Η παράσταση «Χασάπης» του Νικολά Μπιγιόν παίζεται στο Θέατρο Αλκμήνη για 2η χρονιά, σε σκηνοθεσία Νίκου Σκουλά. Υπάρχουν φορές στην ανθρώπινη ιστορία που το πρόβατο τρώει τον λύκο.

Στην αρχαία Αθήνα  του Θουκυδίδη, μετά από μια μάχη, το έθιμο όριζε τα οστά των νεκρών τιμητικά να μεταφέρονται μέσα σε μια λάρνακα από κυπαρίσσι , την οποία σκέπαζαν με ένα σεντόνι για τους αφανείς, όσους δηλαδή δεν μπόρεσαν να περισυλλέξουν, για να μπορούν κι αυτοί να ταφούν. Η συμβολική ταφή των αφανών είχε σκοπό τη γαλήνη της ψυχής τους. Γαλήνευε όμως και η ψυχή όλων όσων μεταπολεμικά γνώριζαν ή είχαν ζήσει οι ίδιοι τις συνέπειες  του πολέμου.

Η απονομή δικαιοσύνης σ΄αυτούς που, μετά από τη φρικαλεότητα του πολέμου, συνεχίζουν να αντέχουν  να ζουν σαν «αφανείς» ήρωες, κουβαλώντας τα τραύματα όσων έχουν βιώσει, είναι το θέμα της παράστασης ο  «Χασάπης» του Νικολά Μπιγιόν που  παίζεται στο Θέατρο Αλκμήνη για 2η χρονιά, σε σκηνοθεσία Νίκου Σκουλά.

Η μεταπολεμική δικαιοσύνη και η «εκκαθάριση» της ιστορικής μνήμης, η ρήξη με το παρελθόν, η τιμωρία όσων συνεργάστηκαν ή εκμεταλλευόμενοι τις συγκυρίες ασέλγησαν πάνω στον αδύναμο ηττημένο λαό , όποιος και αν ήταν αυτός γεωγραφικά, ιστορικά, χρονικά, δίχως να  σεβαστούν το δίκαιο  του πολέμου, είναι αυτό που έχει τοποθετήσει ο συγγραφέας στο κέντρο του στοχασμού του. Μιλάμε για την ατιμωρησία των δωσίλογων, των προδοτών, των σαδιστών τιμωρών, των βιαστών, που οχυρωμένοι πίσω από την ευκαιρία της όποιας εμπόλεμης κατάστασης, τερατούργησαν και μετά τη λήξη του πολέμου συνέχισαν τη ζωή τους, είτε προσποιούμενοι ότι είναι κάποιοι άλλοι, είτε αποποιούμενοι των ευθυνών τους ως όργανα της όποιας εξουσίας ακολουθούσαν.

Οι πρακτικές που ακολούθησαν τα κράτη για την επανεκκίνησή τους  μετά τον πόλεμο, όπως είναι η ειδική σύσταση  δικαστηρίων για την τιμωρία των εγκληματιών πολέμου, η απομάκρυνση από το δημόσιο βίο, η φυλάκιση,  δεν είναι αρκετές, σε πολλές περιπτώσεις, για να αποδώσουν στα θύματα την τιμωρία των θυτών που αποζητούν και τη δικαιοσύνη που χρειάζεται η ψυχή τους για να γαληνέψει. Μέσα σ΄αυτές τις συνθήκες τα θύματα  αναλαμβάνουν δράση. Γίνονται οι ίδιοι τιμωροί. Και το πρόβατο τρώει τον λύκο.

Υπόθεση του έργου

Παραμονή Χριστουγέννων, σ΄ένα επαρχιακό αστυνομικό τμήμα του Τορόντο στον Καναδά,  ο επιθεωρητής υπηρεσίας, ένας δικηγόρος πνευματικών δικαιωμάτων και μία διερμηνέας, αναζητούν την ταυτότητα ενός  65άρη άντρα, που κάποιοι τον παράτησαν, ντυμένο με στρατιωτική στολή, ένα σκούφο του Άη Βασίλη στο κεφάλι και ένα γάντζο του χασάπη στο λαιμό. Η εξέλιξη και οι ανατροπές διαδέχονται η μία την άλλη, με απροσδόκητο αποτέλεσμα.

Η παράσταση

Το έργο «Χασάπης» είναι ψυχολογικό θρίλερ. Έχει δυνατή πλοκή και οι χαρακτήρες δεν είναι αυτό που φαίνονται. Καθώς η ένταση κλιμακώνεται,  αποκαλύπτονται στον θεατή, με κορυφαία την σκηνή της αλήθειας, όπου είναι και η τελευταία σκηνή  του έργου.  Η μετάφραση- σκηνοθεσία του Νίκου Σκουλά μάς έδωσε το κείμενο καθαρό, ρεαλιστικό και τους χαρακτήρες ολοκληρωμένους. Αυτήν την γραμμή ακολούθησαν και όλοι οι συντελεστές της παράστασης με  σκηνικά  της Θάλειας  Ξενάκη, κοστούμια της Βάσως  Τσίκου και μουσική (πρωτότυπη σύνθεση) του Ανδρέα Γαλανόπουλου. Έτσι κατάφεραν να λειτουργήσουν οι καταστάσεις.

Η Έλια Βεργανελάκη, στο ρόλο της θύματος-θύτη, μας καταθέτει ως  σύγχρονη Αντιγόνη, όλη την αγανάκτηση, τον θυμό, τον πόνο και το πάθος για εκδίκηση , που δε μπόρεσε κανένα σύστημα εξουσίας  να της ικανοποιήσει μετά τον πόλεμο. Ως τιμωρός μας αποσβολώνει με την σκληράδα του χαρακτήρα που υποδύεται και ο ρεαλισμός των σκηνών, μας μεταφέρει την ψυχική οδύνη που βιώνει. Ο Λουκάς Κούτρας ως «χασάπης», έχει πλάσει έναν ρόλο, άξιο θαυμασμού. Χωρίς να καταλαβαίνει  ο θεατής τίποτα απ΄ ότι λέει, διότι μιλάει μια γλώσσα αυτοσχεδιαστική, «δυσνόητη ανατολιτικο-ευρωπαική», την Λαβινιάν, όπως αναφέρεται στο κείμενο, μάς δημιουργεί την βεβαιότητα με τα εκφραστικά του μέσα, ότι κατανοούμε όλη τη γκάμα των συναισθημάτων του επί σκηνής.

Οι λέξεις δεν έχουν νόημα. Κι αυτό είναι ακριβώς  και το νόημα του χαρακτήρα του έργου. Μέσα από την επιλογή  του συγγραφέα, της χρήσης δηλαδή μιας γλώσσας άγνωστης , ο Χασάπης αποκτά συμβολικό χαρακτήρα. Δεν έχει σημασία η ιστορική ταυτότητα του ήρωα.  Το πρόσωπο του εκπροσωπεί το κοινό παρελθόν που έχουν όλοι οι λαοί που έχουν βιώσει τον πόλεμο και τους «χασάπηδες» που θρέφει.

Όλοι οι χαρακτήρες του έργου, σταδιακά, αφομοιώνονται από τον «Χασάπη», όπως ακριβώς συμβαίνει και με τον πόλεμο. Όποιος έχει βιώσει τη μαυρίλα του πολέμου , η ψυχή του την κουβαλά. Μέσα από τη  σκηνή της περιγραφής των εγκλημάτων του, που  έχει κάνει ο ίδιος, χωρίς να καταλαβαίνουμε τι περιγράφει, μέσα από τη δράση, προσλαμβάνουμε όλη τα απεχθή συναισθήματα που συνοδεύουν την περιγραφή αυτή.

Ο Ορέστης Τουλιάτος στο ρόλο του νεαρού δικηγόρου που υποδύεται, μας αφήνει τις καλύτερες εντυπώσεις. Ο Νίκος Σκουλάς είναι η έκπληξη της παράστασης. Ο  ρόλος του επιθεωρητή που υποδύεται, άλλοτε στα όρια του κωμικού, άλλοτε  μέσα στο παιχνίδι του μοτίβου good cup/bad cup μέχρι την τελευταία στιγμή,  δεν γνωρίζουμε τι θέση έχει στην  ιστορία που διαδραματίζεται. Πολλές φορές προοικονομεί την εξέλιξη αλλά καταφέρνει με την αποστασιοποίησή του από τα τεκτενώμενα, να μην προδώσει την ιστορία στον θεατή, κάτι εξαιρετικά δύσκολο λόγω της σκληρών καταστάσεων που  και ο ίδιος με κάποιο τρόπο, είναι κοινωνός.

Το τέλος είναι η λύτρωση όλων των χαρακτήρων. Και παίρνει μορφή η λύτρωση με την αέρινη  παρουσία της Ερικαίτης  Σταύρακα. Η λύτρωση αυτή είναι και η δύναμη της παράστασης.Η λύτρωση από τα ένστικτά μας. Τα ένστικτά μας δραστηριοποιούνται από τις συνθήκες. Όταν οι συνθήκες είναι πόλεμος ,τότε ο άνθρωπος είναι ένα κομμάτι «κρέας» , όπου ο καθένας μπορεί να είναι ο «χασάπης».

Ταυτότητα της παράστασης

Συντελεστές

Μετάφραση, Σκηνοθεσία: Νίκος Σκουλάς

Μουσική (πρωτότυπη σύνθεση): Ανδρέας Γαλανόπουλος

Ηχητικό μοντάζ: Κώστας Ραγιαδάκος, Κωνσταντίνος Γεροχρήστος

Ηχητική επεξεργασία: The Audio Cult

Σκηνικά: Θάλεια Ξενάκη

Κοστούμια: Βάσω Τσίκου

Επικοινωνία: Μαρίκα Αρβανιτοπούλου | Art Ensemble

Ηθοποιοί: Έλια Βεργανελάκη, Λουκάς Κούτρας, Νίκος Σκουλάς,Ερικαίτη Σταύρακα, Ορέστης Τουλιάτος

Πληροφορίες

Θέατρο Αλκμήνη: Αλκμήνης 8-12, Αθήνα

Πρεμιέρα: Τετάρτη 18 Οκτωβρίου 2023

Ημέρες παραστάσεων: Κάθε Τετάρτη έως 17 Ιανουαρίου 2024

Ώρα έναρξης: 21.30

Τιμέςεισιτηρίων: 14€ κανονικό, 11€ μειωμένο (φοιτητικό,ΑμεΑ, ανέργων)

Ειδική προσφορά:11€ τιμή προπώλησης για τις 2 πρώτες παραστάσεις