Ένας διακεκριμένος Έλληνας το εξωτερικού, ο σκηνοθέτης, ιδρυτής και καλλιτεχνικός διευθυντής του Ελληνογερμανικού θεάτρου που φέτος συμπληρώνει 30 χρόνια δημιουργίας είναι και πάλι κοντά μας για να μας παρουσιάσει την πρώτη του θεατρική μεταφορά μιας σημαντικής ταινίας. Το Europa του Λαρς φον Τρίερ, ανεβαίνει για δύο παραστάσεις 19 και 20 Μαρτίου στην Εναλλακτική Σκηνή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, μέσα απο τα μάτια και την ψυχή ενός πολίτη του κόσμου, όπως του αρέσει να συστήνεται του Κώστα Παπακωστόπουλου. 
 
Το 2016 στην πρώτη σας συνέντευξη για το Tvxs, με αφορμή το ανέβασμα της Αντιγόνης, είχατε πει: «Η ευθύνη των προοδευτικών δυνάμεων είναι να δώσει ένα πιο κοινωνικό πρόσωπο στην Ευρώπη του αύριο. Να έρθουν σε ισορροπία τα μεγάλα ναι με τα μεγάλα όχι». Τι πιστεύετε, ο κόσμος προχωράει περισσότερο με τα μεγάλα ναι ή με τα μεγάλα όχι;

Ο κόσμος προχωράει βάσει «της ανάγκης», όπως λέει και ο Προμηθέας στον Αισχύλο.
 
Και το 2018, στη δεύτερη μας συνέντευξη, με αφορμή το έργο Eurexit, είπατε: «Θα ήμουν προσεκτικός με τις μεγάλες προσδοκίες». Οι μεγάλες προσδοκίες είναι μια ουτοπία;

Ακριβώς! Και για αυτή την ουτοπία κάνουμε τέχνη. Αλλιώς θα είχαμε επιλέξει άλλα επαγγέλματα.
 
Για πρώτη φορά καταπιάνεστε με τη θεατρική μεταφορά κινηματογραφικού έργου; Ποια ήταν η μεγαλύτερη δυσκολία;

Ναι, είναι όντως η πρώτη φορά που μεταφέρω ένα κινηματογραφικό έργο στο θέατρο. Εδώ πρέπει να πω ότι το σενάριο της ταινίας EUROPA έχει δοθεί εδώ και αρκετά χρόνια από τον  Λαρς φον Τρίερ στον εκδοτικό οίκο Rowohlt, ο οποίος έχει και τα δικαιώματα του στη Γερμανία. Έτσι υπήρχε ένα είδος θεατρικού κειμένου στο οποίο και παρέμεινα πιστός, γιατί ως κείμενο μου άρεσε ιδιαίτερα. Η μεγαλύτερη δυσκολία ήταν να βρεθούν οι λύσεις για τη δημιουργία του θεατρικού σκηνικού χώρου, αφού η δράση στην ταινία λαμβάνει χώρα σε σιδηροδρομικούς σταθμούς και σε αμαξοστοιχίες που διασχίζουν μέσα στη νύχτα κατεστραμμένες γερμανικές πόλεις.
 
Ανήκετε στους θαυμαστές του Λαρς φον Τρίερ;

Όχι, δεν ανήκω στους θαυμαστές του και ειδικά οι τελευταίες του ταινίες με συγκινούν όλο και λιγότερο. Βέβαια είναι ένας από τους μεγαλύτερους σκηνοθέτες του 20ου αιώνα και εκτιμώ τη μοναδική αισθητική του, αλλά η φιλοσοφική του προσέγγιση στη ζωή εκφράζεται μέσα από την  ηθική του προτεσταντισμού της Βόρειας Ευρώπης, που εμένα προσωπικά δεν με αφορά καθόλου.

 
Η ταινία Europa τι εντύπωση σας είχε κάνει;

Ήταν η ταινία με την οποία το 1991 γνώρισα εγώ, όπως και όλοι μας τότε, τον Λαρς φον Τρίερ. Έμεινα βαθιά εντυπωσιασμένος από τον τρόπο που είχε καταφέρει να δείξει την ιστορία της Ευρώπης μέσα από ένα σκοτεινό, αλληγορικό ταξίδι στην κατεστραμμένη Γερμανία του 1945, εν έτει 1991, σε μια εποχή που η Ευρώπη τότε, μετά την πτώση του σιδηρού παραπετάσματος, αναζητούσε με αισιοδοξία το μέλλον της.
 
Είκοσι εννέα χρόνια μετά τι έχει αλλάξει στην Ευρώπη;

Θα έλεγα ότι στην πραγματικότητα δεν έχει αλλάξει τίποτα, αν σκεφθεί κανείς ότι η ταινία παραμένει επίκαιρη όσο ποτέ.
 
Πως ήταν η ανταπόκριση στην πρεμιέρα του έργου στην Κολωνία;

Το κοινό αντέδρασε με ενθουσιασμό, αλλά και με περισυλλογή. Μην ξεχνάμε ότι η ταινία περιγράφει ιστορικά ένα σκοτεινό κομμάτι της γερμανικής ιστορίας που σε πολλούς σήμερα είναι παντελώς άγνωστο.

 
Γιατί επιλέξατε το Europa για τα «γενέθλια» των 30 χρόνων του Ελληνογερμανικού θεάτρου;

Γιατί είχα την ανάγκη στο πλαίσιο αυτού του εορτασμού να φύγω από τους γνωστούς δρόμους που μέχρι τώρα είχα υπηρετήσει. Τα 30 χρόνια με προκαλούσαν θεατρικά για κάτι τελείως ξεχωριστό. Και το EUROPA είναι κάτι τελείως διαφορετικό.
 
Στην παράσταση βάζετε έναν σημερινό πολίτη να κάνει το ίδιο ταξίδι φτάνοντας στη μεταπολεμική Γερμανία εκείνης της εποχής. Απροσδόκητες συναντήσεις τον γοητεύουν, επώδυνες μνήμες τον τυραννούν, που στο τέλος θα θέσουν σε δοκιμασία και τελικά σε απόρριψη τις αξίες του. Ποια είναι η πιο οδυνηρή διαδρομή του Λέοπολντ Κέσλερ του 1991 ή του σήμερα;

Η διαδρομή είναι ακριβώς το ίδιο οδυνηρή σήμερα, όπως και το 1991. Αν και θα θέλαμε πολύ τα πράγματα να αλλάξουν, στην πραγματικότητα παραμένουν ίδια.

 
Ποιος είναι, στα δικά σας μάτια, ο Λέοπολντ Κέσλερ;

Στη θεατρική μας προσέγγιση ο Λέοπολντ Κέσλερ είναι ένας από μας. Είναι το συλλογικό εγώ μας, το οποίο θα κάνει αυτό το ταξίδι-εφιάλτη στην ιστορία της Ευρώπης, για να επιστρέψει στο τέλος και πάλι στο σήμερα έχοντας βιώσει την εμπειρία του παρελθόντος. Το κοινό έχει τη δυνατότητα να σκεφθεί και να αναρωτηθεί.
 
Τελικά, ξεμπερδεύει κανείς και πως με το παρελθόν, τις μνήμες, τις ενοχές;

Κανείς δεν μπορεί να ξεμπερδέψει με το παρελθόν, μπορεί όμως σίγουρα να το επεξεργασθεί, να το κατανοήσει και μέσα από αυτή τη διαδρομή να γνωρίσει καλύτερα την ύπαρξή του, τον κόσμο ολόκληρο. Είναι ο μόνος δρόμος.
 

Ειδικά με τις ενοχές αισθάνεστε πως οι Γερμανοί δεν θα τελειώσουν ποτέ;

Οι νεότερες γενιές των Γερμανών τις έχουν ξεπεράσει τελείως, δεν νιώθουν καμιά μορφή ενοχής. Σήμερα χρησιμοποιούν ευχάριστα τον όρο ευθύνη, όσον αφορά τη στάση που θεωρούν ότι πρέπει να κρατούν απέναντι στους άλλους λαούς.

 
Μπορεί κάποιος να αλλάξει την κατεύθυνση του τρένου;

Μόνο εμείς!
 
Μετά το Europa τι ετοιμάζετε;

Το Europa αποτελεί το δεύτερο μέρος μιας αστυνομικής τριλογίας με θέμα το μέλλον της Ευρώπης. Ο κύκλος θα κλείσει το χειμώνα του 2020 με ένα ακόμα έργο, που αυτή τη στιγμή δεν μου επιτρέπεται να αποκαλύψω!
 
Θα σας ενδιέφερε μελλοντικά άλλη ταινία για θεατρική μεταφορά; Αν ήταν να αποφασίσετε σήμερα ποια θα διαλέγατε;

Αυτήν τη στιγμή όχι! Αν θα διάλεγα, όμως, θα ήταν το Τετράγωνο, του Ρούμπεν Έστλουντ.

Πληροφορίες για την παράσταση

Europa
Βασισμένη στην ομώνυμη ταινία του Λαρς φον Τρίερ
σε πρώτη πανελλήνια παρουσίαση

Συμπαραγωγή με το Ελληνογερμανικό Θέατρο 
Εναλλακτική Σκηνή Εθνικής Λυρικής Σκηνής
Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος
19, 20 Μαρτίου 2020
Ώρα έναρξης: 20.30
 

• Είσοδος ελεύθερη με δελτία προτεραιότητας

 
«Θα ακούσετε τώρα τη φωνή μου. Η φωνή μου θα σας βοηθήσει και θα σας οδηγήσει ακόμη βαθύτερα στην Europa. Θα μετρήσω τώρα από το ένα έως το δέκα. Μόλις φτάσω στο δέκα, θα βρίσκεστε στην Europa» (από την ταινία Europa του Λαρς φον Τρίερ)
 
Τοποθετημένη χρονικά στα ερείπια της κατεστραμμένης Γερμανίας του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, στη λεγόμενη Stunde Null, η ταινία Europa (1991), η  τρίτη κατά σειρά ταινία του Λαρς φον Τρίερ μετά το Στοιχείο του Εγκλήματος και το Epidemic, παρουσιάζει μέσα από ένα αλληγορικό ταξίδι τις επίπονες προσπάθειες για την ανοικοδόμηση μιας νέας Ευρώπης πάνω στις στάχτες που άφησε το βίαιο παρελθόν της.

Πρωταγωνιστής της ταινίας είναι ένας νεαρός ιδεαλιστής, γερμανοαμερικανικής καταγωγής, που έρχεται στη Γερμανία το 1945 και άθελα του γίνεται αντικείμενο εκμετάλλευσης από δύο αντιμαχόμενα στρατόπεδα: τους φανατικούς ναζί, τους λεγόμενους «Werwolf» και τις μυστικές αμερικανικές υπηρεσίες.

Στην παράσταση, ο Κώστας Παπακωστόπουλος βάζει έναν σημερινό πολίτη να κάνει το ίδιο ταξίδι φτάνοντας στη μεταπολεμική Γερμανία εκείνης της εποχής. Απροσδόκητες συναντήσεις τον γοητεύουν, επώδυνες μνήμες τον τυραννούν, που στο τέλος θα θέσουν σε δοκιμασία και τελικά σε απόρριψη τις αξίες του.

Σε μια εποχή ολοένα αυξανόμενων διαφωνιών, αντιπαραθέσεων αλλά και αμφισβητήσεων σχετικά με το μέλλον της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ο σκηνοθέτης δανείζεται τα μοτίβα του Λαρς φον Τρίερ για να αναδείξει μέσα από το βίαιο παρελθόν της Ευρώπης τους κινδύνους που ελλοχεύουν για το μέλλον της. Σαν δαιμονισμένο τρέχει το τραίνο με κατεβασμένα τα ρολά στο βομβαρδισμένο τοπίο της Ευρώπης. Μπορεί κάποιος να αλλάξει την κατεύθυνσή του;

Η πρεμιέρα της θεατρικής διασκευής του Europa πραγματοποιήθηκε στις 2 Νοεμβρίου του 2019 στην Κολωνία.
 
Μουσική: Χέρμπερτ Μίτσκε
Σύλληψη, σκηνοθεσία: Κώστας Παπακωστόπουλος
Σκηνικά, κοστούμια: Ζέζο Ντινέκοφ
Βίντεο: Τζων Σάιντλερ
Φωτισμοί: Τζούλια Κάιντλ
Δραματουργία: Κριστίνα Ριπεάνου
Γραφική επιμέλεια: Αντρέας Τσορτανίδης
 
Ερμηνεύουν: Τόμας Φράνκε, Φλόριαν Γκήρλιχς, Νίκος Γουδανάκης, Στέφαν Κλάινερτ, Λίζα Ζοφί Κους, Αντώνης Μιχαλόπουλος, Βασίλης Ναλμπάντης, Μπόντο Πρίμους
 
Στα γερμανικά με ελληνικούς υπέρτιτλους

* Είσοδος ελεύθερη με δελτία προτεραιότητας, τα οποία θα διανέμονται μια ώρα πριν από την έναρξη της παράστασης από τα Ταμεία της Εθνικής Λυρικής Σκηνής στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος
 
Με την υποστήριξη του Υπουργείου Εξωτερικών της Ελλάδας, του Υπουργείου Πολιτισμού του Κρατιδίου Ρηνανίας – Βεστφαλίας της Γερμανίας και της Πόλης της Κολωνίας. H διεθνής παραγωγή του έργου Europa και η παρουσίασή του σε Eλλάδα και Γερμανία πραγματοποιείται με τη δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος προς το Ελληνογερμανικό Θέατρο.