Υπάρχουν πολλοί λόγοι να παρακολουθήσει κανείς την παράσταση του έργου «Ο μπαμπάς μου ο πόλεμος» στο θέατρο OLVIO, που πήρε παράταση έως τέλη Φλεβάρη. Η υποδειγματική σκηνοθεσία είναι του Κώστα Παπακωνσταντίνου, ο οποίος κατάφερε έναν άθλο, ανεβάζοντας με λίγα μέσα ένα πολυπρόσωπο έργο. Το ανήσυχο πνεύμα της ομάδας «Πτωχαλαζόνες» με τις εξαιρετικές ερμηνείες, την κίνηση, τα σκηνικά. Αλλά κυρίως το γεγονός ότι όλα τα παραπάνω βοηθούν το εξαιρετικό και καθόλου πολυπαιγμένο αντιπολεμικό έργο του Καμπανέλλη να αναδειχθεί και να φανεί το πόσο επίκαιρο αφού το σχόλιο του δεν αφορά μόνο τον πόλεμο αλλά, τον υπερτουρισμό και τα διαχρονικά πάθη της πολιτικής.

Ενώ γράφτηκε το 1952 στην πρώτη του μορφή, αλλά ευτύχησε να παρουσιαστεί μόλις το 1979, από το θέατρο Τέχνης. Πρόκειται για μια πολυπρόσωπη κωμωδία εμπνευσμένη από το ιστορικό γεγονός της πολιορκίας της Ρόδου από τον Δημήτριο τον Πολιορκητή, το 305 π.Χ., με την οποία ο Καμπανέλλης σατιρίζει σύγχρονα ήθη και πάθη. ««Το ερέθισμα που κατέληξε στην κωμωδία, το έδωσε η ψυχροπολεμική ένταση που ακολούθησε τις μεγάλες προσδοκίες. Η ελπίδα πως ο Β παγκόσμιος πόλεμος, που λίγα χρόνια πριν είχε τελειώσει, ήταν ο τελευταίος πόλεμος, έμοιαζε με παιδαριώδη αφέλεια. Η κατάσταση ήταν και τότε θολή και απειλητική. Οι σύμμαχοι ήταν σαν να είχαν μολυνθεί από το κακό που πολέμησαν και γίνηκαν και νικητές και διάδοχοι του» έγραφε ο ίδιος ο συγγραφέας με αφορμή το έργο του.

«Ο Καμπανέλλης γράφει το 1952 αυτήν την κωμωδία, ενώ έχει την εμπειρία του στρατοπέδου συγκέντρωσης στο Μαουτχάουζεν, μόλις λίγα χρόνια πριν. Είναι εντυπωσιακό πως κρατάει συγγραφικά το έργο στον αφρό και δεν του ξεφεύγει τίποτα σκοτεινό και “βαρύ”» λέει στο tvxs o σκηνοθέτης.

Πώς αποφασίσατε να ανεβάσετε το συγκεκριμένο έργο του Καμπανέλλη;

Ψάχναμε με την ομάδα μας (τους «Πτωχαλαζόνες») το επόμενο έργο για να ανεβάσουμε και δεν βρίσκαμε κάτι να μας ενθουσιάζει. Ο Δημοσθένης Ξυλαρδιστός πρότεινε το «ο Μπαμπάς ο Πόλεμος». Το έργο το ξέραμε και ήταν αγαπημένο από παλιά. Είπαμε ότι είναι υπέροχο αλλά θέλει πολλούς ηθοποιούς και δεν θα βγουν τα έξοδα. Τελικά, το βάλαμε κάτω, ο Δημοσθένης είπε ότι βγαίνει με 9 ηθοποιούς, εγώ είπα νομίζω βγαίνει με 8, και ξεκινήσαμε. Θέλαμε να κάνουμε κωμωδία και μέσω αυτής να σχολιάσουμε όσα ζούμε σήμερα. Ο στρατιωτικός ιμπεριαλισμός, η θέση μια μικρής χώρας που βρίσκεται ανάμεσα στα γεωπολιτικά παιχνίδια των ισχυρών, καθώς και η τουριστική φούσκα της χώρας μας, είναι θέματα που θέλαμε να σχολιάσουμε στην παράστασή μας. Το να μιλήσουμε πολιτικά με τις παραστάσεις μας είναι ζητούμενο για εμάς. Αντιλαμβανόμαστε το θέατρο ως ένα φόρουμ, ως ένα μέρος όπου συνεχίζεται η συζήτηση στα θέματα που αφορούν την κοινωνία. Η επιλογή των έργων και των θεμάτων που αυτά πραγματεύονται είναι μια προσπάθεια να επηρεάσουμε με τις μικρές μας δυνάμεις την ατζέντα που απασχολεί τον δημόσιο διάλογο.

«Ο μπαμπάς ο πόλεμος» γράφτηκε το 1952 ωστόσο δεν είναι ένα πολυπαιγμένο έργο. Γιατί;

Έχει πάρα πολλούς ρόλους, θέλει πολλούς ηθοποιούς, θέλει κομπάρσους, πολλά και δύσκολα σκηνικά και κοστούμια. Ανέβηκε πρώτη φορά στο θέατρο Τέχνης το 1980, και έκτοτε 2 φορές στο Κρατικό Θέατρο. Μόνο ένας μεγάλος οργανισμός μπορεί να καλύψει τις οικονομικές απαιτήσεις του ανεβάσματος αυτού του έργου. Δεν νομίζω ότι υπάρχει κάποιος άλλος λόγος. Η παράστασή μας είναι το πρώτο του ανέβασμα από ανεξάρτητη ομάδα.

Ανεβάσατε το έργο με 8 ηθοποιούς πραγματοποιώντας έναν άθλο. Ποιες ήταν οι δυσκολίες που κληθήκατε να αντιμετωπίσετε;

Δεν θα έλεγα ότι συναντήσαμε ιδιαίτερες δυσκολίες. Το έργο είναι σπουδαίο, η ομάδα είναι πολύ δεμένη και δυνατή. Φέτος νιώθουμε εξαιρετικά τυχεροί ως «Πτωχαλαζόνες», για την συνεργασία μας με όλους/ες, ηθοποιούς και συντελεστές.

Μάλιστα πρέπει να πω ότι οι συντελεστές έχουν καταφέρει όλοι/ες μαζί να δημιουργήσουν μια παράσταση χαμηλού κόστους και ταυτόχρονα πολύ υψηλής αισθητικής. Η παράσταση πάει πολύ καλά, έρχεται κόσμος, τους αρέσει, και πιστεύω ότι έχει διαδρομή να διανύσει.

Ο Καμπανέλλης μιλά για τη φαιδρότητα του πολέμου με έναν θεατρικό λόγο που θα μπορούσε να χαρακτηρίσει κανείς σύγχρονο. Ποια είναι τα στοιχεία του κειμένου που το κάνουν διαχρονικό;

Ο Καμπανέλλης γράφει το 1952 αυτήν την κωμωδία, ενώ έχει την εμπειρία του στρατοπέδου συγκέντρωσης στο Μαουτχάουζεν, μόλις λίγα χρόνια πριν. Είναι εντυπωσιακό πως κρατάει συγγραφικά το έργο στον αφρό και δεν του ξεφεύγει τίποτα σκοτεινό και «βαρύ». Ίσως μετά το έρεβος του β’ παγκοσμίου πολέμου, οι άνθρωποι που το είχαν ζήσει, να τα έβλεπαν όλα πιο φωτεινά. Πάντως, ξαναδουλεύει το έργο για το πρώτο ανέβασμα του το 1980 και το κάνει και λίγα χρόνια αργότερα που το σκηνοθετεί ο ίδιος στο Κρατικό Θέατρο. Έτσι το έργο έχει αναφορές και σχολιασμό πάνω σε όλα σχεδόν τα μεγάλα γεγονότα του περασμένου αιώνα που απασχόλησαν την χώρα μας και τον κόσμο. Σε κάποια θέματα μάλιστα θα λέγαμε πως είναι και προφητικός. Όπως είναι το θέμα του υπερτουρισμού που πια έχει αρχίσει να συζητιέται πολύ έντονα στην Ελλάδα. Όταν, ως κοινωνία, κοιτάς πώς θα πλουτίσεις εύκολα και γρήγορα με αρπαχτές, και μετατρέπεις την χώρα σου σε μια μονοκαλλιέργεια τουρισμού, δεν θα έχεις καλά αποτελέσματα.

Εν μέσω ανοιχτών μετώπων στην Ουκρανία και τη Γάζα, πώς μιλάει η παράσταση στο ελληνικό κοινό;

Αν θέλεις να έχεις ειρήνη πρέπει να παλεύεις για αυτό. Δεν τελειώνει ποτέ αυτή η πάλη, είναι συνεχής. Αυτό νομίζω λέει με δυο λόγια το έργο, και κάτι κοντά σε αυτό λέει και η παράστασή μας. Δεν υπάρχει αληθινή ειρήνη, ελευθερία, δημοκρατία χωρίς δικαιοσύνη. Και η δικαιοσύνη είναι αντίθεση, σύγκρουση, διαφορά, που γίνεται σύνθεση, συνάντηση, αμοιβαιότητα. Η Ουκρανία και η Παλαιστίνη δεν είναι μακριά, όπως δεν ήταν μακριά και η πρώην Γιουγκοσλαβία λίγα χρόνια πριν. Στην παράσταση το κοινό γελάει με την κωμωδία, όλη η παράσταση αιωρείται στον αφρό, ενώ από κάτω μας σέρνεται το τέρας του πολέμου. Το φινάλε που έχουμε επινοήσει έρχεται να ολοκληρώσει την αρμονική ένωση της κωμικής φόρμας με την ουσία και τα μηνύματα του περιεχομένου του έργου.

Τελικά μας αγγίζει ο πόλεμος όταν δεν είναι μες το σπίτι μας; Πως αντιδρούν οι δυτικές κοινωνίες και ποιος ο ρόλος της τέχνης;

Το 1952 που ο Καμπανέλλης γράφει το έργο, έχει ξεκινήσει ήδη το ψυχροπολεμικό κλίμα. Οι προσδοκίες ότι μετά το τραυματικό βίωμα του πρόσφατου πολέμου, ο κόσμος τελείωσε πια με τους μεγάλους πολέμους, φαινόταν ήδη μια αυταπάτη.

Σήμερα τόσα χρόνια μετά, οι πόλεμοι στην Ουκρανία και την Παλαιστίνη που έχουν την προσοχή του δυτικού κόσμου (γιατί πόλεμοι γίνονται κι άλλοι στον πλανήτη που όμως δεν ασχολούμαστε), μας δείχνουν ότι η διεθνής κοινότητα όσο κι αν προσπαθεί δεν μπορεί φέρει την ειρήνη.

Μέχρι πότε θα παίζεται η παράσταση;

Σίγουρα μέχρι 25/2 και βλέπουμε.

Συγγραφέας: Ιάκωβος Καμπανέλλης
Σκηνοθεσία: Κώστας Παπακωνσταντίνου
Πρωταγωνιστούν: Ελισσαίος Βλάχος, Χαρά Δημητριάδη, Αγγελική Μαρίνου, Δήμητρα Μητροπούλου, Μαριάννα Ντίρου, Δημοσθένης Ξυλαρδιστός, Γιώργος Σύρμας, Δημήτρης Τσιγκριμάνης
Άλλοι συντελεστές: Κινησιολογία: Ηλίας Χατζηγεωργίου Σκηνικά: Βίκυ Πάντζιου Κοστούμια: Ματίνα Μέγκλα Μουσική: Βασίλης Κουτσιλιέρης Σχεδιασμός φωτισμών: Γιώργος Αγιαννίτης Φωτογραφίες: Νίκος Βαρδακαστάνης