Μετά την επιτυχημένη της παρουσίαση στην Κύπρο, την προηγούμενη θεατρική σεζόν, η παράσταση Άννα Πολιτκόφσκαγια – ένα θεατρικό υπόμνημα της ομάδας Campos Culture and Arts έρχεται και στην Αθήνα, για δύο μόνο παραστάσεις, στις 23 και 24 Οκτωβρίου, στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης.

Με αφορμή την παράσταση μιλήσαμε με τον σκηνοθέτη Διομήδη Κουφτερό σχετικά με την Άννα Πολιτκόφσκαγια,  την παραπληροφόρηση και πόσο δύσκολο είναι να εντοπίσει κανείς την «Αλήθεια» σήμερα.

Τι σας κίνησε να κάνετε μια παράσταση για την Άννα Πολιτκοφσκαγια;

Η παράσταση ξεκίνησε από την ανάγκη μας να μιλήσουμε για τη σημερινή δημοκρατική κατρακύλα, για τη μεγάλη προσπάθεια χειραγώγησης της κοινής γνώμης, για το κόστος της ελεύθερης έκφρασης από πολίτες και από δημοσιογράφους. Και το θέατρο, σαφώς, είναι το μέσον μας. Δεν είμαστε πολιτικοί, δεν είμαστε επιστήμονες, φτιάχνουμε θέατρο και μέσω αυτού εκφράζουμε απόψεις και τεκμηριώνουμε γνώμες.

Ξεκινήσαμε λοιπόν από την ανάγκη να μιλήσουμε για την ελευθεροτυπία στην Κύπρο και αλλού. Και αποφασίσαμε να ανεβάσουμε το έργο για την Άννα Πολιτκόφσκαγια, την έγκριτη αντιπολιτευόμενη Ρωσίδα δημοσιογράφο που δολοφονήθηκε το 2006 στη Μόσχα επειδή τα γραπτά της ενοχλούσαν πολλούς, για να μιλήσουμε για την τόλμη – και την αλληλεγγύη – που χρειάζεται η ελεύθερη έκφραση.
Τραγικά, λίγο πριν τις πρώτες μας πρόβες, η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία. Οι εικόνες από τα γραπτά και τις συνεντεύξεις της Πολιτκόφσκαγια για τον δεύτερο πόλεμο της Ρωσίας στην Τσετσενία, ξαφνικά ζωντάνευαν στις τηλεοράσεις μας. Ο άμαχος πληθυσμός, ο απλός κόσμος που θέλει να ζήσει τη ζωή του, ήταν αυτός, πάλι, που πλήρωσε το πιο μεγάλο τίμημα – κάτι που τεκμηρίωσε στη Τσετσενία και η Πολιτκόφσκαγια.

Παρά τη σύλληψη της, τα βασανιστήρια και τις συνεχείς απειλές για τη ζωή της συνέχισε να “ενοχλεί” μέσα από το επάγγελμα της. Τι είναι αυτό που θεωρείτε ότι την έκανε να αντέχει;

Άντεξε επειδή πίστευε στη δικαιοσύνη και γιατί δεν μπορούσε να σιωπά μπροστά σε κατάφορες παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, δεν ανεχόταν πια την κοροϊδία, το gaslighting, τις πιέσεις. Και, για να συνεχίζεις να γράφεις αιχμηρά, ενοχλητικά, να τα βάζεις με ένα ολόκληρο καθεστώς, σημαίνει ότι έχεις αυτοπεποίθηση και πίστη στο δίκαιο, ότι δε σκέφτεσαι μόνο τον εαυτό σου.

Διερωτούμαι, πώς είναι η καθημερινότητά σου όταν συνέχεια παλεύεις ενάντια στο ΄σύστημα΄; Πώς ήταν η Πολιτκόσφσκαγια με τους δικούς της; Πώς χαλαρώνει μια πολεμική ανταποκρίτρια; Μπορεί να έχει ευάλωτες στιγμές, μπροστά σε άλλους; Πώς ήταν η σχέση της Δάφνη Καρουάνα Γκαλίζια, στη Μάλτα – μια εξίσου αιχμηρή και οξυδερκής ερευνητική δημοσιογράφος (που δολοφονήθηκε κι αυτή, το 2017) – με τους φίλους της; Και τι κόστος είχε η συσσωρευμένη κούραση, ο θυμός, η απογοήτευση για όλα αυτά που βίωναν;

Πιστεύετε ότι είναι πολύ πιο δύσκολο σήμερα να λαμβάνει κάποιος την “Αλήθεια” από την πληροφόρηση, βλέποντας και τα διάφορα περιστατικά παραπληροφόρησης που έχουν αποκαλυφθεί πχ στις εμπόλεμες ζώνες όπως η Ουκρανία και τώρα η Παλαιστίνη;

Είναι όντως πολύ πιο δύσκολο. Η Αλήθεια έχει πεθάνει στις μέρες μας. Η κάθε πηγή πληροφόρησης έχει κάποιο κίνητρο. Οι εφημερίδες, τα κανάλια, τα ενημερωτικά σάιτ, είναι επίσης και επιχειρήσεις, πρέπει να επιβιώσουν, έχουν εξαρτήσεις, φίλους που πρέπει να στηρίξουν. Οι επικοινωνιακές μηχανές κυβερνήσεων, κομμάτων, πολιτικών, εταιρειών, είναι πανέτοιμες να αλλάξουν το αφήγημα, να αμφισβητήσουν τεκμήρια. Τα social media ανεβάζουν και κατεβάζουν κυβερνήσεις με fake news, ενώ οι θεωρίες συνομωσίας οργιάζουν. Τα άρθρα εδώ: «Διεθνές Ινστιτούτο για την ελευθερία του Τύπου στην Ελλάδα / “Καμία άλλη χώρα στην ΕΕ δεν έχει αυτό το τοξικό μείγμα”»
και εδώ: «Μέση Ανατολή και παραπληροφόρηση / O παράλληλος πόλεμος των fake news»
δείχνουν το μέγεθος του ζητήματος.

Άρα, πώς μπορεί κάποιος από εμάς να ξέρει τι συνέβη πραγματικά, και άρα να στηρίζει τη μια ή την άλλη πλευρά με σιγουριά; Ή ακόμα, πώς μπορούμε σε μια εμπόλεμη κατάσταση να γινόμαστε φανατικοί οπαδοί της μιας πλευράς – με ποδοσφαιρικούς όρους – και να μην αναγνωρίζουμε ότι υπάρχει και μια τρίτη πλευρά, οι άμαχοι; Είναι δραματικά τα διλήμματα του σημερινού πολίτη που νοιάζεται για τον κόσμο γύρω του.

Τι να περιμένει να δει ο θεατής που θα έρθει να παρακολουθήσει την παράσταση σας;

Ως ‘θεατρικό υπόμνημα΄, η παράσταση λειτουργεί σαν υπενθύμιση, γνωστοποίηση, παράθεση στοιχείων με θεατρικά μέσα. Είναι ένα σύγχρονο αντιπολεμικό έργο, ένας μονόλογος που βασίζεται στα βιβλία, ρεπορτάζ και συνεντεύξεις της Πολιτκόφσκαγια, και βαλμένα σε μια ποιητική σειρά από το συγγραφέα. Οι θεατές θα παρακολουθήσουν μια καταιγιστική ροή ιστορικών γεγονότων και εικόνων, ένα θεατρικό ντοκουμέντο, ένα performance-lecture, κατά κάποιο τρόπο. Ο λόγος είναι άμεσος, μπορεί και σκληρός, η ερμηνεία της Έλενας Αγαθοκλέους είναι νηφάλια, γεμάτη φροντίδα, χωρίς μελόδραμα και συναισθηματικό εκβιασμό των θεατών.