H απίστευτη ιστορία και η φανταστική εξέλιξη της Μπέλα Μπάξτερ, μιας νεαρής γυναίκας που ανασταίνεται χάρη στον ιδιοφυή και αντισυμβατικό επιστήμονα Δρ. Γκόντγουιν Μπάξτερ. Αυτή είναι η νέα ταινία του Γιώργου Λάνθιμου, η οποία τιμήθηκε με τον Χρυσό Λέοντα στο 80ό Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Βενετίας και κυκλοφορεί την Πρωτοχρονιά του 2024 στις Κινηματογραφικές Αίθουσες.

Υπό την προστασία του Μπάξτερ, η Μπέλα ανυπομονεί να μάθει. Διψασμένη από την εμπειρία που στερείται, η Μπέλα το σκάει με τον Ντάνκαν Γουέντεερμπερν, έναν ικανό και με αμβλυμένη ηθική δικηγόρο, σε μια περιπέτεια περιπλάνησης σε όλες τις ηπείρους. Απελευθερωμένη από τις προκαταλήψεις και τα στεγανά της εποχής της, η Μπέλα αποφασιστικά επιδιώκει να δώσει τη μάχη της για την ισότητα και την ελευθερία.

https://www.youtube.com/watch?v=6PL8kfrlqYs

Ο φετινός Χρυσός Λέοντας της Βενετίας ανήκει στον Γιώργο Λάνθιµο, τον πρώτο Έλληνα δηµιουργό που απέσπασε το σπουδαίο αυτό βραβείο, χαράζοντας τον δρόµο για το οσκαρικό αποτύπωµα της ταινίας. Η εξαιρετική Έμμα Στόουν (H Ευνοούµενη – The Favorite, La La Land) συνυπογράφει την παραγωγή και πρωταγωνιστεί µε µία αφοπλιστική ερµηνεία στη σάτιρα εποχής που πραγµατεύεται τις επιθυµίες της γυναικείας φύσης µέσα από µία άλλη εκδοχή του Φρανκεστάιν.

Δίπλα της στέκονται επάξια οι σπουδαίοι ηθοποιοί, Μαρκ Ράφαλο (Τα παιδιά είναι εντάξει-The Kids Are All Right), Γουίλεμ Νταφόε (The Florida Project) και Ραμί Γιουσέφ (Ramy). Το σενάριο, που βασίζεται στο µυθιστόρηµα του Alasdair Gray, υπογράφει ο Τόνι ΜακΝαμάρα (Η Ευνοούµενη), ενώ πίσω από την κάµερα συναντάµε τον διευθυντή φωτογραφίας Ρόμπι Ράιαν (Η Ευνοούµενη), την ενδυµατολόγο Holly Waddington (Lady Macbeth), το σκηνογραφικό δίδυµο των Shona Heath και James Price, καθώς και τον σταθερό συνεργάτη του σκηνοθέτη, Γιώργο Μαυροψαρίδη, στο µοντάζ.

«Το µυθιστόρηµα του Alasdair Gray έχει συναρπαστικές εικόνες και πολλά επίπεδα – τα θέµατα, το χιούµορ, οι σύνθετοι χαρακτήρες και η γλώσσα. Δεν έχω διαβάσει κάτι παρόµοιο και µε καθήλωσε» λέει ο Γιώργος Λάνθιµος: «Ο Gray ήταν ζωγράφος και είχε αναλάβει και την εικονογράφηση του κειµένου. Πρόκειται, βασικά, για την ελευθερία µιας γυναίκας µέσα στο κοινωνικό πλαίσιο. Το µονοπάτι για να εκτυλιχθεί µία τέτοια ιστορία ήταν ανοιχτό».

Από το Βιβλίο στο Σινεμά

Στις αρχές του 2020, ο Λάνθιµος ζήτησε από τη Στόουν να συνυπογράψει την παραγωγή της ταινίας, µαζί µε τους βραβευµένους παραγωγούς Ed Guiney και Andrew Lowe της εταιρείας Element Pictures. Οι δυο τους είχαν εκτενείς συζητήσεις ήδη από το 2017 για να υποδυθεί την Bella, ενώ είχαν µοιραστεί σκέψεις για το σενάριο, τη διανοµή και το συνεργείο. Ήταν ξεκάθαρο ότι η συνεισφορά της ως παραγωγός θα ήταν σηµαντική και εκείνη συµφώνησε. Οι Guiney και Lowe έχουν αναλάβει την παραγωγή όλων των αγγλόφωνων ταινιών του Λάνθιµου. Καρπός της πρώτης τους συνεργασίας ήταν η ταινία «Ο Αστακός» (The Lobster) το 2015, ενώ η Stone και o Λάνθιµος είχαν ήδη συνυπογράψει την παραγωγή για την ασπρόµαυρη βουβή ταινία µικρού µήκους «Βληχή» (Bleat), που γυρίστηκε 2020 στο νησί της Τήνου.

Ο Guiney θυµάται τις πρώτες συζητήσεις για την ταινία Poor Things: «Ο Γιώργος ανέφερε το βιβλίο του Gray, το οποίο ήθελε για καιρό να µεταφέρει στον κινηµατογράφο, και είχε έρθει σε επαφή µε τον εκλιπόντα τώρα πια συγγραφέα. Έτρεφε µεγάλο πάθος και είχε συνδεθεί µε την ιστορία ήδη από το πρώιµο αυτό στάδιο. Πιστεύω ότι ο Alasdair ένιωσε ότι ο Γιώργος κατάλαβε πραγµατικά το µυθιστόρηµα και ότι ήταν σε καλά χέρια».

«Ο πατέρας µου και ο Γιώργος συναντήθηκαν στη Γλασκόβη, περιηγήθηκαν στην πόλη και επισκέφθηκαν τις τοποθεσίες του µυθιστορήµατος» θυµάται ο γιος του Gray, Andrew Gray. «Είχε ήδη αρνηθεί άλλες προτάσεις να µεταφερθεί το µυθιστόρηµα στον κινηµατογράφο. Ο Alasdair εντυπωσιάστηκε που ο Γιώργος αφιέρωσε χρόνο να τον συναντήσει προσωπικά. Ο πατέρας µου προτιµούσε πάντα να συζητάει από κοντά, να περπατάει και να δείχνει στον συνοµιλητή του την πόλη στην οποία έζησε όλη του τη ζωή. Μετά από αυτή τη συνάντηση, ο Alasdair είδε την ταινία «Ο Κυνόδοντας» και του άρεσε πολύ. Πιστεύω ότι αυτή η ταινία επηρέασε την άποψή του για το ταλέντο του Γιώργου».

Ο Λάνθιµος έστειλε το µυθιστόρηµα στον σεναριογράφο Tony McNamara, µε τον οποίο είχε συνεργαστεί για την ταινία Η Ευνοούµενη. Ο McNamara δεν είχε υπόψη του το έργο του Σκωτσέζου συγγραφέα Gray, αλλά εντόπισε αµέσως τι είναι αυτό που προσέλκυσε το ενδιαφέρον του Λάνθιµου στο υλικό.

«Είναι ευφυές, σκοτεινό, αιφνιδιαστικό και χιουµοριστικό. Όλα αυτά έχουν µεγάλη σηµασία για τον Γιώργο κι εµένα» εξηγεί ο McNamara. «Το βιβλίο είναι γεµάτο µε έννοιες για το φύλο, την ταυτότητα, ακόµα και τον εθνικισµό στη Σκωτία. Βρίσκεσαι σε έναν απίθανα πλούσιο φιλοσοφικό και πολιτικό κόσµο, που την ίδια στιγµή είναι σπαρταριστά αστείος». «Ο Γιώργος σκηνοθετεί εξαιρετικά τις κωµωδίες, αν και το κοινό δεν θα περιέγραφε τις ταινίες του ως κωµωδίες» προσθέτει ο Guiney. «Είναι ένας από τους λίγους σκηνοθέτες που µπορούν να ελιχθούν από την ακραία βία στην έντονη κωµωδία µέσα στο διάστηµα µιας σκηνής».

Ενώ το βιβλίο εκτυλίσσεται µέσα από διαφορετικές οπτικές, για το σενάριο, οι δηµιουργοί ήθελαν η Bella να βρίσκεται στο επίκεντρο. «Κάναµε το υλικό πιο εξωστρεφές» εξηγεί ο Λάνθιµος. «Το µυθιστόρηµα είναι γνήσια Σκωτσέζικο και πραγµατεύεται περισσότερα ζητήµατα από αυτά που έχουµε στην ταινία. Αυτό το κάνει πιο εξειδικευµένο, ενώ µε ενδιέφερε περισσότερο η οπτική της Bella».

«Είναι η ιστορία ενηλικίωσης της Bella σε µία δυστοπική εκδοχή µιας ταινίας της Merchant Ivory (εταιρεία παραγωγής µε ταινίες όπως Τα αποµεινάρια µιας µέρας – The Remains of The Day, Δωµάτιο µε θέα – A Room with a View) µε µία πινελιά grand tour (το παραδοσιακό ταξίδι της Ευρώπης, των νεαρών και ευγενών κυρίως Ευρωπαίων)», εξηγεί ο McNamara. «Από τον εγκλεισµό σε ένα σπίτι, πηγαίνει στη Λισαβώνα σε ένα ροµαντικό ταξίδι µε τον εραστή της. Στο πλοίο, νιώθει έντονη την επιθυµία της απόδρασης. Η Αλεξάνδρεια εκπροσωπεί τη νεότητά της, όπου αντιλαµβάνεται τον κόσµο ως χαοτικό. Το Παρίσι είναι η ευκαιρία να εξερευνήσει τη σεξουαλικότητά της, όπου ωθείται στα άκρα της πριν την επιστρέψει στη βάση της».

Ο Λάνθιµος και ο McNamara ενδιαφέρθηκαν επίσης για τη δηµιουργία µίας εκδοχής της ιστορίας του Φρανκεστάιν, ανατρέποντας την κλασική αφήγηση και µεταµορφώνοντας το τέρας σε µία οξυδερκή, όµορφη γυναίκα, και τα αντικείµενα του πόθου της σε δυνητικά τέρατα. «Το σενάριο αντλεί από διαφορετικές µυθολογίες και αφηγηµατικά µοτίβα, τα οποία αναµειγνύει σε ένα πρωτότυπο και µεθυστικό κοκτέιλ» επεξηγεί ο Guiney.

Οι Πρωταγωνιστές

Έμμα Στόουν

«Ένιωσα ότι ξεκλειδώνει και αποδέχεται τη γυναικεία φύση, την τόλµη και την ελευθερία. Έχουµε εκπαιδευτεί να µας απασχολεί αν είµαστε αρεστές. Εκείνη δεν το σκέφτεται καν». Απελευθερωµένη από τα στενά πλαίσια της κοινωνίας επιστρέφει σε µία κατάσταση παιδικού δέους για τον κόσµο. «Συναρπάζεται από την αγνότητα, το πρωτόλειο υλικό. Μας θυµίζει ποιοι ήµασταν και ότι έχουµε αγνότητα µέσα µας».

«Οι αντρικοί χαρακτήρες προσπαθούν να ασκήσουν έλεγχο στην Bella µε διαφορετικούς τρόπους, ενώ αυτό το ενδεχόµενο δεν της περνάει καν από το µυαλό. Είναι πολύ αυτόνοµη» συµπληρώνει η Στόουν.

Γουίλεμ Νταφόε

Ο Godwin Baxter, τον οποίο υποδύεται ο καταξιωµένος Willem Dafoe, είναι ένας ευφυής, ταλαιπωρηµένος επιστήµονας και ένας µοναχικός άντρας που θέλει να ωθήσει τα όρια της επιστήµης και της τέχνης όσο µακριά µπορεί χωρίς να νοιάζεται για τους κανόνες της κοινωνίας. Ο McNamara εξηγεί: «Ο Willem ερµηνεύει τον χαρακτήρα µε αξιοπρέπεια και σκανταλιάρικο χιούµορ. Έδωσε το συναίσθηµα και την αιχµηρότητα που χρειάζονται για να είναι ο Baxter πιστευτός όταν ανασταίνει όλους αυτούς τους ανθρώπους και εκτελεί αυτά τα πειράµατα».

«Με ελκύουν οι σκηνοθέτες µε έντονο προσωπικό αποτύπωµα. Ξεχώρισα το σενάριο από το γεγονός ότι θα το σκηνοθετήσει ο Γιώργος» εξηγεί ο Dafoe. Ο Guiney λέει, «Ο Willem έχει κάνει κάτι απίστευτο µε τον Baxter, έναν χαρακτήρα που αρχικά µοιάζει τερατώδης και ναρκισσιστής. Τον διαποτίζει µε ανθρωπιά και τον κάνει συµπαθή. Είναι ο πόνος του που τον οδηγεί να µελετήσει τι καθιστά κάποιον άνθρωπο και το καταφέρνει µε την Bella».

«Ο ίδιος ο Baxter προέρχεται από ένα πείραµα και έχει τροµάξει από αυτό που του έκανε ο πατέρας του» συνεχίζει ο Dafoe. «Η ιστορία ανατρέπει τον µύθο του Φρανκεστάιν γιατί η Bella είναι όµορφη και ο Δόκτωρ είναι κοµµένος και ραµµένος εξαιτίας των πειραµάτων».

Μαρκ Ράφαλο

Όταν η Bella αποφασίζει να φύγει από το Λονδίνο µε τον Duncan Wedderburn και να πάει στη Λισαβώνα, φεύγει µε τα µυαλά ενός νεαρού κοριτσιού. Η Λισαβώνα είναι η πρώτη φορά που θα βγει στον κόσµο και θέλει να βιώσει τα πάντα. Τον ρόλο του Wedderburn υποδύεται ο Mark Ruffalo. «Είχα ξετρελαθεί µε το σενάριο, είναι αλλόκοτο και γεµάτο ασεβές χιούµορ» θυµάται ο Ruffalo.

«Ο George Bernard Shaw είπε ότι πρέπει να κάνεις το κοινό να γελάει όσο χρειάζεται για να χώσεις το φάρµακο στο λαρύγγι του. Ο Tony λειτουργεί µε αυτόν τον τρόπο. Είναι ένας ευφραδής και βαθύς σεναριογράφος». Ο Ruffalo ένιωσε δέος για τον ρόλο. «Είµαι µεγάλος θαυµαστής του Γιώργου και ανησυχούσα µήπως τον απογοητεύσω» εξηγεί. «Δεν έχω ερµηνεύσει ποτέ µε βρετανική προφορά και ήταν µία ταινία εποχής, κάτι που δεν έχω ξανακάνει».

«Για εµένα, ο Duncan ενσαρκώνει την τοξική αρρενωπότητα. Είναι ελεγκτικός και ανασφαλής» προσθέτει η Stone. «Είναι εκπληκτική η επιλογή του Γιώργου να τον υποδυθεί ο Mark. Δεν θα περίµενες να δεις κάποιον τόσο ευαίσθητο όσο τον Mark να υποδύεται ένα τέτοιο άτοµο. Και είναι υπέροχος. Ήταν σοκαριστικό να τον βλέπεις να µπαίνει σε αυτές τις περιοχές».

«Ο κίνδυνος µε τον Duncan ήταν ότι µπορεί να φαινόταν σαν ένα κάθαρµα» παραδέχεται ο McNamara. «Αλλά έχει κάτι ζεστό και αφελές στην ερµηνεία του. Ο Duncan είναι ο χειρότερος εχθρός του εαυτού του και δεν το ξέρει».

«Ο Duncan είναι νάρκισσος, εγωκεντρικός, µισογύνης, αλλά προσπαθεί να φανεί ως φιλελεύθερος» εξηγεί ο Ruffalo. Ο Λάνθιµος προσθέτει, «Ο Mark εµφανίστηκε και από τις πρώτες πρόβες ήταν τόσο ξεκαρδιστικός που δεν µπορούσαµε να σταµατήσουµε να γελάµε κάθε φορά που έκανε κάτι». Σαν εραστής που έχει πολλές εµπειρίες µε γυναίκες, όταν χωρίς να το περιµένει ερωτεύεται την Bella, τον διαλύει.

«Είναι η τέλεια γυναίκα για εκείνον, αν την άφηνε να είναι ο εαυτός της» εξηγεί ο Ruffalo. «Είναι επαναστατική και τον κάνει να νιώθει κάτι διαφορετικό, αλλά η ανάγκη του να την ελέγχει σκοτώνει τη σχέση. Κάτω από αυτόν τον οργισµένο νάρκισσο υπάρχει ένα διαλυµένο, ευαίσθητο άτοµο και η Bella τον ανοίγει στα δύο». «Τους αποκαλούµε Sid και Nancy της βικτωριανής περιόδου» καταλήγει ο Ruffalo. «Οι δυο τους µαζί είναι σκέτη καταστροφή, ηδονισµός και σεξ».

Φωτογραφία

Ο Robbie Ryan υπογράφει τη διεύθυνση φωτογραφίας στη δεύτερη συνεργασία του µε τον Λάνθιµο µετά την ταινία Η Ευνοούµενη που του εξασφάλισε µία υποψηφιότητα για Όσκαρ. «Ο Γιώργος ήθελε να δηµιουργήσει έναν κόσµο από το µηδέν. Τίποτα δεν έπρεπε να φαίνεται αληθινό». Ο Λάνθιµος εξηγεί, «Ο Robbie κι εγώ συζητήσαµε ότι παρόλο που είµαστε σε ένα στούντιο, θέλαµε να κάνουµε γύρισµα σαν να είµαστε σε πραγµατικές τοποθεσίες, χωρίς φώτα ή εξοπλισµό πέρα από την κάµερα. Οπότε ο Robbie έπρεπε να φωτίσει τα πάντα από τα παράθυρα ή το ταβάνι».

Μουσική

Η ταινία σηµατοδοτεί την πρώτη φορά που ο Λάνθιµος συνεργάζεται µε συνθέτη για ταινία του. Κάτι αντίστοιχο ισχύει για τον Jerskin Fendrix που υπογράφει για πρώτη φορά µουσική σύνθεση για τον κινηµατογράφο. «Του ζήτησα να αρχίσει να γράφει µουσική βασισµένος στις συζητήσεις µας πάνω στο σενάριο» εξηγεί ο Λάνθιµος. «Δεν είχαµε κάνει ακόµα γύρισµα, είχαµε µόνο εικόνες από την έρευνά µας και µερικά σχέδια για σκηνικά και κοστούµια. Ήθελα να προχωρήσουµε αντισυµβατικά».

Μοντάζ

Ο υποψήφιος για Όσκαρ µοντέρ Γιώργος Μαυροψαρίδης συνεργάστηκε για έκτη φορά µε τον σκηνοθέτη. «Ο Γιώργος επιτρέπει τον αυτοσχεδιασµό και πολλές από τις επιλογές στο µοντάζ αναδεικνύουν την ουσία των ερµηνειών µε πολύ σεβασµό» λέει ο Μαυροψαρίδης. «Ο Μαυροψαρίδης είναι κάποιος που εµπιστεύοµαι να πάρει αποφάσεις» συµπληρώνει ο Λάνθιµος. «Εξελιχθήκαµε µέσα στα χρόνια συνεργασίας. Όταν βλέπουµε ένα κοµµάτι της ταινίας µας, αντιδράει όπως εγώ και πριν από εµένα».

«Η ιστορία είναι επίκαιρη, ίσως περισσότερο κι από όταν αρχίσαµε να γράφουµε το σενάριο» συµφωνεί ο McNamara. «Η ιδέα της πατριαρχίας και του ότι οι νεαρές γυναίκες απελευθερώνονται οι ίδιες είναι καταλυτική στην κοινωνία µας. Ελπίζω το µήνυµα της ταινίας να γίνει κατανοητό». «Θέλω το κοινό να αντιληφθεί ότι η ταινία είναι πολιτική και να αναγνωρίσει τις φεµινιστικές και κοινωνικές πτυχές της» προσθέτει ο Gray.

Όταν τη ρωτάνε πώς έχουν εξελιχθεί σε ένα τόσο λειτουργικό δηµιουργικό δίδυµο µε τον Λάνθιµο, η Stone αναρωτιέται και η ίδια. «Κι εγώ αναρωτιέµαι κάθε µέρα. Είµαστε αντίθετοι σχεδόν στα πάντα. Εκείνος είναι µετρηµένος στην προσέγγιση του, ενώ εγώ θέλω να γελάω και να κάνω χαζοµάρες. Ο συνδυασµός είναι σοκαριστικός και για τους δυο µας, αλλά είναι από τα µεγαλύτερα δώρα της ζωής µου. Τρέφω µεγάλο θαυµασµό που δυσκολεύοµαι να τον εκφράσω µε λόγια. Είναι µία πραγµατική ιδιοφυΐα και είναι τιµή µου που συνεργάζοµαι µαζί του. Τον εµπιστεύοµαι ανεπιφύλακτα και δεν θα ήθελα να κάνω αυτή την ταινία µε κανέναν άλλο».

Διαβάστε Επίσης:
Γιώργος Λάνθιμος: Αναλύοντας το ιδιαίτερο κινηματογραφικό σύμπαν ενός σπουδαίου σκηνοθέτη
Η εξέλιξη της «Ευνοούμενης» Έμμα Στόουν
Γουίλεμ Νταφόε: Από την «Σκόνη του Χρόνου» έως τον «Αντίχριστο»
Χαρακτηριστικές ερμηνείες του σπουδαίου Μαρκ Ράφαλο: Από το «Foxcatcher» μέχρι το «Spotlight»

Poor Things
Σκηνοθεσία: Γιώργος Λάνθιμος
Σενάριο: Τόνι ΜακΝαμάρα (βασισμένο στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Άλισντερ Γκρέι, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Νεφέλη)
Πρωταγωνιστούν: Έμμα Στόουν, Γουίλεμ Νταφόε, Μαρκ Ράφαλο, Ραμί Γιουσέφ
Φωτογραφία: Ρόμπι Ράιαν
Μοντάζ: Γιώργος Μαυροψαρίδης
Μουσική: Τζέρσκιν Φέντριξ
Έτος Παραγωγής: 2023
Χώρα Παραγωγής: Ιρλανδία, Ηνωμένο Βασίλειο, Η.Π.Α.
Διάρκεια: 141 λεπτά