων σωτήρα μας που αφού στο δίλημμα φυλακή ή αντιπρόεδρος κυβέρνησης προτίμησε ασφαλώς το δεύτερο, κι αφού προηγουμένως συνήργησε καθοριστικά στο πραξικόπημα των Καννών, πνέει τα μένεα λάβρος μιλώντας στο “πόπολο” που τρομοκρατημένο πρέπει να ενεργεί ως τέτοιο κι όχι ως λαός που αποτελείται από πολίτες. Αρωγοί αυτών των παρατρεχάμενων τα μνημονιακά ΜΜΕ που αγωνίζονται να σώσουν την πάρτη τους και τις παχυλές αμοιβές τους υπηρετώντας τα συμφέροντα των ολιγαρχών που λυμαίνονται τη χώρα δεκαετίες τώρα και που ευθύνονται κύρια για την κρίση που εμείς πληρώνουμε. Αγωνία λοιπόν για την κρίση του ελληνικού λαού, μήπως και παρά την τρομοκρατία, τις απειλές και το φόβο, τολμήσει να σηκώσει και πάλι κεφάλι και χαλάσει τα σχέδιά τους.

Το μίσος για μια κυβέρνηση που δεν την έχουν δεμένη χειροπόδαρα στα πλοκάμια της διαπλοκής το είδαμε από την πρώτη στιγμή. Το μίσος για την κυβέρνηση που τολμά να ψελλίζει «παρωχημένες» ιδέες όπως λαϊκή εντολή, δικαιοσύνη, κοινωνικά δικαιώματα, προστασία των δικαιωμάτων των ασθενέστερων, το νιώσαμε στο πετσί μας οι Έλληνες λοιδορούμενοι κι απειλούμενοι για την ανυπακοή μας. Και, μόλις είδαν ότι αυτή η κυβέρνηση δεν ήταν του συνήθους και βολικού «ναι σε όλα», μετήλθαν όλων των μέσων για να τη διαβάλουν και να την υποσκάψουν τιμωρώντας έτσι τον ανυπάκουο λαό που την ψήφισε. Ούτε λόγος φυσικά να γίνεται για σεβασμός της λαϊκής ετυμηγορίας και μιας δημοκρατικά εκλεγμένης κυβέρνησης. Και με όλα τα ανήθικα τερτίπια της εξουσίας να έχουν

χρησιμοποιηθεί φτάνουμε στο δημοψήφισμα, σε μια προσπάθεια της κυβέρνησης να ενδυναμωθεί από τον μοναδικό σύμμαχό της σε όλη αυτή την σκληρή πορεία των διαπραγματεύσεων, τον ελληνικό λαό. Στρέφεται στον ελληνικό λαό η ελληνική κυβέρνηση, η πρώτη εδώ και χρόνια που δείχνει να νοιάζεται για τα συμφέροντα και τα δικαιώματά του, με σεβασμό κι εμπιστοσύνη στην κρίση του.

Τα μέτρα που οι δανειστές επιτάσσουν είναι σκληρά κι εξ ανδραποδιστικά. Από πάνω τους οι δανειστές κουνούν την απειλή της εξόδου από το ευρώ. Η απόφαση είναι σημαντική και μπορεί να παρθεί μόνο από λαό αποφασισμένο να παλέψει για το δίκιο και τη λευτεριά του. Λαό που κοιτά τον φόβο κατάματα και δεν το βάζει στα πόδια. Κι εδώ είναι που ζυγιάζονται οι δυνάμεις που αντιπαλεύουν.

Η εσωτερική κι εξωτερική τρόικα ξέρουν καλά τον αντίπαλό τους. Τα μεγάλα τους όπλα είναι ο φόβος κι η διχόνοια. Για το δεύτερο και τη βαριά σκιά που ρίχνει στο λαό μας πολλά έχει γράψει η ιστορία. Ίσως κάτι να έχουμε μάθει για το πώς μπορούμε να στεκόμαστε όλοι μαζί ενωμένοι κι αλληλέγγυοι. Ο φόβος όμως δεν θα νικηθεί παρά μόνο αν τον κοιτάξουμε κατάματα, προσεγγίζοντάς τον όχι μόνο με την ανδρεία της ψυχής μας αλλά και με τη λογική.

Ένας τρόπος για να απαντά κανείς σε διλήμματα είναι να αναλογίζεται τις συνέπειες των επιλογών και να επιλέγει αυτό που η κακή του έκβαση είναι λιγότερο δυσβάσταχτη. Στο δημοψήφισμα καλούμαστε να αποφασίσουμε ναι ή όχι στα μέτρα που οι δανειστές επιτάσσουν για την Ελλάδα. Ας δούμε πρώτα τι μπορεί να σημαίνει το ναι στα μέτρα. Διαβάζοντάς τα προσεκτικά βλέπουμε ότι ναι στα μέτρα σημαίνει πλήρη εξανδραποδισμό των Ελλήνων. Η Ελλάδα εκχωρείται ως προτεκτοράτο και μετατρέπεται σε αποικία χρέους. Οι Έλληνες γίνονται ανδράποδα στον τόπο τους. Για το τι σημαίνει αυτό αρκεί κανείς να δει τι έχει συμβεί στις πρώην αποικίες στην Αφρική. Λαοί δέσμιοι της έσχατης ανάγκης που ως μόνη επιλογή τους δίνεται να υπηρετούν τους κλέφτες των πλουτοπαραγωγικών τους πηγών, ξένων πολυεθνικών σε συνεργία με ντόπιους τοποτηρητές τους. Με ανύπαρκτη κοινωνική πρόνοια και με μισθούς πείνας αγωνίζονται για την επιβίωση σε έναν αγώνα που γρήγορα καταβροχθίζει τα όνειρά τους για μόρφωση και τα κουράγια τους για αγώνες κοινωνικών ανατροπών. Τα μέτρα λοιπόν που οι δανειστές επιτάσσουν στοχεύουν σε έναν λαό που θα ζει με επισφάλεια, απροστάτευτος από το ανύπαρκτο (έτσι θέλουν) κράτος του, χωρίς εργασιακά δικαιώματα, έρμαιο στις ορέξεις εργοδοτών και κεφαλαιούχων που θα τον εκμεταλλεύονται ώστε οι πολυεθνικές που θα δρουν στη χώρα μας να αποκομίζουν απρόσκοπτα το μέγιστο κέρδος από τις πλουτοπαραγωγικές πηγές μας και το πλεόνασμα της εργασίας μας. Ο πλούτος που θα παράγουμε θα χάνεται στις τσέπες των ολιγαρχών που ελέγχοντας ήδη ΜΜΕ και τράπεζες, θέλουν να ελέγχουν τη βούληση και τη σκέψη του λαού, χρηματοδοτώντας αφειδώς τοπάρχες και παπαγαλάκια που ρόλος τους είναι να μας κρατούν σε καταστολή. Γι’ αυτό αμείβονται κι αυτός είναι ο ρόλος που οφείλουν να επιτελούν. Το πείραμα εξανδραποδισμού των ευρωπαϊκών λαών έχει ήδη ξεκινήσει από την Ελλάδα και καλά προχωρούσε μέχρι που «οι φτωχοί με την κακή κρίση» της Λυμπεράκη σήκωσαν κεφάλι και «απειθάρχησαν». Τα μέτρα λοιπόν που έπεσαν τελευταία στο τραπέζι της διαπραγμάτευσης δεν ήταν τίποτα άλλο παρά μια καλά υπολογισμένη κίνηση για να πλήξει καίρια την ελληνική κυβέρνηση και να ανοίξει ξανά το δρόμο στον εξανδραποδισμό του ελληνικού λαού. Η επιστράτευση με κάθε μέσο και σε όλους τους τόνους του φόβου γίνεται ώστε ο λαός φοβισμένος και άρα εύκολο θύμα να ενδώσει ταπεινωμένος κι αφοπλισμένος. Με την εγγύηση της παραμονής μας στο ευρώ προσπαθούν να μας πείσουν ότι η λιτότητα είναι ο μόνος τρόπος ύπαρξης για τους λαούς της Ευρώπης. Η Ελλάδα συρόμενη ταπεινωμένη στο άρμα θριάμβου των ευρωπαϊκών ελίτ θα περιφερθεί ως φόβητρο στους άλλους ευρωπαϊκούς λαούς που ήδη γογγύζουν για την ολοένα και διευρυνόμενη λιτότητα. Τώρα που οι λαοί έμαθαν πια ότι το success story δεν ήταν παρά ανθρωπιστική κρίση και ότι τα λεφτά τους δεν ήταν για να σώσουν τους τεμπέληδες Έλληνες (σενάριο που όσο κι αν ακόμα το πλασάρουν, δε γίνεται πια τόσο εύκολα πιστευτό) αλλά τις αμαρτωλές τους τράπεζες, τώρα λοιπόν χρησιμοποιούν την Ελλάδα για να πείσουν τους ευρωπαϊκούς λαούς ότι μόνος δρόμος για την Ευρώπη είναι η λιτότητα, με περιστολή δικαιωμάτων και έκπτωση αξιών. Σιγουριά ότι θα παραμείνουμε στο ευρώ συνοδεύει το ναι, αλλά αξίζει να αναλογιστούμε καλά στο ευρώ ποιας Ευρώπης;

Ας σκεφτούμε επίσης πόσο πιθανή είναι η απόφασή μας για όχι περισσότερη λιτότητα να συνοδευτεί από έξοδό μας από το ευρώ. Και μόνο μια περιήγηση στα χρηματιστήρια του κόσμου με το άνοιγμα τους τη Δευτέρα δείχνει πόσο λίγο επιθυμούν οι αγορές ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Αν ήταν συμφέρον για αυτούς να είναι η Ελλάδα έξω από το ευρώ, αυτό θα είχε ήδη συμβεί. Δεν μπορούν να μας βγάλουν από το ευρώ και δεν τους συμφέρει. Πέρα από καθαρά οικονομικούς λόγους αξίζει να δούμε και τους γεωπολιτικούς. Η κατάσταση στη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική έχει ξεφύγει από τον έλεγχο των Αμερικάνων. Χρειάζονται την Ελλάδα σταθερή για να μπορούν να δράσουν στην περιοχή. Χρειάζονται την Ελλάδα προσκολλημένη στη Δύση και δεν είναι διόλου πιθανό να ρισκάρουν αυτό για κάποια δις. Θα τους βόλευε όμως πολύ ένας ελληνικός λαός ενοχοποιημένος ως τεμπέλης και λαμόγιο, φτωχός και κοινωνικά κατακερματισμένος με πολιτικούς φερέφωνα των αφεντικών τους. Ο καλός, ώριμος, αξιόπιστος και συνετός Σαμαρο-βενιζέλος, άντε και ο πάση θυσία Ευρώπη Μπομπολάκης, είναι σαφώς προτιμότεροι από τον Τσίπρα. Πού ακούστηκε ηγέτης που προσπαθεί να μην πει ψέματα, να τηρήσει (όσο γίνεται) το πρόγραμμά του, να θέτει και να εμμένει σε κόκκινες γραμμές προς το συμφέρον του λαού κι επιπλέον όχι διαπλεκόμενος; Είναι επικίνδυνος και πρέπει να εξαφανιστεί. Άρα στόχος δεν είναι η Ελλάδα εκτός ευρώ, αλλά η Ελλάδα με κυβέρνηση εθελόδουλη.

Αν ως λαός αποδεχτούμε το πραξικόπημα των αγορών εναντίον μιας εκλεγμένης κυβέρνησης που το κύριο ατόπημά της είναι ότι υπερασπίζεται τα συμφέροντα του λαού και δείχνει διατεθειμένη να τα βάλει με τους ντόπιους ολιγάρχες, τότε σε ποιο μέλλον μπορούμε να προσβλέπουμε με ή χωρίς ευρώ; Και τι μπορεί να είναι τρομερότερο από την εκχώρηση της ελευθερίας, της δημοκρατίας και του δικαίου για έναν λαό, εφόσον εκούσια συναινέσει από φόβο στον εξανδραποδισμό του; Είναι το απίθανο ενδεχόμενο της εξόδου μας από το ευρώ χειρότερη μοίρα;

Αν και δεν είμαι οικονομολόγος ώστε να μπορώ να κάνω οικονομικές αναλύσεις, ξέρω πως η προηγούμενη χρεοκοπία μας στα ’90 επί Ζολώτα έγινε διαχειρίσιμη χάρη στη δραχμή που μπορούσαμε να υποτιμήσουμε. Ξέρω ότι η Ισλανδία (χωρίς ευρώ) πέτυχε γιατί δε συναίνεσε στα μέτρα του ΔΝΤ, ενώ οι χώρες που συμμορφώθηκαν έχουν όλες οδηγηθεί σε κρίση, ακόμα κι αν οι αριθμοί ευημερούν. Ξέρω ότι ακόμα και μετά την επιβεβλημένη από την ΕΕ μείωση της αγροτικής μας παραγωγής έχουμε ακόμα υψηλό βαθμό επάρκειας σε αγροτικά προϊόντα κι έχουμε νέους με τεχνογνωσία κι όρεξη για δουλειά. Εκτιμώ επίσης ότι ακόμα και χωρίς ευρώ η αστάθεια στην Ελλάδα δεν είναι κάτι που μπορούν οι μεγάλες δυνάμεις να ρισκάρουν. Άρα επενδύσεις θα γίνουν, ο τουρισμός μας θα είναι ανταγωνιστικός και, όπως λένε στην πλειονότητά τους νομπελίστες οικονομολόγοι, η Ελλάδα μετά από μια βραχεία δύσκολη περίοδο, γρήγορα θα ανακάμψει.

Καταλήγω λοιπόν στο να θεωρώ ότι η πιο δυσβάστακτη συνέπεια δεν είναι η αλλαγή νομίσματος αλλά ο εξανδραποδισμός της ψυχής ενός λαού που ταπεινωμένος, ενοχοποιημένος και αλλοτριωμένος δεν μπορεί ποτέ να σηκώσει κεφάλι. Λαοί που χάνουν την ψυχή και το φρόνημά τους δεν μπορούν παρά να είναι δούλοι. Κι αυτός είναι ο μεγαλύτερος κίνδυνος που εγώ βλέπω να έρχεται καταπάνω μας με ένα Ναι στο δημοψήφισμα. Κλείνω λοιπόν με τα λόγια του Καζαντζάκη: “Ν’ αγαπάς την ευθύνη. Να λες:

Εγώ, εγώ μονάχος μου έχω χρέος να σώσω τη γης. Αν δε σωθεί, εγώ φταίω”, και την ελπίδα ότι οι φωνές των προγόνων μας ηχούν βαθιά μέσα μας και μας δείχνουν το δρόμο.

* H Έφη Ζαχαροπούλου εργάζεται ως λέκτορας στο Πανεπιστήμιο του Γιοχάνεσμπουργκ, στο τμήμα Ελληνικών και Λατινικών Σπουδών.