Την περασμένη εβδομάδα μια ομάδα επιστημόνων και γιατρών από το Ηνωμένο Βασίλειο ανακοίνωσε ότι ένας ασθενής με AIDS στο Λονδίνο, εδώ και 18 μήνες δεν εμφανίζει τον ιό του HIV στο αίμα του, που σημαίνει ότι ο ιός βρίσκεται σε ύφεση. Πρόκειται για το δεύτερο περιστατικό στην ιστορία, ενώ το πρώτο καταγράφηκε πριν από 12 χρόνια στη Γερμανία.

Ο «ασθενής του Λονδίνου» είχε μολυνθεί από τον HIV το 2003 και το 2012 διαγνώσθηκε επίσης με λέμφωμα Hodgkin, μια μορφή καρκίνου του αίματος. Το 2016 οι γιατροί αποφάσισαν να του κάνουν μεταμόσχευση μυελού των οστών με την ελπίδα να τον κρατήσουν στη ζωή. Η απροσδόκητη επιτυχία ξεκίνησε ένα νέο γύρο συζήτησης σχετικά με μια πιθανή θεραπεία για τον ιό HIV. Πόσο κοντά όμως είμαστε σε κάτι τέτοιο;

Σημειώνεται, ότι από το 2008, οι επιστήμονες προσπαθούν να επαναλάβουν τη θεραπεία που «θεράπευσε» τον «ασθενή του Βερολίνου» από τον HIV. Εκείνη την εποχή, πολλοί στον τομέα της έρευνας για τον ιό HIV ήταν ενθουσιασμένοι όταν έμαθαν ότι αυτός ο άνθρωπος, που υποβλήθηκε σε θεραπεία για οξεία μυελογενή λευχαιμία, φαίνεται να έχει θεραπευτεί από το AIDS. Ωστόσο, μέχρι τώρα, η επιτυχία στην επανάληψη αυτής της θεραπείας ήταν περιορισμένη.

Τι είναι ο HIV;

Ο ιός HIV είναι ο ιός που προκαλεί το AIDS. Από τότε που ο ιός ανακαλύφθηκε για πρώτη φορά τη δεκαετία του 1980, περισσότερα από 75 εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως έχουν μολυνθεί από τον ιό HIV. Σήμερα, περίπου 37 εκατομμύρια άνθρωποι ζουν με τον ιό HIV. Από αυτά, περίπου 1,1 εκατομμύρια ζουν στις ΗΠΑ.

Η μόλυνση από τον ιό HIV σχεδόν πάντα οδηγούσε στο AIDS, το οποίο με τη σειρά του ήταν σχεδόν πάντα θανατηφόρο. Η επανάσταση έγινε το 1996 με την εισαγωγή φαρμάκων αντιρετροϊικής θεραπείας. Αυτά τα φάρμακα σταματούν την αναπαραγωγή του ιού HIV και επιτρέπουν σε ένα προσβεβλημένο άτομο να ανακτήσει ένα λειτουργικό ανοσοποιητικό σύστημα. Αυτά τα φάρμακα είναι τόσο αποτελεσματικά, που ένα άτομα το οποίο ζει με HIV έχει σχεδόν το ίδιο προσδόκιμο ζωής με κάποιον που δεν έχει τη λοίμωξη. Αυτά τα φάρμακα πρέπει να λαμβάνονται καθημερινά, έχουν πολλές παρενέργειες και μπορεί να κοστίζουν χιλιάδες ευρώ κάθε μήνα.

Ωστόσο, παρά την πρόοδο της επιστήμης με αυτή την θεραπεία, δεν έχει βρεθεί ακόμα τρόπος να εξαλειφθεί ο ιός, ώστε οι πάσχοντες να μην χρειάζεται να λαμβάνουν αγωγή και να είναι αρνητικοί στα τεστ του ιού του HIV.

Η «θεραπεία»

Όλα αυτά άλλαξαν όταν το 2008, όταν ο Timothy Ray Brown, που είναι γνωστός και ως «ασθενής του Βερολίνου» «θεραπεύθηκε» από τον ιό. Για να επιτύχει αυτή τη «θεραπεία», ο Brown έπρεπε να υποβληθεί σε επιθετική θεραπεία για την οξεία μυελογενή λευχαιμία που περιλάμβανε δύο μεταμοσχεύσεις αιματοποιητικών βλαστοκυττάρων – στις οποίες ο μυελός των οστών ενός ασθενούς θα υποστεί βλάβη – και ακτινοβολίες σε όλο το σώμα.

Αυτή η σύνθετη θεραπεία περιλαμβάνει την καταστροφή του ανοσοποιητικού συστήματος ενός ατόμου με υψηλές δόσεις χημειοθεραπείας ή ακτινοβολίας. Στη συνέχεια, ο ασθενής υποβάλλεται σε μεταμόσχευση νέων βλαστοκυττάρων είτε από τον ίδιο είτε από κάποιον δότη, σύμφωνα με το Conversation. Πρόκειται για μια δύσκολη διαδικασία, κατά την οποία υπάρχει υψηλός κίνδυνος μόλυνσης και άλλων επιπλοκών, όπως μόλυσνη μοσχεύματος από ξενιστή, θρόμβους αίματος και ηπατική νόσο.

Οι ερευνητές έμαθαν ότι ο Brown και ο «ασθενής του Λονδίνου» είχαν κάποια κοινά στην θεραπεία τους, καθώς τα νέα κύτταρα αίματος που μεταμοσχεύθηκαν σε αυτούς ήταν από δότες είχαν δύο αντίγραφα γονιδιακής μετάλλαξης για τον υποδοχέα CCR5. Αυτή η μετάλλαξη του υποδοχέα CCR5 – παρούσα στο 1% περίπου των ευρωπαίων κατοίκων – εμποδίζει τους ιούς HIV να εισέρχονται στα ανοσιακά κύτταρα. Αυτό τους καθιστά ανθεκτικούς στην λοίμωξη από τον HIV.

Μετά τη θεραπεία, και οι δύο ασθενείς σταμάτησαν τα αντιρετροϊκά φάρμακά και στις επακόλουθες εξετάσεις αίματος που έκαναν, οι ερευνητές δεν μπορούσαν να ανιχνεύσουν τον ιό HIV στο αίμα τους. Η αδυναμία να βρεθεί ο HIV στο αίμα τους, σε συνδυασμό με τον εκλιπόν υποδοχέα CCR5, αποτελεί την απόδειξη της ύφεσης του HIV στον ασθενή του Λονδίνου.

Τι δείχνει η νέα περίπτωση

Δεδομένων των πρόσφατων απογοητεύσεων μετά από μεταμοσχεύσεις αιμοποιητικών βλαστοκυττάρων σε άτομα που ζουν με HIV, η ομάδα των επιστημόνων εμφανίζεται επιφυλακτική και δεν αναφέρει ότι ο ασθενής θεραπεύτηκε, αλλά ότι ο HIV βρίσκεται σε ύφεση. Παρόλο που σε αυτήν την περίπτωση του τελευταίου ασθενή, η θεραπεία ήταν λιγότερο τοξική και ενθαρρύνει βεβαίως την πρόοδο, η 18μηνη ύφεση δεν ισοδυναμεί με θεραπεία.

Παράλληλα, ενώ η θεραπεία του καρκίνου του ασθενή στο Λονδίνο ήταν πιο «ήπια», καθώς περιελάμβανε μόνο χημειοθεραπεία και μεταμόσχευση βλαστοκυττάρων, συνεχίζει να θεωρείται τοξική και δεν αποτελεί θεραπευτική αγωγή που θα έπρεπε να ξεκινήσουν υγιείς άνθρωποι που ζουν με HIV λοίμωξη.

Το πιο σημαντικό είναι ότι η ομάδα των επιστημόνων και γιατρών που ασχολούνται με τον HIV, έμαθε ότι η περίπτωση του Brown δεν ήταν μοναδική. Αυτό μας δίνει έναν άλλο, ίσως και μεγαλύτερο λόγο, να ελπίζουμε για μελλοντικές επαναστάσεις στο επιστημονικό πρόγραμμα της θεραπείας του ιού.