Με αφορμή τη νέα ταινία του Φρανσουά Οζόν, «Θέλημα Θεού» και την ποινή κάθειρξης έξι ετών στον καρδινάλιο Τζορτζ Πελ για παιδεραστία, παρουσιάζουμε πέντε ταινίες του 21ου αιώνα, οι οποίες κατήγγειλαν τα εγκλήματα της Καθολικής Εκκλησίας. Από το «Αμήν» του Κώστα Γαβρά, μέχρι το βραβευμένο με Όσκαρ, «Spotlight» του Τομ Μακάρθι.

«Αμήν» (Amen – 2002) του Κώστα Γαβρά (Γαλλία, Γερμανία, Ρουμανία, Η.Π.Α.)

Η ταινία βασίζεται στην ιστορία του χημικού Κουρτ Γκερστάιν (Ούλριχ Τουκούρ), υπαρκτό πρόσωπο και αξιωματικός των Ες-Ες που προσπάθησε μάταια να ευαισθητοποιήσει την Καθολική Εκκλησία σχετικά με το Ολοκαύτωμα. Ενώ προμήθευε τα στρατόπεδα συγκέντρωσης με το φονικό Zyklon B, ταυτόχρονα κατήγγειλε τα εγκλήματα, ενημερώνοντας τον Πάπα Πίο ΙΒ΄ ρισκάροντας έτσι την ασφάλειά του και της οικογένειάς του. Στις προσπάθειές του αυτές βρήκε βοήθεια από το νεαρό Ιησουίτη Ρικάρντο Φοντάνα (Ματιέ Κασσοβίτς).

Ο ναζισμός, ένας πανίσχυρος μηχανισμός ολοκληρωτισμού που στιγμάτισε την ανθρωπότητα με την γενοκτονία στα στρατόπεδα συγκέντρωσης, χρησιμοποιώντας τα μέσα της βιομηχανίας. Το Βατικανό, το απόλυτο σύμβολο θρησκευτικής και πολιτικής εξουσίας, που αρνείται να καταγγείλει τη γενοκτονία φοβούμενο την ρήξη με τους ναζί. Μια ταινία για το Ολοκαύτωμα που σκανδάλισε στη νέα χιλιετία με τον καταγγελτικό της τόνο απέναντι στην ιστορική ευθύνη εκκλησιαστικών και διπλωματικών κύκλων. Cesar καλύτερου διασκευασμένου σεναρίου / Βραβείο Lumière καλύτερης ταινίας. Πρωταγωνιστές: Ούλριχ Τουκούρ, Ματιέ Κασσοβίτς, Ούλριχ Μούε.

Διαβάστε επίσης:

• Κώστας Γαβράς: Πολιτική και κοινωνικός προβληματισμός στην μεγάλη οθόνη
• «Ενήλικοι στο Δωμάτιο»: Ο Κώστας Γαβράς στρέφει την κάμερά του στην ελληνική κρίση

«Η Ωραία Κοιμωμένη» (Bella Addormentata / Dormant Beauty – 2012) του Μάρκο Μπελόκιο (Ιταλία, Γαλλία)

Ένα μωσαϊκό από τρεις αλληλένδετες ιστορίες, μία αμφισβήτηση του νοήματος της ζωής, της αγάπης και της ελπίδας, κατά τη διάρκεια των τελευταίων έξι ημερών στη ζωή της Eluana Englaro, μιας νεαρής γυναίκας που πέρασε 17 χρόνια σε κώμα. Αρνούμενος να προσφέρει εύκολες απαντήσεις για το καυτό θέμα της ευθανασίας, ο Μάρκο Μπελόκιο δεν παίρνει σαφή θέση για το ζήτημα, καθώς όπως και στο σύνολο του έργου του δεν έχει καμία ανησυχία να πείσει τους ανθρώπους για το τι πιστεύω ο ίδιος. Σκοπός του είναι να θέσει ερωτήματα για έναν γόνιμο διάλογο και για ακόμα μία φορά, το καταφέρνει με επιτυχία.

Η ταινία πραγματεύεται την πραγματική ιστορία της Ελουάνα Ενγκλάρο, μιας νεαρής κοπέλας, η οποία μετά από ένα αυτοκινητιστικό ατύχημα έπεσε σε κώμα το 1992. Ο πατέρας της κοπέλας για περισσότερο από μια δεκαετία ζητούσε την ευθανασία της κόρης του και το δικαίωμα της σ’ έναν αξιοπρεπή θάνατο. Κάθε εμπλεκόμενος χαρακτήρας προβάλει μια έντονη και καθοριστική πάλη με τη συνείδηση και τις πεποιθήσεις του, καταλήγοντας πάντοτε στο πιο καίριο απ’όλα τα ερωτήματα: «Ποιος θέτει τελικά τα όρια μεταξύ ζωής και θανάτου;».

Η τραγωδία της Ελουάνα, η οποία τελικά έφυγε από τη ζωή το 2009, μετατράπηκε σε ένα μείζον εθνικό ζήτημα με το δικαστικό σύστημα να βρίσκεται αντιμέτωπο με την πληθωρική παρουσία του Σίλβιο Μπερλουσκόνι και το Βατικανό να εναντιώνεται απέναντι σε μη κυβερνητικές οργανώσεις, που σκοπό έχουν την προάσπιση των ανθρώπινων δικαιωμάτων. Η ταινία του Μάρκο Μπελόκιο, είναι μια εξαιρετικά ευαίσθητη ιστορία που κατάφερε και αναζωπύρωσε τις συζητήσεις γύρω από τα ανθρώπινα δικαιώματα και τον ρόλο της εκκλησίας, τόσο στην Ιταλία, όσο και γενικότερα. Στο φιλμ συναντάμε μία πλειάδα καταξιωμένων, αλλά και νέων ταλαντούχων ηθοποιών: Ιζαμπέλ Ιπέρ, Τόνι Σερβίλο, Άλμπα Ρορβάχερ, Μάγια Σάνσα και Φαμπρίτσιο Φάλκο.

Διαβάστε επίσης:

• Η Ευθανασία στον Κινηματογράφο: Έγκλημα ή Ανθρώπινο Δικαίωμα;

«Η Μυστική Λέσχη» (The Club – 2015) του Πάμπλο Λαραΐν (Χιλή)

Σε μία παράκτια πόλη της Χιλής, διαφόρων ηλικιών ιερείς διαβιώνουν ασκητικά σ’ ένα σπίτι υπό το άγρυπνο βλέμμα μιας καλόγριας, προσπαθώντας να εξιλεωθούν για παλιές τους αμαρτίες. Μια καθημερινότητα αθόρυβη, που όμως θα ανατραπεί αιφνίδια από την άφιξη ενός νεαρού ιερέα. Μαζί του, ο επισκέπτης φέρνει το γεμάτο λάθη και ενοχές παρελθόν που ο καθένας θεωρούσε ότι έχει αφήσει πίσω.

Τρία χρόνια με το εντυπωσιακό «No» (2012), με πρωταγωνιστή τον Γκαέλ Γκαρσία Μπερνάλ – Βραβείο Κοινού στο 53ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης και Υποψήφιο για Όσκαρ Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας – ο Πάμπλο Λαραΐν επιστρέφει με τη νέα του ταινία και αποσπά την Αργυρή Άρκτος και το Μεγάλο Βραβείο Επιτροπής, στο 65ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Βερολίνου.

Με καυστικό χιούμορ και τολμηρό σενάριο ο σκηνοθέτης παρουσιάζει την υποκρισία και διαφθορά της Καθολικής Εκκλησίας. Η ατμοσφαιρική αλλά και γεμάτη ένταση ταινία συστήνει μια διαφορετική «Λέσχη» και με ρεαλισμό και ευθύτητα πραγματοποιεί ένα πολιτικό, κοινωνικό και θρησκευτικό σχόλιο. Μία όμορφη ταινία, από έναν δημιουργό που ουδέποτε επέλεξε το εύκολο μονοπάτι στην αξιόλογη φιλμογραφία του. Κατά τη διάρκεια της βράβευσής του στο Βερολίνο ο Λαραΐν αναφέρθηκε στον φανατισμό γύρω από την ιδέα της θρησκείας που κάνει ανθρώπους ακόμα και να σκοτώνονται γι’ αυτήν, ελπίζοντας πως κάτι τέτοιο θα σταματήσει. Η  «Μυστική Λέσχη» αποτελεί την πέμπτη μεγάλου μήκους δημιουργία του.

«Spotlight» (2015) του Τομ Μακάρθι (Η.Π.Α.)

Η δημοσιογραφική ομάδα Spotlight ξεκίνησε με την υπόθεση ενός ιερέα και, όταν τελικά κατέληξε να δημοσιεύσει τα αποτελέσματα, είχε εντοπίσει 70 ιερείς που είχαν κακοποιήσει παιδιά. Μέχρι το 2002 δημοσίευσαν 600 άρθρα που αφορούσαν εκατοντάδες παιδιά, όχι μόνο στη Βοστώνη αλλά και σε ολόκληρη τη χώρα. Συνολικά, 249 ιερείς της Αρχιεπισκοπής της Βοστώνης κατηγορήθηκαν για σεξουαλική κακοποίηση. Ενώ σε όλη την Αμερική, 6.427 ιερείς κατηγορήθηκαν για τη σεξουαλική κακοποίηση 17.259 θυμάτων.

Ο Υποψήφιος για Όσκαρ σεναριογράφος Τομ Μακάρθι, επιστρέφει εντυπωσιακά με την πέμπτη μεγάλου μήκους ταινία του. Ο Αμερικανός σκηνοθέτης, αφηγείται την πραγματική ιστορία της βραβευμένης με Pulitzer μάχιμης δημοσιογραφικής ομάδας με το όνομα Spotlight, της εφημερίδας Boston Globe, η οποία το 2002 αποκάλυψε ένα σκάνδαλο παιδεραστίας στους κόλπους της Καθολικής Εκκλησίας. Η ταινία διαθέτει ένα εξαιρετικό καστ, όπου ξεχωρίζουν με τις ερμηνείες τους, ο Μαρκ Ράφαλο, ο Μάικλ Κίτον και ο συνήθης ύποπτος, Στάνλεϊ Τούτσι.

«Η ιστορία δεν είναι μια κατηγορία σε βάρος της Εκκλησίας. Έχει να κάνει με την ερώτηση του πώς κάτι τέτοιο συνέβη. Η Εκκλησία μπορεί να διαπράξει θεσμικό κακό, όχι μόνο μέσω της κακοποίησης των παιδιών αλλά και μέσω της κάλυψης αυτής. Πώς κακοποιήθηκαν τόσα παιδιά για δεκαετίες, χωρίς κάποιος να κάνει κάτι;» – Τομ Μακάρθι

Διαβάστε επίσης:

• Spotlight: Αποκαλύπτοντας το σκάνδαλο παιδεραστίας της καθολικής εκκλησίας

«Θέλημα Θεού» (Grâce à Dieu / By the Grace of God – 2018) του Φρανσουά Οζόν (Γαλλία, Βέλγιο)

Ο Αλεξάντρ ζει στη Λυών με τη γυναίκα και τα παιδιά του. Μια ημέρα μαθαίνει τυχαία ότι ο ιερέας που τον κακοποίησε, όταν ήταν πρόσκοπος, εξακολουθεί να δουλεύει με παιδιά. Αποφασίζει να αναλάβει δράση και τον ίδιο δρόμο ακολουθούν άλλα δύο θύματα του ιερέα, ο Φρανσουά και ο Εμμανουέλ. Οι τρεις τους ενώνονται για να «σηκώσουν το πέπλο της σιωπής» γύρω από τη δοκιμασία τους. Αλλά οι επιπτώσεις και οι συνέπειες δεν θα αφήσουν κανέναν ανεπηρέαστο…

Η ταινία του Φρανσουά Οζόν, που κέρδισε τον Φεβρουάριο την Αργυρή Άρκτο στο Διεθνές Κινηματογραφικό Φεστιβάλ του Βερολίνου, βασίστηκε στα πραγματικά γεγονότα της υπόθεσης του ιερέα Preynat και αφηγείται την δημιουργία του site «La parole Liberee» (απελευθερωμένος λόγος) από τα θύματά του, ακολουθώντας τρεις άντρες που είχαν κακοποιηθεί ως παιδιά στην δημοσιοποίηση της ιστορίας τους. Μία αξιόλογη ταινία, που καταγγέλλει τις εγκληματικές πράξεις των ιερέων απέναντι στα παιδιά και την οποία η προσπάθησε να απαγορεύσει η Καθολική Εκκλησία, χωρίς ευτυχώς να τα καταφέρει.

«Όταν άρχισα να συζητώ το πρότζεκτ μου με τα θύματα, ένιωσα ότι ήταν απογοητευμένοι με την ιδέα του ντοκιμαντέρ. Είχαν ήδη δώσει πολλές συνεντεύξεις στα μέσα μαζικής ενημέρωσης και είχαν εμφανιστεί σε τηλεοπτικές εκπομπές και ντοκιμαντέρ, αλλά αυτό που τους κέντρισε το ενδιαφέρον ήταν το γεγονός ότι ένας σκηνοθέτης μυθοπλασίας τους είχε πλησιάσει. Φαντάστηκαν μια ταινία στο πνεύμα του «Spotlight» όπου θα γίνονταν φανταστικοί χαρακτήρες που θα τους έπαιζαν διάσημοι ηθοποιοί. Έτσι σκέφτηκα: αυτό είναι που θέλουν από μένα, και αυτό είναι που ξέρω να κάνω. Προσέγγισα τη μυθοπλασία με κάποια ανησυχία, γιατί μου άρεσαν πραγματικά αυτοί οι άνθρωποι  και φοβόμουν  ότι δεν θα ήμουν σε θέση να τους φέρω στην οθόνη με τρόπο που θα τους δικαίωνε.» – Φρανσουά Οζόν

Διαβάστε επίσης:

• Η ποινή κάθειρξης στον καρδινάλιο Τζορτζ Πελ για παιδεραστία και το «Θέλημα Θεού» του Φρανσουά Οζόν