Ένας από τους πιο ανήσυχους, αντικομφορμιστές και διανοούμενους σκηνοθέτες της Ιταλίας, ο Μάρκο Μπελόκιο (Marco Bellocchio) συνεχίζει να μας προσφέρει Πολιτικό Σινεμά αξιώσεων, γυρίζοντας ταινίες καταγγελίας. Στο Αφιέρωμα που ακολουθεί, παρουσιάζουμε το έργο του, σημαντικό μέρος του οποίου θα έχουμε την ευκαιρία να παρακολουθήσουμε στο 10ο Φεστιβάλ Πρωτοποριακού Κινηματογράφου.

Ο Μπελόκιο γεννήθηκε το 1939 στην Πιατσέντζα της Ιταλίας. Το 1959 εγκατέλειψε τις σπουδές φιλοσοφίας στο καθολικό πανεπιστήμιο του Μιλάνου. Πήγε στο Λονδίνο, όπου ακολούθησε σπουδές κινηματογράφου και έκανε διατριβή πάνω στον Αντονιόνι και τον Μπρεσόν. Ο Μπελόκιο είναι ένας ανήσυχος σκηνοθέτης. Ανήσυχος, σαν το περισκόπιο του υποβρυχίου, που αναδύεται από τα βάθη και ερευνά τη θάλασσα γύρω του για στόχους.

Το 1965, ο Μπελόκιο γύρισε την πρώτη του ταινία. «Οι γροθιές στην τσέπη», που θεωρήθηκε μία από τις καλύτερες ιταλικές ταινίες της χρονιάς, όμως η επόμενή του, «Η Κίνα είναι κοντά», αποτέλεσε μία γροθιά στο σαγόνι της σοβαροφάνειας. Στο φιλμ του «Εν ονόματι του Πατρός», ο Ιταλός δημιουργός άσκησε κριτική στην Εκκλησία, στον «Βιασμό στην πρώτη σελίδα» περιέλαβε τον Τύπο, ενώ στο «Βία και Μοιχεία», τα βέλη του Μπελόκιο είχαν σαν στόχο τον Στρατό.

Η σοδειά του φακού του, πλούσια: Στο «Καλημέρα, Νύχτα» εστιάζει στην απαγωγή και τη δολοφονία, από τις Ερυθρές Ταξιαρχίες, του Άλντο Μόρο, τέως πρωθυπουργού της Ιταλίας και αρχηγού των Χριστιανοδημοκρατών, ενώ το 2009 καταπιάνεται με την «Κρυφή Ερωμένη» του Μπενίτο Μουσολίνι (αληθινή ιστορία). Μερικά χρόνια αργότερα η ταινία του «Ωραία Κοιμωμένη» με τους Ιζαμπέλ Ιπέρ και Τόνι Σερβίλο, έκανε αίσθηση, καθώς αναμόχλευσε τη συζήτηση περί ευθανασίας, ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του ρόλου της Εκκλησίας.

Ο καθολικισμός, η υποκρισία, η δίψα για εξουσία αλλά και η αληθινή πίστη, μαζί με την παγκοσμιοποίηση και τις αλλαγές στη σημερινή ιταλική (και όχι μόνο) κοινωνία, είναι μερικά από τα θέματα της ταινίας του «Αίμα από το αίμα μου», ενώ ακολούθησε το αξιόλογο «Sweet Dreams».

Στο πρόσφατο 60ό Διεθνές Κινηματογραφικό Φεστιβάλ της Θεσσαλονίκης, είχαμε την ευκαιρία να παρακολουθήσουμε τη νέα του ταινία, «Ο Προδότης / Il Traditore / The Traitor», η οποία μεταφέρει στην μεγάλη οθόνη, την αληθινή ιστορία για την πιο σημαντική δίκη για τη Μαφία. Πρόκειται για τη δίκη Μάξι, η οποία διήρκεσε έξι χρόνια κι οδήγησε σε 475 καταδίκες.

10ο Φεστιβάλ Πρωτοποριακού Κινηματογράφου – 10th Athens Avant Garde Film Festival

O Μάρκο Μπελόκιο είναι ένας από τους σημαντικότερους και δημιουργικότερους σκηνοθέτες του Ιταλικού Κινηματογράφου. Στο αφιέρωμά του 10ου ΦΠΚΑ αναδεικνύεται η αντισυμβατική του ματιά, μέσα από 6 εμβληματικές ταινίες του. Η πορεία του ακολούθησε τις πολιτικές αναταραχές της χώρας του, ενώ το έργο του δεν σταμάτησε να αφουγκράζεται την πηγή του κακού, στα πρόσωπα του φασισμού, της πολιτικής βίας και της μαφίας.

Νεαρός επαναστάτης, ο Μάρκο Μπελόκιο εγκατέλειψε τις σπουδές φιλοσοφίας και βρήκε τον δρόμο του σπουδάζοντας κινηματογράφο στη Ρώμη και στο Λονδίνο. Το σκηνοθετικό ντεμπούτο του, η ταινία «Γροθιές στην Τσέπη» (1965), με το άγριο, μαύρο χιούμορ της, σκανδάλισε την συντηρητική ιταλική κοινωνία της καθολικής ηθικής αλλά ταυτόχρονα τον καθιέρωσε ως μορφή ανανέωσης του ιταλικού κινηματογράφου: ένας νεαρός άντρας, που υποφέρει από τις διεστραμμένες επιθυμίες του, παίρνει δραστικά μέτρα προκειμένου να απαλλάξει τη γκροτέσκα δυσλειτουργική οικογένειά του από τα βάσανά της.

Ενώ όμως ο Μπελόκιο στην πρώτη του ταινία καυτηριάζει την αστική οικογένεια, στο «Θριαμβικό Εμβατήριο» (1976), σατιρίζει τη στρατιωτική πειθαρχία και εξερευνά  τα παιχνίδια της υποταγής και της σεξουαλικότητας,  για να επανέλθει, με «Τα μάτια, το στόμα» (1982), στη γλυκόπικρη κριτική της οικογένειας και της θρησκείας, με αφορμή την αυτοκτονία του αδερφού του ήρωα. Μέσα από αυτές τις 3 ταινίες της πρώτης περιόδου, αλλά και μέσω των ταινιών της ύστερης περιόδου του Μπελόκιο, το τρίπτυχο « πατρίς, θρησκεία, οικογένεια» μπορεί να λάβει μια εκ νέου ανάγνωση σήμερα.

Το νέο, πιο θεαματικό, πρόσωπο του κινηματογράφου του Μπελόκιο εξερευνάται μέσα από 3 ακόμα ταινίες. Η «Ώρα των Θρησκευτικών» (Το χαμόγελο της μητέρας μου) (2002), με ήρωα έναν άθεο ο οποίος μαθαίνει πως το Βατικανό εξετάζει το ενδεχόμενο αγιοποίησης της μητέρας του, προσεγγίζει, στο πλαίσιο διαταραγμένων οικογενειακών σχέσεων, το εμπόριο της θρησκευτικής πίστης. Με την θρυλική ταινία «Καλημέρα, Νύχτα» (2003), αποδίδει με τον τελείως προσωπικό και ποιητικό του τρόπο, το σημαντικό πολιτικό γεγονός της απαγωγής και δολοφονίας του Άλντο Μόρο, τέως πρωθυπουργού της Ιταλίας και αρχηγού των Χριστιανοδημοκρατών, από τις Ερυθρές Ταξιαρχίες. Tέλος, στην ταινία «Ο Σκηνοθέτης των Γάμων» (2006) που μοιάζει με παραμύθι, μεταξύ άλλων καυτηριάζει την ίδια την ιταλική κινηματογραφική βιομηχανία.

Στο έργο του δημιουργικότατου Μάρκο Μπελόκιο τέμνεται το δημόσιο με το ιδιωτικό, το πολιτικό και το υπαρξιακό, και το συλλογικό με το ατομικό. Ο κινηματογράφος του είναι πολιτικός, όχι μόνο επειδή καταγγέλλει, ενίοτε σατιρικά, το κατεστημένο, άλλα και επειδή καταπιάνεται με την περιπλοκότητα της ανθρώπινης επιθυμίας.

Διαβάστε Επίσης:

• Το Σινεμά Αλλιώς: 10ο Φεστιβάλ Πρωτοποριακού Κινηματογράφου
• Αφιέρωμα στον Μανοέλ ντε Ολιβέιρα: Ο κορυφαίος Πορτογάλος κινηματογραφιστής

Το Φεστιβάλ Πρωτοποριακού Κινηματογράφου της Αθήνας, ο αγαπημένος θεσμός της Ταινιοθήκης της Ελλάδος, το Νοέμβριο έχει γενέθλια. Κλείνει τα δέκα και το γιορτάζει με πολλές εκπλήξεις και αξιόλογες εκδηλώσεις και προβολές. Το 10ο AΑGFF διεξάγεται από 20 μέχρι και 30 Νοεμβρίου στην Ταινιοθήκη και στο ExileRoom, φιλοδοξώντας να αναδείξει ό,τι πιο φρέσκο και ρηξικέλευθο συμβαίνει στον παγκόσμιο κινηματογράφο.