Ο Οδυσσέας ταξιδεύει από τη Βουλγαρία στην Ελλάδα σε μια σημαντική θεατρική στιγμή για το Δημοτικό Θέατρο Πειραιά.

Για πρώτη φορά στην ιστορία των δύο χωρών, ο ιστορικότερος θεατρικός θεσμός της Βουλγαρίας, το Δραματικό Θέατρο της Φιλιππούπολης παρουσιάζει στην Ελλάδα την πολυβραβευμένη και πολυταξιδεμένη υπερπαραγωγή “ODYSSEUS” με την οποία άνοιξε πριν από λίγες ημέρες το κορυφαίο διεθνές φεστιβάλ MITEM του Εθνικού Θεάτρου της Βουδαπέστης, στις 30 και 31 Μαΐου, στην Κεντρική Σκηνή του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά.

Σαράντα επί σκηνής ηθοποιοί έρχονται στη χώρα μας για να ενσαρκώνουν μέσα σε ένα οπτικοακουστικό υπερθέαμα το ομηρικό έπος, γραμμένο σε πρωτότυπη προσαρμογή για το θέατρο από τον κορυφαίο εν ζωή Βούλγαρο θεατρικό συγγραφέα Alexander Sekulov, σε σκηνοθεσία της βραβευμένης στο Φεστιβάλ της Αβινιόν Diana Dobreva.

Όταν επιστρέψατε μετά από τόσα χρόνια απουσίας, τι είδους Ιθάκη βρήκατε; Αυτή την ερώτηση θα έκανε αν μπορούσε η Diana Dobreva στον Οδυσσέα.

Διάσημη σκηνοθέτης και ηθοποιός του θεάτρου και του κινηματογράφου στη χώρα της, με πολλές βραβεύσεις και διεθνή καριέρα, μάς μιλάει για τον Οδυσσέα, την Ιθάκη, τα μηνύματα.

Η συνέντευξη

Με ποια ιδιότητα αισθάνεστε πιο άνετα;

Εδώ και πολλά χρόνια, έχω αφιερωθεί μόνο στη σκηνοθεσία. Δεν θα έλεγα ότι εκεί αισθάνομαι πιο άνετα, γιατί το να δημιουργείς κόσμους και να καθοδηγείς τόσους πολλούς ανθρώπους σε αυτούς είναι μια τεράστια ευθύνη και απαιτεί απόλυτη αφοσίωση και άρνηση κάθε τι προσωπικού. Αλλά είναι η μόνη επιλογή για μένα από εδώ και πέρα. Η ελευθερία να ξεκινάς ένα μονοπάτι που έχεις επιλέξει, να προσπαθείς να μπεις σε άγνωστες περιοχές, γιατί κάθε έργο για μένα είναι μια terra incognita και όσο πιο μακρινός και περίπλοκος είναι ο στόχος, τόσο πιο συναρπαστική και μαγική είναι η διαδικασία και η πορεία προς αυτόν. Με αυτή τη λογική, μπορώ να πω ότι το θέατρο είναι η δική μου Ιθάκη.

Ποια θεωρείτε τη μεγαλύτερη επιτυχία σας μέχρι τώρα;
Η επιτυχία έχει πολλές πτυχές. Η μία πλευρά της επιτυχίας είναι η αναγνώριση από επαγγελματίες, κριτικούς, βραβεία. Αλλά η πιο σημαντική επιτυχία είναι η αγάπη του κοινού. Αυτό είναι το ισχυρότερο κίνητρο για μένα. Θεωρώ ότι η μεγαλύτερη επιτυχία είναι όταν ένα άτομο έχει την ελευθερία και την ευκαιρία να δημιουργήσει χωρίς συμβιβασμούς.

Σας συγκινεί περισσότερο το θέατρο ή ο κινηματογράφος; Είναι το ίδιο συναίσθημα ως θεατής και ως δημιουργός;
Ο ενθουσιασμός που νιώθω όταν μπαίνω στο θέατρο ως θεατής είναι ασύγκριτος με ο,τιδήποτε άλλο. Η προσδοκία ότι εδώ και τώρα θα λάβει χώρα μια συμπυκνωμένη ζωή, θα δημιουργηθεί ένας κόσμος και όλοι μας, θεατές και ηθοποιοί, θα αναπνεύσουμε ενωμένοι, ενωμένοι στην κοινή εμπειρία, μπορεί να συμβεί μόνο στο θέατρο. Στις παραστατικές τέχνες μπορεί να συμβεί αυτό που ο Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα ονόμασε “duende”, ή μια υπερ-εκστατική εμπειρία, η οποία είναι σπάνια και όταν συμβαίνει, βιώνεται ως θαύμα.

Φυσικά και ως δημιουργός, προτιμώ το θέατρο λόγω της πιο σοβαρής και βαθιάς διαδικασίας πρόβας, η οποία είναι και το πιο σημαντικό κομμάτι στο θέατρο, γιατί όπως λέει ο Καβάφης: “Δεν έχει σημασία ο προορισμός, αλλά το ταξίδι…”.

Στη διάλεξή μου με τίτλο “Τι είναι θέατρο”, την οποία έδωσα σε ένα σκηνοθετικό συμπόσιο αφιερωμένο στην τύχη των παραστατικών τεχνών, στο πλαίσιο του Παγκόσμιου Φεστιβάλ Θεάτρου στη Σιζουόκα της Ιαπωνίας, είπα ότι το θεατρικό θέαμα πολλαπλασιάζει τους κόσμους στους οποίους ζει η ανθρωπότητα. Κόσμους που είναι απολύτως πραγματικοί, τόσο σωματικά όσο και ενεργειακά. Η προσωπική μου θεατρική πεποίθηση δεν επιτρέπει την ιδέα ότι οι θεατρικές παραστάσεις πεθαίνουν.

Πιστεύω ότι όλες οι θεατρικές παραστάσεις που παίχτηκαν ποτέ είναι αθάνατες, ότι είναι ενεργειακά σύννεφα που αιωρούνται πάνω από τα κεφάλια μας. Από τη γαλακτώδη λευκότητά τους, μας επιτρέπεται μερικές φορές να χαθούμε, να πετάξουμε “στα τυφλά”, να χάσουμε τον χωρικό προσανατολισμό, να μπερδέψουμε το έδαφος με τον ουρανό και τον ουρανό με το στέρεο έδαφος, και στη συνέχεια να αφηγούμαστε το εξαιρετικό ταξίδι μας για πολύ καιρό.

Η Ιθάκη είναι ένας τόπος της πραγματικότητας ή της φαντασίας; Ή είναι απλά μια ουτοπία;
Η Ιθάκη είναι η Πατρίδα, και η Πατρίδα είναι η καρδιά σου, η μνήμη όλων των κυττάρων σου για έναν χαμένο παράδεισο, για την πρώτη κούνια που θα σε κουνήσει, για την πρώτη μυρωδιά της βρεγμένης γης μετά τη βροχή, για τη σιλουέτα του πατέρα σου στο κατώφλι, που φεύγει κάπου, για την αγκαλιά της μητέρας σου, όπου είναι πιο γλυκό να αποκοιμηθείς, για τα στεγνά της δάχτυλα στα μαλλιά σου, για το πρώτο ερωτικό φιλί, για το οποίο δεν θα κοιμηθείς για πολύ, για το πρώτο παραμύθι που θα σου πουν… Η Ιθάκη είναι ο παράδεισός σου, τον οποίο θα πρέπει να εγκαταλείψεις, αλλά αναπόφευκτα θα επιστρέψεις κάποια στιγμή.

Αν ο Οδυσσέας ζούσε σήμερα, τι θα θέλατε να τον ρωτήσετε;
Θα του ζητούσα να μου μιλήσει για τα όνειρά του. Αν ένας άνθρωπος έχει ζήσει τόσο απίστευτες περιπέτειες και παρόλα αυτά κατάφερε να επιστρέψει στην πατρίδα του, στην αγαπημένη του, αν η πραγματικότητα είναι τόσο εξαιρετική, τότε πώς θα ήταν τα όνειρά του! Αλλά αν έπρεπε να κάνω μια ερώτηση, αυτή θα ήταν: Όταν επιστρέψατε μετά από τόσα χρόνια απουσίας, τι είδους Ιθάκη βρήκατε; Πιθανότατα, η ερώτηση αυτή υπαγορεύεται μέσα μου και από το τέλος του ποιήματος του Καβάφη: “Κι αν τη βρεις φτωχή, η Ιθάκη δεν σε ξεγέλασε. Όσο σοφός κι αν έχεις γίνει, με τόση πείρα, θα έχεις καταλάβει μέχρι τότε οι Ιθάκες τι σημαίνουν”.

Γιατί αυτό το έργο και γιατί τώρα;
Το αρχαίο δράμα είναι το παγκόσμιο κλειδί για το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον της ανθρώπινης ύπαρξης. Η Βίβλος του θεάτρου. Το άλφα και το ωμέγα της ανθρώπινης ικανότητας να παίζει κανείς. Το αρχαίο δράμα, επιτρέψτε μου να το πω ξεκάθαρα, είναι ένα δώρο των θεών και είναι καθήκον μας να το μεταδώσουμε στις επόμενες γενιές.

Το έργο “Οδύσσεια” είναι βασισμένο σε μοτίβα από το έργο του Ομήρου, γραμμένο από τον Alexander Sekulov και προσαρμοσμένο για τη σκηνή από εμένα. Δουλεύουμε κυρίως με τον μύθο του Οδυσσέα- ο μύθος του Οδυσσέα είναι σαν μια θριαμβευτική αψίδα κάτω από την οποία περνάει ολόκληρος ο ευρωπαϊκός πολιτισμός, η ανάπτυξη του οποίου μοιάζει πραγματικά με τις περιπλανήσεις του ήρωα στο Αιγαίο και τη Μεσόγειο. Με αυτή την έννοια, κάθε εποχή καλεί το πνεύμα του περιπλανώμενου ανθρώπου να βρει τις ρίζες της δικής του ύπαρξης, να ανακαλύψει και να ξαναβρεί την Ιθάκη του, γιατί υπάρχει αλλά αλλάζει. Παρεμπιπτόντως, η Ιθάκη επιπλέει επίσης. Πιστεύουμε ότι κάθε εποχή πρέπει να βρει τη δική της γλώσσα για να αφηγηθεί αυτή την ιστορία.

Ο «Οδυσσέας» είναι μια ιστορία για το ταξίδι του ανθρώπου προς τον εαυτό του, ενάντια στον εαυτό του, πέρα από τον εαυτό του. Τι είναι το πιο δύσκολο;
Το αιώνιο στον Οδυσσέα είναι η αποφασιστικότητα να εκπληρώσει το πεπρωμένο του. Να φτάσει εκεί που πιστεύει ότι είναι προορισμένος να φτάσει. Στο έργο μας, στο φινάλε του, ο ήρωας δεν παραμένει στην Ιθάκη. Αφηγείται την ιστορία του, αλλά ξεκινά και πάλι τον δρόμο. Πρόκειται για ένα άλλο, δεύτερο, μεταφυσικό ταξίδι.

Όταν έχεις πετύχει το εφικτό, όταν έχεις ξεπεράσει δυσκολίες και εμπόδια και στοχεύεις να πλοηγηθείς στο εσωτερικό σου αρχιπέλαγος. Το δεύτερο ταξίδι ενός ατόμου είναι πάντα στη δική του θάλασσα- το άτομο γίνεται μια θάλασσα που δεν σταματά ποτέ. Ταξιδεύει στη δική του γεωγραφία, η οποία δεν έχει συγκεκριμένα ορόσημα. Ταξιδεύοντας μετά από εκείνη τη στιγμή που ένα άτομο από ψυχή γίνεται πνεύμα. Και τότε η μεγαλύτερη δυσκολία είναι να μην ξεχνάμε ότι η μεγάλη πορεία ενός ατόμου είναι προς τα πάνω, κάθετα, όχι οριζόντια.

Βρίσκετε ποίηση στη ζωή και πού;
Παντού. Η ποίηση είναι αυτή η μεταφυσική ουσία της ύπαρξής μας, μέσα από τα κιάλια της οποίας η ζωή μας έρχεται στην πραγματικότητα πιο κοντά στον Θεό. Η ποίηση χρησιμοποιεί τις λέξεις ως σκάλα προς τον ουρανό- μπορεί να ακυρώσει τη βαρύτητα και να μας στροβιλίσει στη στρατόσφαιρα. Η ποίηση και η μουσική είναι ηχώ της φωνής του Θεού.

Ξεχωρίζετε κάποια αρχαία ελληνική τραγωδία;
Οι αρχαίες ελληνικές τραγωδίες είναι ένας από τους λόγους που άρχισα να ασχολούμαι με το θέατρο. Το πρώτο μου έργο ως σκηνοθέτης ήταν η “Μήδεια” του Ευριπίδη, στην οποία έπαιξα και ως ηθοποιός. Αμέσως μετά, ανέβασα το “Οιδίπους και Προφήτες”, εμπνευσμένο από τον “Οιδίποδα Τύραννο” του Σοφοκλή, την “Οδύσσεια” του Ομήρου… Οι αρχαίες ελληνικές τραγωδίες αποτελούν το σιδερένιο θεμέλιο της παγκόσμιας δραματουργίας. Ο άνθρωπος στέκεται μόνος απέναντι στη μοίρα του, απέναντι στο αναπόφευκτο, στην παγίδα των θεών, μόνος, σε όλη του την αδυναμία, αλλά ταυτόχρονα με τιτάνιο ασυμβίβαστο και απέραντη μαχητικότητα.

Είναι η πρώτη σας επίσκεψη στην Ελλάδα;
Επισκέπτομαι την Ελλάδα κάθε χρόνο- είμαι ερωτευμένη με αυτή τη χώρα. Η Ελλάδα είναι το μοναδικό μέρος στον κόσμο όπου υπάρχει τέτοιο φως, ένα φως που σε αγκαλιάζει, σε γαληνεύει και σε εμπνέει. Αλλά για πρώτη φορά, την επισκέπτομαι με μια παράσταση. Το να παίξω την “Οδύσσεια” στην Ελλάδα ήταν ένα μεγάλο μου όνειρο. Είμαι εξαιρετικά χαρούμενη που αυτό γίνεται πραγματικότητα και ανυπομονώ να γνωρίσω το ελληνικό κοινό. Αν μου επιτρέπετε, παραθέτω ένα απόσπασμα από τον συγγραφέα του έργου, Αλεξάντερ Σεκούλοφ, ο οποίος περιγράφει θαυμάσια την Ελλάδα στα μυθιστορήματά του:

“Υπάρχει μια τέτοια θάλασσα. Τα φωτεινά της κύματα κοιμούνται, το νερό είναι λείο, σαν να είναι λιωμένο μολύβι, από το οποίο ο Θεός είναι έτοιμος να ρίξει τις σκέψεις σου. Το αργό φως γδύνεται σε κύματα από τον ουρανό, ο ορίζοντας βυθίζεται στην ευτυχία και τη λύπη: τη χαρούμενη λύπη της θάλασσας, τη λυπημένη ευτυχία της γης. Μέσα στον αφρώδη αέρα, χάνεις τη σκιά σου και γίνεσαι αθάνατο πνεύμα – μέσα σε νησιά σαν θεϊκά όνειρα, μέσα στο νερό σαν θεϊκές ευλογίες, μέσα στον αέρα σαν θεϊκή συγχώρεση. Να τραγουδάς τη θάλασσα πέρα από τον εαυτό σου, να ψιθυρίζεις τη θάλασσα μέσα σου, να διαλύεσαι στην ασημένια ανάσα της, να εξατμίζεσαι στους κρυστάλλους του αλατιού της, να γεμίζεις από τους απαλούς ανέμους της, να κουβαλάς μαζί σου τα πανιά, τις μυρωδιές, τα αστέρια, τα αδυσώπητα φεγγάρια, τον ανεξήγητο ήλιο, να είσαι περισσότερο από οτιδήποτε μέσα στο χρόνο, περισσότερο από το χρόνο μέσα στο τίποτα. Υπάρχει μια τέτοια θάλασσα: το Αιγαίο”.

Τα επόμενα σχέδιά σας;
Πρόσφατα έκανε πρεμιέρα το έργο “Moby Dick” του Herman Melville στο Εθνικό Θέατρο “Ivan Vazov” στη Σόφια. Αφού επιστρέψουμε από την Ελλάδα, θα ξεκινήσουμε πρόβες για το μυθιστόρημα “Χωρίς αίμα” του Alessandro Baricco στο Δραματικό Θέατρο Φιλιππούπολης, η πρεμιέρα του οποίου θα ανοίξει το διεθνές θεατρικό φεστιβάλ “Crossroad Scene” στις 10 Σεπτεμβρίου στη Φιλιππούπολη. Τον Οκτώβριο, θα ανεβάσω τη “Σαλώμη” του Όσκαρ Ουάιλντ στο Εθνικό Θέατρο της Βουδαπέστης στην Ουγγαρία.

Δημοτικό Θέατρο Πειραιά
Κεντρική Σκηνή

PLOVDIV DRAMA THEATER
ODYSSEUS
Βασισμένο στον Όμηρο, γραμμένο από τον Alexander Sekulov

30 & 31 Μαΐου στις 21.00

Το έργο «Οδυσσέας» είναι μια ιστορία για το ταξίδι του ανθρώπου προς τον εαυτό του, ενάντια στον εαυτό του, πέρα από τον εαυτό του.

Για το αγόρι εκείνο που πήγε στην Τροία και πήρε τα νιάτα του ως χρυσό επίχρισμα με το όνομά του. Για τον ενήλικα που επιστρέφει στο νησί της πατρίδας, για να μάθει τελικά από πρώτο χέρι την οργή των θεών και το πώς είναι να ταξιδεύεις ενάντια στον χρόνο.

Αλλά η Ιθάκη δεν είναι το τελευταίο λιμάνι για κάποιον που προορίζεται να γίνει ήρωας.

Μια προφητεία τον ωθεί σε ένα, ακόμα, ταξίδι. Ένα ταξίδι πέρα από τα καθορισμένα όρια. Ένα ταξίδι προς εκείνη την σιωπηλή ακτή, όπου η Πηνελόπη στέκεται και καρτερεί, με σκοπό να προσφέρει στην αγάπη το μόνο πράγμα που της αξίζει: την αιωνιότητα.

Στην παράσταση χρησιμοποιούνται ποιήματα των Καβάφη, Σεφέρη και Metodiev.

Σκηνοθεσία: Diana Dobreva
Σκηνογραφία – Κοστούμια: Mira Kalanova
Μουσική: Petya Dimanova
Ζωντανή μουσική: Yannis Pantazis
Κίνηση – Χορογραφίες: Deyan Georgiev

Διάρκεια: 120 λεπτά
Προπώληση: https://www.more.com/theater/odysseus-plovdiv-drama-theater-1
Η παράσταση παρουσιάζεται στα Βουλγαρικά με ελληνικούς υπέρτιτλους.

Video trailer
https://www.youtube.com/watch?v=2FHd1EWqeGM