Η «Κυρία από τη Σαγκάη», σηματοδοτεί την τέταρτη μεγάλου μήκους ταινία του σημαντικότερου σκηνοθέτη στην ιστορία του Αμερικανικού Κινηματογράφου. Ο Όρσον Γουέλς, το 1947 μεταφέρει στην μεγάλη οθόνη το μυθιστόρημα του Σέργουν Κινγκ, «Αν Πεθάνω Πριν Ξυπνήσω», έχοντας ως πρωταγωνίστρια, την σύζυγό του και εκθαμβωτική ηθοποιό, Ρίτα Χέιγουορθ. Προβάλλεται στις 27ες Νύχτες Πρεμιέρας, στο Αφιέρωμα: «This is Orson Welles: Η Αποκατάσταση μιας Ιδιοφυΐας».

Ένας Ιρλανδός ναυτικός, ο Μάικλ Ο’ Χάρα (Όρσον Γουέλς), συναντά στο Σέντραλ Παρκ την όμορφη ξανθιά Έλσα (Ρίτα Χέιγουορθ) και τη σώζει από την επίθεση τριών κακοποιών. Συνοδεύοντάς την σπίτι της, γνωρίζει τον σύζυγό της. Πρόκειται για τον δικηγόρο Άρθουρ Μπάνιστερ (Έβερετ Σλόουν), ο οποίος ταλαιπωρείται από μία μια ελαφριά αναπηρία. Καθώς πρόκειται να πάνε στο Σαν Φρανσίσκο με το γιοτ τους, το ζεύγος προσφέρει εργασία στον Μάικλ κι εκείνος δέχεται.

Στο γιοτ βρίσκεται και ο συνέταιρος του Άρθουρ, ο Τζορτζ Γκρίσμπι (Γκλεν Άντερς), ο οποίος πείθει τον Μάικλ να τον βοηθήσει να σκηνοθετήσει τον θάνατό του, έναντι αδρής αμοιβής. Ο Μάικλ που σχεδιάζει με τα χρήματα να το σκάσει με την Έλσα, την οποία έχει ερωτευτεί, δέχεται και υπογράφει μια ομολογία της «δολοφονίας».

Στην υπόθεση παρεμβαίνει ένας ιδιωτικός ντετέκτιβ, ο Σίντνεϊ Μπρουμ (Τεντ ντε Κορσία), ο οποίος έχει μάθει ότι το πραγματικό σχέδιο του Γκρίσμπι είναι να δολοφονήσει τον Μπάνιστερ και να ενοχοποιήσει τον Μάικλ, ενώ ο ίδιος θα θεωρείται νεκρός. Ωστόσο, αυτός που τελικά δολοφονείται είναι ο Γκρίσμπι και ο Μάικλ συλλαμβάνεται, εφόσον μάλιστα υπάρχει και η ομολογία του.

Την υπεράσπισή του αναλαμβάνει ο Μπάνιστερ, που μετατρέπει τη δίκη σε φάρσα. Ο Μάικλ δραπετεύει και μαζί με την Έλσα καταφεύγουν σ’ ένα θέατρο της Τσάινα Τάουν. Εκεί ο Μάικλ καταλαβαίνει ότι αυτή είναι που σκότωσε τον Γκρίσμπι. Η Έλσα, μαζί με κάποιους Κινέζους φίλους της, τον μεταφέρουν αναίσθητο σ’ ένα δωμάτιο με καθρέφτες, όπου του ομολογεί ότι το αρχικό σχέδιο ήταν να σκοτώσουν μαζί με τον Γκρίσμπι τον άντρα της, αλλά η παρέμβαση του Μπρουμ τους χάλασε τα σχέδια.

Καθώς οι δυο τους συζητούν, καταφθάνει και ο Μπάνιστερ. Οι δύο σύζυγοι ανταλλάσσουν πυροβολισμούς, σε μια θεαματική σκηνή, όπου τα πάντα πολλαπλασιάζονται από τους καθρέφτες που υπάρχουν τριγύρω. Ο Μάικλ κατορθώνει να διαφύγει, σίγουρος ότι θα μπορέσει πλέον να αποδείξει την αθωότητά του.

«Μισώ όλες τις εξοργιστικές μικρολεπτομέρειες που συνοδεύουν την οικονομική και οργανωτική πλευρά του κινηματογράφου. Μου είναι δύσκολο να βρω δουλειά. Όταν μένω στο περιθώριο το κάνω γιατί με αναγκάζουν, κι όχι επειδή το θέλω. Νιώθω διαρκώς απομονωμένος. Πρέπει να μπορώ να πιστεύω ότι είμαι ένας καλός καλλιτέχνης, διαφορετικά δεν μπορώ να δουλέψω. Κι ένας καλός καλλιτέχνης είναι πάντα μόνος. Πρέπει να είναι μόνος. Όταν δεν είναι, κάτι δεν πάει καλά.» Όρσον Γουέλς (6 Μαΐου, 1915 – 10 Οκτωβρίου, 1985)

Βρισκόμαστε στο 1947. Ο Όρσον Γουέλς, το παιδί – θαύμα της Έβδομης Τέχνης, έχει πλέον μεγαλώσει και μας έχει ήδη χαρίσει τρεις σπουδαίες μεγάλες μήκους δημιουργίες του: «Πολίτης Κέιν» (Citizen Kane – 1941), «Οι Υπέροχοι Άμπερσον» (The Magnificent Ambersons – 1942) και «Ο Άγνωστος» (The Stranger – 1946).

Στις ταινίες που προαναφέραμε, αλλά και σε άλλες που θα ακολουθήσουν («Mr. Arkadin», «Touch of Evil»), παρατηρούμε ότι οι κεντρικοί ήρωες του Γουέλς ενσαρκώνονται από άντρες και μάλιστα κατά βάση επιτυχημένους. Παρ’ όλα αυτά όμως δεν παρακολουθούμε την άνοδό τους, αλλά γινόμαστε μάρτυρες της τραγικής παρακμής τους.

Εξαίρεση στον κανόνα αυτό θα αποτελέσει το φιλμ «Η Κυρία από τη Σαγκάη» (The Lady from Shanghai) του 1947, καθώς στον πρωταγωνιστικό ρόλο συναντάμε μία φιλόδοξη γυναίκα και εγωκεντρική, όπου οι άντρες που την περιβάλλουν, καταστρέφονται διαδοχικά, ορίζοντας η ίδια και το ύψος της πτώσης τους.

Το πλάνο με τους δυο κεντρικούς ήρωες μπροστά από το ενυδρείο, που παραλλάσσει και αλλοιώνει τα χαρακτηριστικά τους ή πολύ περισσότερο η σεκάνς των καθρεφτών στο εντυπωσιακό φινάλε, είναι σκηνές που μένουν βαθιά χαραγμένες στο μυαλό μας. Σκηνές τις οποίες είναι αλήθεια, προσπάθησαν να αντιγράψουν και άλλοι σκηνοθέτες στο μέλλον, χωρίς όμως το ανάλογο αισθητικό αποτελέσματα.

Παρ’ όλα αυτά, η ταινία δεν είχε την εισπρακτική επιτυχία που περίμεναν οι παραγωγοί ενώ παράλληλα σηματοδότησε και τον χωρισμό του πρωταγωνιστικού ζεύγους Όρσον Γουέλς – Ρίτα Χέιγουορθ, μετά από πέντε χρόνια γάμου και έχοντας αποκτήσει εν τω μεταξύ και μία κόρη, την Rebecca Welles Manning (1944 – 2004).

Όπως προείπαμε το σενάριο της ταινίας βασίζεται στο μυθιστόρημα του Σέργουν Κινγκ «Αν Πεθάνω Πριν Ξυπνήσω», το οποίο, όμως, ο Όρσον Γουέλς άλλαξε κατά το δοκούν, έτσι όπως συχνά πυκνά του άρεσε να κάνει με βιβλία που ήθελε να μεταφέρει στην μεγάλη οθόνη. Τα προβλήματα είχαν ξεκινήσει από νωρίς καθώς ο πρόεδρος της Columbia Rictures, Χάρι Κον, δεν ήταν καθόλου ευχαριστημένος, ούτε με το σενάριο, που το θεωρούσε μπερδεμένο, ούτε με τον τρόπο κινηματογράφησης του Γουέλς.

Παρ’ όλα αυτά το μεγαλύτερο πρόβλημα σύμφωνα με τον Κον, ήταν το γεγονός ότι ο Γουέλς είχε πείσει την πρώην, πλέον, σύζυγό του, την εντυπωσιακή Ρίτα Χέιγουορθ, να κόψει τα περίφημα μακριά κόκκινα μαλλιά της, να γίνει ξανθιά και να υποδυθεί την ψυχρή δολοφόνο. Η ίδια έχει δηλώσει σχετικά:

«Ο Όρσον δοκίμαζε κάτι καινούργιο με μένα, αλλά ο Χάρι Κον ήθελε την Εικόνα – την Εικόνα που έπρεπε να διατηρήσω μέχρι να φτάσω τα 90 μου! Η «Κυρία από τη Σαγκάη» ήταν μία πάρα πολύ καλή ταινία. Και ποιο ήταν το σχόλιο του Χάρι Κον όταν την είδε; “Σε κατέστρεψε! Έκοψε τα μαλλιά σου!”.»

Ο Όρσον Γουέλς υπήρξε αναμφισβήτητα ένας από τους σημαντικότερους δημιουργούς στην ιστορία της Έβδομης Τέχνης. Ένας αυθεντικός καλλιτέχνης που σε ηλικία μόλις είκοσι έξι χρονών ολοκληρώνει την πρώτη του μεγάλου μήκους ταινία, τον αριστουργηματικό «Πολίτη Κέιν» (Citizen Kane – 1941), επαναπροσδιορίζοντας ουσιαστικά την έννοια του Σινεμά.

«Η δουλειά μου αντανακλά την εύθυμη τρέλα, την αβεβαιότητα, την έλλειψη σταθερότητας, το μείγμα κίνησης και έντασης που χαρακτηρίζει τον κόσμο μας. Ο κινηματογράφος οφείλει να εκφράσει όλα αυτά τα πράγματα. Όταν ο κινηματογράφος θέλει να είναι τέχνη, πρέπει να είναι πρώτα απ’ όλα κινηματογράφος, κι όχι κακέκτυπη μίμηση άλλου καλλιτχνικού μέσου. Ο κινηματογράφος είναι ακόμα πολύ νεαρός και θα ήταν αστείος ο ισχυρισμός ότι δεν είναι δυνατόν να εξελιχθεί.» – Όρσον Γουέλς

«This is Orson Welles: Η Αποκατάσταση μιας Ιδιοφυΐας»

Το δημοφιλέστερο Κινηματογραφικό Φεστιβάλ της Αθήνας επιστρέφει δριμύτερο και μας προσκαλεί να ανακαλύψουμε το συνολικό έργο του κορυφαίου σκηνοθέτη στην ιστορία του Αμερικανικού Σινεμά. Οι 27ες Νύχτες Πρεμιέρας, θα διεξαχθούν από τις 22 Σεπτεμβρίου, έως τις 3 Οκτωβρίου και στο πλούσιο πρόγραμμά τους, περιλαμβάνονται σχεδόν όλες οι ταινίες του σπουδαίου, Όρσον Γουέλς.

Αυτές είναι οι ταινίες του Αφιερώματος:

• TOO MUCH JOHNSON (1938)
• ΠΟΛΙΤΗΣ ΚΕΪΝ | CITIZEN KANE (1941)
• ΟΙ ΥΠΕΡΟΧΟΙ ΑΜΠΕΡΣΟΝΣ | THE MAGNIFICENT AMBERSONS (1942)
• Ο ΑΓΝΩΣΤΟΣ | THE STRANGER (1946)
• Η ΚΥΡΙΑ ΑΠΟ ΤΗ ΣΑΓΚΑΗ | THE LADY FROM SHANGHAI (1947)
• ΜΑΚΒΕΘ | MACBETH (1948)
• ΟΘΕΛΛΟΣ | OTHELLO (1951)
• Ο ΚΥΡΙΟΣ ΑΡΚΑΝΤΙΝ | MR. ARKADIN (1955)
• ΤΟ ΑΓΓΙΓΜΑ ΤΟΥ ΚΑΚΟΥ | TOUCH OF EVIL
• Η ΔΙΚΗ | THE TRIAL (1962)
• ΟΙ ΚΑΜΠΑΝΕΣ ΤΟΥ ΜΕΣΟΝΥΧΤΙΟΥ | CHIMES AT MIDNIGHT (1965)
• ΑΘΑΝΑΤΗ ΙΣΤΟΡΙΑ | THE IMMORTAL STORY (1968)
• Η ΑΛΗΘΕΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΨΕΜΑ | F FOR FAKE (1973)

Διαβάστε Επίσης:

• Όρσον Γουέλς: Η τέχνη είναι ένα ψέμα που πραγματώνει την αλήθεια
• Αφιέρωμα στην Ρίτα Χέιγουορθ: Όταν η «Τζίλντα» συνάντησε την «Κυρία Από Την Σαγκάη»
• «Titane» και «Ατυχές Πήδημα ή Παλαβό Πορνό»: O Χρυσός Φοίνικας και η Χρυσή Άρκτος έρχονται στις 27ες Νύχτες Πρεμιέρας
• «Ένας Ήρωας»: Με τη νέα ταινία του Ασγκάρ Φαραντί σηκώνουν αυλαία οι 27ες Νύχτες Πρεμιέρας
• «Ζωές σε Μετάβαση: Trans Cinema Matters»: Από την «Στρέλλα» μέχρι την «Πένθιμη Παρέλαση των Ρόδων»

Η Κυρία Από Την Σαγκάη / The Lady From Shanghai
Σκηνοθεσία: Όρσον Γουέλς
Σενάριο: Όρσον Γουέλς, Σέργουν Κινγκ (διήγημα)
Πρωταγωνιστούν: Ρίτα Χέιγουορθ, Όρσον Γουέλς, Έβερετ Σλόουν, Γκλεν Άντερς, Τεντ ντε Κορσία
Φωτογραφία: Charles Lawton Jr.
Μουσική: Heinz Roemheld
Μοντάζ: Viola Lawrence
Χώρα Παραγωγής: Η.Π.Α.
Έτος Παραγωγής: 1947
Διάρκεια: 87 λεπτά
Προβάλλεται την Τρίτη 28 Σεπτεμβρίου στις 20:00, στην Αίγλη Ζαππείου και το Σάββατο 2 Οκτωβρίου, στις 17:00 στον Κινηματογράφο Ιντεάλ