Δημοσιεύουμε σήμερα δύο, μάλλον λίγο γνωστά, άρθρα που δημοσίευσε ο Κώστας Αξελός στη Νέα Γενιά, το περιοδικό της ΕΠΟΝ, το 1945. Στο μαχητικό και ελπιδοφόρο κλίμα της Απελευθέρωσης, ο επονίτης Αξελός, είκοσι ενός χρονών τότε, φοιτητής της Νομικής Αθηνών, γράφει στη στήλη «Γύρω στα σπουδαστικά μας προβλήματα». Μεταξύ άλλων, καταγγέλει τους «αρτηριοσκληρωμένους, στείρους, ανεπιστήμονες κι οπισθοδρομικούς» καθηγητές, ζητώντας να γίνει πραγματικότητα το «πρόσταγμα της ηθικής κάθαρσης», ενώ εξαίρει την «ατμόσφαιρα ιδεολογικών ανησυχιών και ζυμώσεων» που επικρατεί. Και ζητάει, ακόμα, τα πανεπιστήμια «να γίνουν ο στίβος της διαλεχτικής πάλης των ιδεών», «για την κατάκτηση της επιστήμης, για την ελεύθερη σκέψη, για την ανοικοδόμηση της πατρίδας».

Από την Αυγή, 14/02/2010

Ιδεολογικοί αγώνες των φοιτητών

Στο Πανεπιστήμιο συγκροτήθηκε μία «Ελεύθερη Φιλολογική συντροφιά» που οργάνωσε και μια διάλεξη με θέμα τη φιλοσοφία του Bergson. Στα προαύλια των ακαδημαϊκών χώρων γίνονται έντονες συζητήσεις αρχίζοντας από κοσμοθεωρητικά θέματα και καταλήγοντας σε εκπαιδευτικά και συνδικαλιστικά. Μια ατμόσφαιρα ιδεολογικών ανησυχιών και ζυμώσεων επικρατεί.

Ας δούμε όμως την κατάσταση από πιο κοντά. Απ’ τη μια μεριά ορισμένοι καθηγητές –δεν πρέπει να ξεχνάμε πως οι δημοκρατικοί καθηγητές δεν διδάσκουν ακόμα– κάνουν τα πιο αντεπιστημονικά ιδεολογικά κηρύγματα. Στη Φιλοσοφία ο πιο αφαιρεμένος αντεπιστημονικός ιδεαλισμός, στην Ιστορία η προσωπολατρεία, στη Φιλολογία όχι η αρχαιολατρεία αλλά η αρχαιοπληξία κι η καθαρεύουσα.

Και μέσα σ’ όλα αυτά χώνουν τα και κηρύγματα αντισυμμαχικά, αντισοβιετικά, αντικομμουνιστικά. Κανένας σκεφτόμενος άνθρωπος δεν απορρίπτει αβασάνιστα την άλφα ή βήτα θεωρία. Τ’ ανώτερά μας ιδρύματα πρέπει να γίνουν ο στίβος της διαλεχτικής πάλης των ιδεών. Η σωστότητα μιας θεωρίας πρέπει να κατοχυρώνεται στη συνείδηση των φοιτητών μεσ’ απ’ την ίδια τη θεωρία και την επιστήμη και μέσ’ απ’ την επικύρωσή της στην Πράξη. Η επιστήμη να καταξιώνεται κι απ’ την τεχνική μπαίνοντας στην υπηρεσία του συνόλου. Μισούμε κάθε δογματισμό απ’ οπουδήποτε κι αν προέρχεται.

Οι φοιτητές μας που αγωνίζονται γι’ αυτά τα ιδανικά, συζητούν, ερευνούν και πάλλονται απ’ τον πόθο της δημιουργίας έχουν ακόμα πολλά να κάνουν σ’ αυτόν τον τομέα. Όλοι θα πρέπει να μάθουμε να σκεφτόμαστε και να συζητάμε μακριά από κάθε στενόκαρδο πολιτικό φανατισμό. Στα ιδρύματα πρέπει με τη βοήθεια των καθηγητών να καλλιεργηθεί η πραγματική επιστήμη. Ο εκπολιτισμός να πάρει τη μορφή της ομαδικής καλλιτεχνικής συγκίνησης. Όλοι οι φοιτητές πρέπει να βρεθούν ενωμένοι σ’ αυτήν την προσπάθεια. Αν υπάρχουν ορισμένες διαφορές αυτές θα γίνουν κίνητρα συζήτησης, έρευνας, επαφής. Το εκπαιδευτικό πρόβλημα περιμένει τη λύση του. Η ΕΠΟΝ σπουδαστών στάθηκε στην κατοχή η οργάνωση πάλης των σπουδαστών που αγωνίζονται για την εθνική λευτεριά για τη λευτεριά της επιστήμης. Σήμερα η ΕΠΟΝ σπουδαστών βάζει όλες τις δυνάμεις της στην υπηρεσία του φοιτητικού συνόλου, για την κατάκτηση της επιστήμης, για την ελεύθερη σκέψη, για την ανοικοδόμηση της πατρίδας.

Κώστας Αξελός

(Nέα Γενιά¸ όργανο του Κεντρικού Συμβουλίου της ΕΠΟΝ, χρόνος 3ος, φ. 50, 20.5.1945)

Ηθική κάθαρση!

Ο καθηγητής κ. Φωτεινός εξελέγη κοσμήτωρ της Ιατρικής Σχολής. Ο καθηγητής κ. Χατζής της Φιλοσοφικής. Στο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης πρωτοστατεί ο θεωρητικός του εθνικοσοσιαλισμού καθηγητής κ. Βιζουκίδης.

Ο κοσμήτωρ κ. Φωτεινός πιστός υποταχτικός της 4ης Αυγούστου, ο πρώτος που έκανε στο Πανεπιστήμιο την πρόταση να στηθεί ανδριάντας στο Μεταξά. Πιστότερος ακόμα υποταχτικός των ξένων καταχτητών, ύψωσε στην γερμανική σημαία στο Πανεπιστήμιο δίχως κανένας να τον υποχρεώσει.

Ο κοσμήτωρ κ. Χατζής το προπύργιο του λογιωτατισμού στη Φιλοσοφική Σχολή, ο εμπνευστής της μεσαιωνικής δίκης των τόνων, ο μανιώδης γλωσσοαμύντορας. Ο καθηγητής κ. Βιζουκίδης, ο άνθρωπος που σ’ όλο το διάστημα της σκλαβιάς διατηρούσε σε φανερό μέρος του σπιτιού του αυτόγραφο με την υπογραφή του Χίτλερ.

Δεν εξάντλησα τη σειρά των πορτραίτων, έδωσα πολύ λειψά μερικές «χαρακτηριστικές» μορφές. Γιατί η εκλογή του κ. Φωτεινού ήταν η σταγόνα που έκανε το ποτήρι να ξεχειλίσει. Ολάκερος ο φοιτητικός κόσμος, όλοι οι φωτισμένοι καθηγητές ή κοινή γνώμη, όλος ο Τύπος –ακόμα κι η «Εστία» κι η «Καθημερινή»– εκφράστηκαν έντονα για την κατάσταση που επικρατεί σε όλες τις ανώτερες σχολές γενικά, στο Πανεπιστήμιο ειδικά. Τόσο στα Ανώτερα εκπαιδευτικά ιδρύματα της Αθήνας, όσο και στο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης, κυριαρχούν καθηγητές που υπηρέτησαν πιστά την τεταρταυγουστιανή δικτατορία «φωτίζοντας» με την «επιστήμη» του το έργο της. Οι ίδιοι αυτοί άνθρωποι στάθηκαν υποστηριχτές του χιτλερισμού και του φασισμού στη χώρα μας, ιδεολογικοί του παραστάτες από υμνητές του γερμανικού πνεύματος πέρασαν μέσω του πολιτισμού της νέας τάξης στη γερμανοδουλεία. Και κάτι άλλο ακόμα που κάθε άλλο παρά συμπτωματικό είναι: οι ίδιοι αυτοί άνθρωποι είναι και οι χειρότεροι εκπαιδευτικοί λειτουργοί, οι χειρότεροι εργάτες της επιστήμης τους.

Αρτηριοσκληρωμένοι και στείροι, ανεπιστήμονες κι οπισθοδρομικοί, ολότελα ασυγχρόνιστοι λεξικά κι όχι πηγές γνώσης. Πολίτες που πρόδωσαν και προδίνουν καθημερινά το Έθνος τους, την Επιστήμη τους. Και μπορεί μερικοί απ’ αυτούς να μην πρόδωσαν το Έθνος τους η παγερή τους όμως αδιαφορία στον αγώνα της εθνικής αντίστασης λέει πολλά.

Βαρειοί χαρακτηρισμοί θα μπορούσε να πει κανένας και ανάρμοστο για φοιτητές να χαρακτηρίζουν έτσι τους δασκάλους τους. Κι όμως είναι τόσο βαθειά καταδικασμένοι στη συνείδηση του λαού και των σπουδαστών, όλοι αυτοί οι ανάξιοι καθηγητές.

Πώς θα σταθούν αυτοί οι ανάξιοι καθηγητές διαπαιδαγωγητές μιας τόσο άξιας ακαδημαϊκής νεολαίας; Πώς θα επιβληθούν και ηθικά στους σπουδαστές; Εμείς διαπιστώνουμε με λύπη κάθε φορά, τη βαθύτατη αυτή ηθική κρίση. Και τόσο περισσότερο όσο ξέρουμε πόσο τίμια ήταν η στάση παρά πολλών καθηγητών – όχι μόνο των καθηγητών που βρίσκονται σήμερα σε διαθεσιμότητα. Μήπως όμως το ανοιχτό πρόβλημα των καθηγητών που βρίσκονται σε διαθεσιμότητα; Των κ. Σβώλου, Αγγελόπουλου, Κόκκαλη, Γεωργαλά, Παπαπέτρου του πρύτανη κ. Κιτσίκη; Νομίζουν οι ακαδημαϊκές αρχές ή το επίσημο Κράτος πως αυτό το ζήτημα που ξεπέρασε τα σύνορα της Ελλάδας τελείωσε;

(Nέα Γενιά¸ όργανο του Κεντρικού Συμβουλίου της ΕΠΟΝ, χρόνος 3ος, φ. 52, 1.7.1945)