Δεκάδες χιλιάδες Παλαιστίνιοι, συγκεντρώνονται τις τελευταίες ημέρες, κατά μήκος του συνοριακού φράκτη που χωρίζει τη Λωρίδα της Γάζας από το Ισραήλ στο πλαίσιο της κινητοποίησης «της μεγάλης πορείας για την επιστροφή». Το κίνημα διαμαρτυρίας αναμένεται να διαρκέσει έξι εβδομάδες καταγγέλλοντας τον αποκλεισμό που έχει επιβληθεί στους Παλαιστίνιους πρόσφυγες. Η αντίδραση του Ισραήλ ήταν άμεση, με τις ισραηλινές στρατιωτικές δυνάμεις να δολοφονούν εν ψυχρώ, δεκάδες Παλαιστίνιους. Ο ΟΗΕ ζήτησε την πραγματοποίηση ανεξάρτητης έρευνας, το Ισραήλ αρνήθηκε τη διεξαγωγή της και κάπως έτσι η Δύση φαίνεται γυρίζει την πλάτη της στα τραγικά γεγονότα που λαμβάνουν χώρα. Στο αφιέρωμα που ακολουθεί, παρουσιάζουμε δέκα (10) χαρακτηριστικές ταινίες, οι οποίες προσπαθούν να μας βοηθήσουν να καταλάβουμε τι πραγματικά συμβαίνει, στην αιματοβαμμένη Γάζα.

Ads

«Παράδεισος Τώρα» (Paradise Now – 2005) του Χάνι Αμπού-Ασάντ (Παλαιστίνη)

Δύο νεαροί φίλοι Παλαιστίνιοι, ο Κάλεντ και ο Σαΐντ, αναλαμβάνουν να εκτελέσουν μία αποστολή αυτοκτονίας στο Τελ Αβίβ. Μετά την τελευταία τους βραδιά με τις οικογένειές τους και χωρίς να επιτρέπεται να τις αποχαιρετίσουν, μεταφέρονται στα ισραηλινά σύνορα ζωσμένοι με βόμβες. Ωστόσο, η επιχείρηση δεν πάει σύμφωνα με το σχέδιο και ο ένας χάνει τα ίχνη του άλλου. Χωρισμένοι πρέπει να αντιμετωπίσουν το τραγικό πεπρωμένο τους.

Το συγκλονιστικό φιλμ του Χάνι Αμπού-Ασάντ απέσπασε, μεταξύ άλλων, Χρυσή Άρκτο στο Φεστιβάλ Βερολίνου. Τιμήθηκε με την Χρυσή Σφαίρα Ξενόγλωσσης Ταινίας, ενώ ήταν Υποψήφια και για το Όσκαρ Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας το 2006.

«Βαλς με τον Μπασίρ» (Waltz With Bashir – 2008) του Άρι Φόλμαν (Ισραήλ, Γαλλία, Γερμανία)

Ads

image

Ένας άντρας ξενυχτά σε ένα μπαρ. Τον λένε Άρι και είναι σκηνοθέτης. Συνομιλεί με έναν φίλο του που του εξομολογείται πως κάθε βράδυ στον ύπνο του τον κυνηγούν 26 σκυλιά. Κάθε βράδυ ο ίδιος αριθμός. Συμπεραίνουν πως αυτό θα έχει να κάνει και με τη θητεία των δύο ανδρών στον Ισραηλινό στρατό στον πρώτο πόλεμο του Λιβάνου στις αρχές της δεκαετίας του ’80. Μόνο που ο Άρι δεν έχει την παραμικρή θύμηση από τον πόλεμο στον οποίο ήταν κι αυτός παρών. Ψάχνει λοιπόν τους ανθρώπους από το παρελθόν του, εννιά γνωστούς και φίλους, τους ζητά να αφηγηθούν κι αυτοί τις εμπειρίες τους και ψάχνει την αλήθεια για αυτό το κομμάτι του εαυτού του που ο ίδιος ακούσια διέγραψε. Και σιγά σιγά, εικόνες άλλοτε ρεαλιστικές και άλλοτε σουρρεαλιστικές διαγράφονται με τα μάτια της φαντασίας του. Ή μήπως με αυτά της μνήμης του;

Βασισμένο σε μεγάλο βαθμό στην προσωπική εμπειρία του σκηνοθέτη Άρι Φόλμαν, ένα ντοκιμαντέρ για τη μνήμη, τον πόλεμο, την ανθρώπινη φύση, που προτείνει ένα εντελώς πρωτότυπο φορμάτ, το οποίο αναδεικνύει τη μαγική διάσταση κάθε προσωπικής μαρτυρίας. Η παραγωγή της διήρκησε τέσσερα χρόνια, εκ των οποίων το πρώτο ήταν αφοσιωμένο στην συλλογή συνεντεύξεων. Τα γυρίσματα έγιναν σε πρώτη φάση στο στούντιο σε real video και το animation έγινε με την τεχνική του rotoscoping, με την οποία ο animator μεταφέρει στο cartoon τις φιγούρες που βλέπει στις live action φιλμαρισμένες σκηνές. To rotoscope επινοήθηκε από τον Max Fleischer και τα πιο πρόσφατα δείγματα αυτής της, ψηφιοποιημένης, πια, τεχνικής είναι το «Waking Life» και το «A Scanner Darkly» του Richard Linklater. Επίσημη συμμετοχή στο 61ο Φεστιβάλ των Καννών το 2008. Επίσημη συμμετοχή στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης. Υποψήφιο για Όσκαρ Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας, ενώ τιμήθηκε και με την Χρυσή Σφαίρα στην ίδια κατηγορία.

«Για πολλά χρόνια είχα τη βασική ιδέα στο μυαλό μου για το «Βαλς με τον Μπασίρ», αλλά δεν ήθελα να το γυρίσω με πραγματικά πρόσωπα, ήθελα εξ αρχής να είναι animated. Πώς θα μπορούσε να είχε γυριστεί αυτό διαφορετικά; Θα ήταν απλώς ένας μεσήλικας σε μαύρο φόντο που θα αφηγούταν ιστορίες, θα έλεγε ιστορίες που συνέβησαν είκοσι πέντε χρόνια πριν, χωρίς κανένα αρχειακό υλικό να τις υποστηρίζει. Θα ήταν τόσο απίστευτα βαρετό! Έτσι σκέφτηκα να το γυρίσω όπως το γύρισα, με σκίτσο. Ο πόλεμος είναι τόσο σουρεαλιστικός και η μνήμη μπορεί να σε προδώσει τόσο εύκολα, που σκέφτηκα να διαβώ το μονοπάτι των αναμνήσεων μόνο με τη βοήθεια κάποιων πολύ προσεγμένων επινοημένων εικόνων. Η ταινία γυρίστηκε στην αρχή σε real video, σε ένα στούντιο και μονταρίστηκε σε ένα υλικό 90 λεπτών. Μετά σχεδιάστηκε σε story board και μετά σε 2300 σκίτσα τα οποία στη συνέχεια «εμψυχώθηκαν». Το σενάριο βασίστηκε στη δική μου, πολύ προσωπική ιστορία. Ακολουθεί εκείνο το σημείο της ζωής μου μετά από το οποίο κατάλαβα πως υπήρχαν μερικά πολύ σημαντικά σημεία της ζωής μου για τα οποία είχα κενά μνήμης. Πέρασα μια τεράστια ψυχολογική κρίση κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων. Ανακάλυψα πολλά βαριά πράγματα ατενίζοντας το παρελθόν μου ενώ, εν τω μεταξύ όλα αυτά τα χρόνια η γυναίκα μου και εγώ φέραμε τρία παιδιά σε αυτόν τον κόσμο. Αυτό θα σας κάνει να αναρωτιέστε, αν όλα αυτά τα έκανα για τα παιδιά μου. Όταν μεγαλώσουν και δουν την ταινία μπορεί να τους βοηθήσει να πάρουν τη σωστή απόφαση, που είναι να μην πάρουν μέρος σε κανέναν πόλεμο, όποιος κι αν είναι αυτός.» – Άρι Φόλμαν

«Σταυροδρόμια Ζωής» (Ajami – 2009) του Γιαρόν Σανί (Ισραήλ)

image

Ατζάμι (Ajami) ονομάζεται μια γειτονιά του Τελ Αβίβ, όπου συνυπάρχουν μουσουλμάνοι, χριστιανοί και Εβραίοι. Το φιλμ αποτυπώνει πέντε ιστορίες από την καθημερινή ζωή τους, καταγράφοντας τις πολύπλοκες, αντιφατικές σχέσεις τους. Χρυσός Αλέξανδρος στο 50ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης και υποψηφιότητα για Όσκαρ καλύτερης ξενόγλωσσης ταινίας, μεταξύ άλλων διακρίσεων.

«Όταν σε Είδα» (When I Saw You / Lamma shoftak – 2012) της Αν Μαρί Γιακίρ (Παλαιστίνη, Ιορδανία, Ελλάδα, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα)

image

Η υπόθεσή της διαδραματίζεται κατά τη διάρκεια του πολέμου των 6 ημερών, το 1967 και παρακολουθεί τη ζωή των Παλαιστινίων σε έναν προσφυγικό καταυλισμό. Ο 11χρονος Ταρέκ εγκαταλείπει τον καταυλισμό για να βρει τον πατέρα του.

«Η οικογένειά μου κατάγεται από την Βηθλεέμ, η οποία κατελήφθη το 1967. Ήθελα να κάνω κάτι για εκείνη την περίοδο, που ήταν μια μεγάλη τραγωδία για τους Παλαιστινίους, αλλά και μια εποχή μεγάλων ελπίδων. Σε όλο τον κόσμο και όχι μόνο στην Παλαιστίνη, νέοι άνθρωποι προσπαθούσαν με κάθε τρόπο να αλλάξουν τη ζωή τους. Υπήρχαν φοιτητικά κινήματα, αντι-αποικιακά κινήματα, κινήματα πολιτικών δικαιωμάτων. Κάτι σπουδαίο συνέβαινε.» – Αν Μαρί Γιακίρ.

«Ομάρ» (Omar – 2013) του Χάνι Αμπού-Ασάντ (Παλαιστίνη)

image

«Δε θα κάνω ποτέ μία ταινία που είτε καταδικάζει είτε υπερασπίζεται τους ανθρώπους· αυτή τη δουλειά την αφήνω στα δικαστήρια ανά τον κόσμο. Η ανθρώπινη πλευρά των μαχητών της ελευθερίας είναι αυτό που μου κινεί το ενδιαφέρον. Στην πραγματικότητα, μ’ ενδιαφέρει η ανθρώπινη πλευρά οποιουδήποτε χαρακτήρα, καθώς συχνά αυτό που μας κάνει ανθρώπους είναι παράλληλα και το τραγικό μας ελάττωμα.» – Χάνι Αμπού-Ασάντ

Ο Ομάρ, είναι συνηθισμένος να αποφεύγει τις σφαίρες των στρατιωτών όταν περνά το Τείχος που χωρίζει στα δύο την πόλη της Παλαιστίνης, ώστε να επισκεφθεί την κρυφή του αγάπη, τη Νάντια. Αλλά η κατεχόμενη Παλαιστίνη δεν γνωρίζει ούτε την απλή αγάπη, ούτε τον ξεκάθαρο πόλεμο. Στην άλλη μεριά του τείχους, ο ευαίσθητος νεαρός φούρναρης Ομάρ, γίνεται ένας μαχητής της ελευθερίας. Οι συνθήκες θα τον οδηγήσουν να έρθει αντιμέτωπος με οδυνηρές επιλογές για τη ζωή και στο δίλημμα να τιμήσει την πατρίδα του, βάζοντας σε δεύτερη μοίρα τη γυναίκα της ζωής του.

Όταν όμως ο Ομάρ συλλαμβάνεται μετά από μία δολοφονική και θανατηφόρα πράξη αντίστασης, θα βρεθεί μπλεγμένος σε ένα παιχνίδι γάτας και ποντικού με την στρατιωτική αστυνομία του Ισραήλ. Η καχυποψία και ο φόβος της προδοσίας απειλούν να κλονίσουν την εμπιστοσύνη του Ομάρ στους συνεργούς και παιδικούς του φίλους, Αμτζάντ και Τάρεκ. Ο Τάρεκ, είναι παράλληλα τόσο ο αρχηγός της επίθεσης για την οποία κατηγορείται ο ήρωας μας, όσο και ο στρατευμένος αδελφός της αγαπημένης του Νάντια. Τα αισθήματα του Ομάρ δεν αργούν να γίνουν τόσο διχασμένα όσο και το Παλαιστινιακό τοπίο. Το μόνο σίγουρο είναι πως ότι οτιδήποτε κάνει, είναι εξαιτίας της αγάπης του για τη Νάντια.

Μία συγκινητική ιστορία αγάπης, με φόντο τη διχοτομημένη Παλαιστίνη και ήρωες δύο νεαρούς, η αγάπη των οποίων πέφτει θύμα, του πολέμου, των μυστικών υπηρεσιών του Ισραήλ με τις οργανώσεις για την απελευθέρωση της Παλαιστίνης. Η ταινία του Χάνι Αμπού Ασάντ τιμήθηκε με το Βραβείο «Ένα Κάποιο Βλέμμα» στο Φεστιβάλ των Καννών, ενώ ήταν και Υποψήφια για το Όσκαρ Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας.

«Το να πηδάει κανείς το Τείχος είναι μέρος της καθημερινής ζωής στην Παλαιστίνη. Υπάρχουν ακόμα κι άνθρωποι των οποίων η δουλειά είναι να βοηθούν άλλους να περνούν στην άλλη πλευρά. Αυτοί οι άνθρωποι κυριολεκτικά βγάζουν το μεροκάματό τους έτσι. Πρέπει να γίνει αντιληπτό ότι το Τείχος δεν αποτελεί μόνο σύνορο μεταξύ Ισραήλ και Δυτικής Όχθης, αλλά στην πραγματικότητα έχει χτιστεί με τέτοιο τρόπο που χωρίζει τους Παλαιστινίους από τους εαυτούς τους.» – Χάνι Αμπού-Ασάντ

«18 Δραπέτες» (The Wanted 18 – 2014) των Αμέρ Σομάλι και Πωλ Κάουν (Καναδάς, Παλαιστίνη, Γαλλία)

image

Το ντοκιμαντέρ / animation του Αμέρ Σομάλι και του Πωλ Κάουν οι «18 Δραπέτες» εστιάζει στο 1987 και στις αρχές της πρώτης Ιντιφάντα. Οι κάτοικοι ενός παλαιστινιακού χωριού κοντά στη Βηθλεέμ αγοράζουν 18 αγελάδες από ένα κιμπούτζ σε μια προσπάθεια να γίνουν αυτάρκεις από πλευράς τροφίμων, από το Ισραήλ.

«Τα αρχεία των Παλαιστινίων από την πρώτη Ιντιφάντα προέρχονται από τον ξένο τύπο. Διαχειρίζονται το παλαιστινιακό ζήτημα, ανάλογα με τη δική τους ατζέντα. Όσοι υποστηρίζουν τους Παλαιστίνιους τους παρουσιάζουν ως μαρτυρικά θύματα και όσοι είναι εναντίον τους ως τρομοκράτες που καίνε λάστιχα και πετάνε μολότοφ. Ο τύπος ποτέ δεν έδειξε πώς είναι οι συνηθισμένοι Παλαιστίνιοι στην καθημερινή τους ζωή: ότι αρμέγουν αγελάδες, ταΐζουν κότες, βοηθούν τα παιδιά τους στα μαθήματά τους.» – Αμέρ Σομάλι

«Τα Μάτια Του Κλέφτη» (Eyes of a Thief – 2014) της Νάζουα Ναζάρ

image

Ο Ταρέκ, μετά από 10 χρόνια φυλάκισης, βγαίνει από τη φυλακή και κουβαλώντας ένα επικίνδυνο μυστικό, ψάχνει για την κόρη του στην πολιτικά ταραχώδη Παλαιστίνη. Το όνομα της ταινίας αναφέρεται στην εγκαταλελειμμένη κοιλάδα ανάμεσα στην περιοχή της Ραμάλα και την Ναμπλούς. Στην περιοχή παρουσιάζονταν ληστείες με αποτέλεσμα η Βρετανική Κυβέρνηση να φτιάξει αστυνομικό σταθμό για να προστατεύει τους ταξιδιώτες. Οι Βρετανικοί στρατώνες παραμένουν έρημοι πλέον εκεί, αλλά οι Ισραηλινοί τους χρησιμοποίησαν για να στήσουν ένα μόνιμο σημείο ελέγχου της περιοχής. Μέρος της ταινίας, βασίζεται σε αληθινά γεγονότα που έγιναν το 2002 στη Ραμάλα της Παλαιστίνης. Η Νάζουα Ναζάρ προσπαθεί μέσω του κινηματογράφου να σπάσει το κατεστημένο. Χωρίς πολιτικές δηλώσεις, παρουσιάζει πώς είναι στην πραγματικότητα οι κατακτητές που κλέβουν γη και νερό στη χώρα της. Επίσημη Πρόταση της Παλαιστίνης, για το Όσκαρ Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας του 2015.

«Ντεγκραντέ» (Degrade – 2015) των Άραμπ και Τάρζαν Νάσερ (Παλαιστίνη, Γαλλία, Αλγερία)

image

Στην Παλαιστίνη, 13 διαφορετικές γυναίκες εγκλωβίζονται σ’ ένα ινστιτούτο ομορφιάς μετά από την έκρηξη βίας που ξεσπά στον δρόμο, ανταλλάσσοντας κωμικούς διαλόγους και κουτσομπολιά αλλά και μερικούς από τους βαθύτερους φόβους τους. Πρόκειται για το συγκινητικό φιλμ «Ντεγκραντέ» (Degrade) των Άραμπ και Τάρζαν Νάσερ, που είχε τον Επίσημη Συμμετοχή στην Εβδομάδα Κριτικής του Φεστιβάλ Καννών, αποσπώντας εξαιρετικές κριτικές, ενώ απέσπασε και την Χρυσή Αθηνά του 21ου Διεθνούς Κινηματογραφικού Φεστιβάλ της Αθήνας – Νύχτες Πρεμιέρας.

«Foxtrot» (2017) του Σάμουελ Μάοζ (Ισραήλ)

image

Ο Μίκαελ και η Ντάφνα καταρρέουν όταν τους ανακοινώνεται ο θάνατος του γιου τους. Όσο εκείνη σβήνει τη θλίψη της με αντικαταθλιπτικά κι ο Μίκαελ βυθίζεται στην οργή, θα έρθει μια αναπάντεχη ανατροπή που συναγωνίζεται σε σουρεαλισμό μόνο τις στρατιωτικές εμπειρίες του παιδιού τους.

Μετά τον εξαιρετικό «Λίβανο», που είχε αποσπάσει το Χρυσό Λέοντα στο Φεστιβάλ της Βενετίας, ο Σάμουελ Μάοζ επιστρέφει με μια γλυκόπικρη ταινία για τα παιχνίδια της μοίρας στις ζωές μας. Η ταινία απέσπασε το Ειδικό βραβείο της Eπιτροπής στο Φεστιβάλ της Βενετίας, καθώς και το Βραβείο σκηνοθεσίας 23ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Αθήνας – Νύχτες Πρεμιέρας. Η ταινία αποτέλεσε την πρόταση του Ισραήλ για το Όσκαρ Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας.

«Η Προσβολή» (L’ insulte / The Insult – 2017) του Ζιάντ Ντουεϊρί (Λίβανος)

image

Στη σημερινή Βηρυτό, μια προσβολή που ξεφεύγει από κάθε έλεγχο, οδηγεί τον Τόνι, έναν Χριστιανό Λιβανέζο και τον Γιάσερ, έναν Παλαιστίνιο πρόσφυγα, να λύσουν τις διαφορές τους στο δικαστήριο. Η δίκη διχάζει την κοινωνία του Λιβάνου, τα μέσα μαζικής ενημέρωσης βάζουν φωτιά στην ήδη τεταμένη κατάσταση και παλιές πληγές βγαίνουν στο προσκήνιο, όπως και τραυματικές αποκαλύψεις. Ο Τόνι και ο Γιάσερ καλούνται να επανεξετάσουν τις ζωές τους και τις προκαταλήψεις τους.

Η ταινία πραγματοποίησε την παγκόσμια πρεμιέρα της στο Διαγωνιστικό Τμήμα του Διεθνούς Κινηματογραφικού Φεστιβάλ της Βενετίας, όπου και απέσπασε το Βραβείο Volpi Cup, για την ερμηνεία του πρωταγωνιστή Καμέλ Ελ Μπάσα / Kamel El Basha. Αξίζει επίσης να σημειώσουμε ότι η Οσκαρική Υποψηφιότητα του φιλμ «The Insult» στην Κατηγορία Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας, αποτελεί την πρώτη στην κινηματογραφική ιστορία της χώρας.

«Η ιδέα για την ταινία προέκυψε από κάτι που μου συνέβη πριν λίγα χρόνια στη Βηρυτό. Είχα μια διαφωνία για κάτι ασήμαντο με έναν υδραυλικό στο σπίτι μου, αλλά η ένταση κλιμακώθηκε, τα αίματα άναψαν και κατέληξα να πω κάτι που τον προσέβαλε Το συμβάν μπορεί να ήταν τυχαίο, αλλά τα υποσυνείδητα συναισθήματα υπήρχαν. Όταν ξεστομίζεις τέτοιες λέξεις σημαίνει ότι έχουν παγιωθεί μέσα σου συγκεκριμένα συναισθήματα. Η Ζοελί Τούμα, η συνσεναριογράφος μου στην ταινία, ήταν παρούσα εκείνη τη μέρα που πρόσβαλλα τον υδραυλικό. Με έπεισε να πάω να του ζητήσω συγνώμη. Όμως, ο υδραυλικός δεν τη δέχτηκε. Κατέληξα να πάω στο αφεντικό του για να πω ότι θέλω να ζητήσω συγνώμη από τον υπάλληλό του. Κι όταν το αφεντικό χρησιμοποίησε το γεγονός αυτό μαζί με άλλες δικαιολογίες για να απολύσει τον υδραυλικό, τον υπερασπίστηκα κατευθείαν. Έτσι συνειδητοποίησα πως όλο αυτό ήταν πολύ καλό υλικό για σενάριο ταινίας […] Ο πόλεμος στον Λίβανο τερματίστηκε το 1990. Δεν υπήρξαν νικητές και ηττημένοι. Οι πάντες αθωώθηκαν. Η γενική αμνηστία μετατράπηκε δυστυχώς σε γενική αμνησία. Κρύψαμε τη βρωμιά κάτω από το χαλί. Δεν μπορεί όμως να υπάρξει εθνική ίαση αν δεν συζητήσουμε φανερά για το τι ακριβώς συνέβη.» – Ζιάντ Ντουεϊρί

Διαβάστε επίσης: