«Η μεταναστευτική πολιτική αυτής της κυβέρνησης επικεντρώνεται στις επιχειρήσεις – «σκούπα». Παίζει ρόλο και η συγκυρία κατά την οποία ασκείται. Φοβάμαι ότι θα έχουμε έκρηξη της βίας, ένα ανθρωποκυνηγητό στην Αθήνα, χάνουμε ακόμη μια φορά την ευκαιρία να συζητήσουμε πραγματικά για τους μετανάστες», δηλώνει στο tvxs.gr ο κ. Καπλάνι, προσθέτοντας: «Βλέπω ότι η Δεξιά, για να μπορέσει να ανταγωνιστεί την Άκρα Δεξιά υιοθετεί τη στάση της για τη μετανάστευση. Επιχειρήσεις – «σκούπα» είδαμε και άλλες φορές, τη δεκαετία του 90, και δεν έλυσαν κανένα πρόβλημα. Αυτή τη φορά που χρειάζονταν μια πλατιά συμμαχία όλων των προοδευτικών δυνάμεων εναντίον της επέλασης της Άκρας Δεξιάς, ο ΛΑΟΣ επιβάλλει την ατζέντα του. Είμαι πολύ ανήσυχος για τις εξελίξεις σε ευρωπαϊκή κλίμακα».

Σύμφωνα με τον κ. Καπλάνι, η συγκεκριμένη προσέγγιση της μετανάστευσης από το 1991 έως σήμερα, που χαρακτηρίζεται από «καχυποψία, θεωρία συνωμοσίας και κινδυνολογία», το μόνο που θα πετύχει είναι ο «κοινωνικός φασισμός». «Οι μετανάστες είναι αναπόσπαστο τμήμα της ελληνικής κοινωνίας, έχουμε να κάνουμε με ζήτημα συνύπαρξης και κοινωνικής συνοχής», σημειώνει, χρησιμοποιώντας το δίλημμα που τέθηκε πρόσφατα στο πολιτικό προσκήνιο: «Ή αλλάζουμε όλοι μαζί ή βουλιάζουμε όλοι μαζί». Ο ίδιος εκτιμά ότι «η εμμονή με τους λαθρομετανάστες δείχνει ότι δεν θέλουμε να θίξουμε το πραγματικό θέμα των μεταναστών».

Από την πλευρά του, ο κοινωνιολόγος – ερευνητής του Ελληνικού Ιδρύματος Ευρωπαϊκής και Εξωτερικής Πολιτικής, Θάνος Μαρούκης, καταρχάς αμφισβητεί τη σύνδεση της εγκληματικότητας με το ζήτημα της μη νόμιμης μετανάστευσης και τοποθετείται σκωπτικά αναφορικά με τον τρόπο που το συγκεκριμένο θέμα παρουσιάζεται από τα ΜΜΕ. Από τις περίπου 146.000 συλλήψεις (περιπτώσεις συλλήψεων) μη νόμιμων μεταναστών το 2008, μόνο οι 45.000 εντοπίζονται στα ελληνοτουρκικά σύνορα, υπογραμμίζει ο κ. Μαρούκης, σημειώνοντας ότι ευσταθούν όντως οι ροές μεταναστών από την Ανατολή, όχι όμως στο βαθμό που παρουσιάζονται.

Ο ερευνητής του ΕΛΙΑΜΕΠ επισημαίνει – ανάμεσα στις αιτίες της μη νόμιμης μετανάστευσης και των συνεπειών που την ακολουθούν πρωτίστως για τους ίδιους τους αλλοδαπούς – τις περιορισμένες δυνατότητες για την νόμιμη είσοδο των μεταναστών στην Ελλάδα. Ο ίδιος δίνει έμφαση στην ελάχιστη αναγνώριση πολιτικού ασύλου από τις ελληνικές αρχές, οι οποίες μάλιστα προβαίνουν σε τρικ, με ερωτήσεις τύπου: «γιατί ήρθες στην Ελλάδα» και όχι «γιατί έφυγες από τη χώρα σου», με αποτέλεσμα να καταγράφεται η απάντηση: «για να δουλέψω» και να καταχωρείται η εκάστοτε περίπτωση στην κατηγορία των οικονομικών – και όχι πολιτικών – μεταναστών.

Ο κ. Μαρούκης θίγει και το ζήτημα της παραοικονομίας, τονίζοντας ότι σε τομείς όπως η οικοδομή, ο τουρισμός και η γεωργία «βασιλεύει η άτυπη εργασιακή διαπραγμάτευση», με αποτέλεσμα να πλήττονται ασφαλώς οι μετανάστες, αλλά και οι ίδιοι οι εργοδότες, καθώς συνηθίζουν σε φτηνά εργατικά χέρια, στοιχείο το οποίο στη συνέχεια «βρίσκουν μπροστά τους».

«Η αύξηση των ελέγχων στις διάφορες αγορές εργασίας που δραστηριοποιούνται οι μετανάστες από τις αρμόδιες Κρατικές Υπηρεσίες (ΣΕΠΕ, ΙΚΑ) και των (ανεφάρμοστων) προστίμων θα έπρεπε να έπεται και όχι να ηγείται μιας προσπάθειας για την καταπολέμηση της παραοικονομίας. Αντίθετα, πρέπει να δούμε τι κρύβεται πίσω από το κίνητρο του εργοδότη να απασχολήσει παράνομα τον εργαζόμενο (Έλληνα ή αλλοδαπό). Με άλλα λόγια, για να δούμε την παραοικονομία πρέπει να αρχίσουμε από την οικονομία. Η ελαστικότητα των εργασιακών σχέσεων συνήθως εις βάρος του εργαζόμενου μετανάστη είναι κυρίως αποτέλεσμα της ανελαστικότητας της ελληνικής αγοράς εργασίας. Οι εργοδότες δυσκολεύονται τόσο να απολύουν όσο και να προσλαμβάνουν υπό το παρόν νομικό καθεστώς προστασίας του πλήρως απασχολούμενου με σύμβαση αορίστου χρόνου. Σε ένα τέτοιο πλαίσιο οι άτυπες εκμεταλλευτικές ελαστικές διευθετήσεις εξαντλούνται εκεί που τα δικαιώματα της εργασίας (βλέπε νέες μορφές εργασίας όπως μερική, προσωρινή, ‘εξωτερική’ (υπεργολαβία, φασόν), εποχικά εναλασσόμενη απασχόληση) και του εργαζόμενου (στην εδώ περίπτωση, ο μετανάστης με τα ελλιπή δικαιώματα και με δυσκολία πρόσβασης στα ήδη κατοχυρωμένα) δεν έχουν εξασφαλιστεί. Πρέπει δηλαδή να αναζητηθεί μια νέα ισορροπία ανάμεσα στις υπάρχουσες μορφές εργασίας η οποία από ότι φαίνεται δεν μπορεί παρά να αναδυθεί μέσα από την μετωπική σύγκρουση με κεκτημένα μικροσυμφέροντα και συντεχνίες», σημειώνει.

Υπεργολαβία, μερική απασχόληση κλπ. συμπληρώνουν το σκηνικό στην εργασία των μεταναστών στη χώρα και σε συνδυασμό με τις γενικότερες δυσμενείς συνθήκες διαβίωσης επιφέρουν τη συγκέντρωση δυσαρέσκειας των μεταναστών και κατ’ επέκταση τη βίαιη αντίδραση. Φαίνεται ότι προωθούνται κατασταλτικά μέτρα και οι μετανάστες παρουσιάζονται ως το βασικό πρόβλημα της οικονομίας και της ασφάλειας, αναφέρει ο κ. Μαρούκης, ο οποίος απευθύνει έκκληση να εξεταστεί η πολιτική η οποία πραγματικά προκαλεί το πολυσύνθετο μεταναστευτικό πρόβλημα. Μία πολιτική η οποία ουσιαστικά «προσπαθεί να τους κάνει να φύγουν» από τη χώρα, οδηγώντας τους «εγκλωβισμένους» μετανάστες στην εξαθλίωση.