Σίγουρα έχετε δει βίντεο με ανθρώπους να πηδούν σε παγωμένες θάλασσες στην Αλάσκα, σε λουτρά πάγου στην Ρωσία, και σε πολλά άλλα «κρύα» μέρη του κόσμου, υποστηρίζοντας ότι αυτές οι βουτιές κάνουν καλό στην υγεία της καρδιάς, στην αποκατάσταση των μυών, στην διαχείριση του στρες, στις επιδόσεις στο σεξ…ας πούμε ότι τα ωφέλη είναι «πολλά», όπως ισχυρίζονται.

Αυτή η πρακτική είναι γνωστή ως «εμβάπτιση σε κρύο νερό», ένα είδος κρυο-θεραπείας – η οποία μπορεί να εφαρμοστεί για ιατρικούς ή θεραπευτικούς σκοπούς με διάφορους τρόπους. Μπορεί να γίνει μέσω πάγου, νερού ή αέρα, συμπεριλαμβανομένης της κρυοχειρουργικής για σωματικές βλάβες ή τραυματισμούς, παγοκύστες για πρήξιμο, ή μέσω παγωμένων λουτρών για διάφορους σκοπούς, όπως την βελτιστοποίηση της φυσικής άσκησης ή την μείωση του στρες.

Η ιστορία των ανθρώπων που βυθίζονται σε κρύο νερό προς όφελος της υγείας ανάγεται μέχρι την αρχαία Ελλάδα – και συνεπώς υπάρχει ένα μεγάλο σώμα ερευνών σχετικά με αυτό το είδος «ψυχρής θεραπείας». Στη σύγχρονη εποχή, ορισμένοι αναρωτιούνται αν τα κρύα ντους, μια πιο προσιτή μορφή αυτής της τάσης, θα μπορούσε επίσης να έχει το ίδιο ωφέλιμο αποτέλεσμα.

Κρύα ντους για την ψυχική και καρδιαγγειακή υγεία

Η λήψη κρύων ντους μπορεί να έχει οφέλη για την ψυχική και καρδιαγγειακή σας υγεία, λένε οι ειδικοί.

«Η έρευνα είναι πολύ, πολύ «λεπτή» όσον αφορά το ίδιο το κρύο ντους», δήλωσε ο Δρ. Κόρει Σάιμον, αναπληρωτής καθηγητής στο τμήμα ορθοπεδικής χειρουργικής στο Πανεπιστήμιο Ντιούκ και ανώτερος συνεργάτης στο Κέντρο Γήρανσης Ντιούκ. Υπάρχουν τουλάχιστον 100 μελέτες, μερικές από τις οποίες είναι δεκαετιών ή έχουν μεθοδολογικά ζητήματα, και οι περισσότερες έχουν επίσης μικρό αριθμό συμμετεχόντων, οι οποίοι είναι συνήθως υγιείς, νεότεροι ενήλικες, δήλωσε ο Σάιμον.

Ο Σάιμον πιστεύει ότι τα περισσότερα από τα οφέλη των κρύων ντους προέρχονται από την ψυχολογική διαδικασία προσαρμογής και υπέρβασης ενός στρεσογόνου παράγοντα – στην προκειμένη περίπτωση, του ψυχρού νερού, όχι απλώς του κρύου ή δροσερού νερού – του παγωμένου νερού. 

«Πρέπει να «το δουλέψουν» μέχρι να το αντέξουν, οπότε υπάρχει το στοιχείο ότι το σώμα σας είναι εξ αρχής σε θέση, θεωρητικά, να ελέγξει το γεγονός ότι βρίσκεται σε ένα αγχωτικό περιβάλλον, αν θέλει», τόνισε.

Αυτή η θεωρία συμβαδίζει με τα αποτελέσματα ορισμένων μελετών για τα κρύα ντους. Οι συμμετέχοντες που έκαναν ντους με θερμοκρασία νερού περίπου 10 έως 14 βαθμούς Κελσίου – για έως και ένα λεπτό καθημερινά επί δύο εβδομάδες – ανέφεραν χαμηλότερα επίπεδα στρες από την ομάδα ελέγχου, σύμφωνα με μια μελέτη του Οκτωβρίου του 2022 που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Current Psychology. Τα οφέλη ήταν ισχυρότερα όταν οι συμμετέχοντες έκαναν ντους αφού έκαναν μερικούς γύρους ασκήσεων αναπνοής που περιελάμβανε βαθιά αναπνοή, εκπνοή και κράτημα αυτής.

Ο Σάιμον κάνει ένα κρύο ντους μία ή δύο φορές την εβδομάδα, το οποίο, όπως είπε, τον έχει βοηθήσει να γίνει γενικά πιο διανοητικά παρών, καθώς η πρακτική αυτή τον αναγκάζει να επεξεργαστεί τον «πόνο».

Το κρύο ντους μπορεί επίσης να βελτιώσει τη διάθεση και την ενέργεια ή την πνευματική εγρήγορση, κάτι που έχει βιώσει η Δρ Ρασέλ Ριντ, φυσιολόγος άσκησης στην Αθήνα της Τζόρτζια. «Αισθάνεσαι κατά κάποιον τρόπο λίγο ενθουσιασμένος και αυτό πιστεύεται ότι οφείλεται τουλάχιστον εν μέρει σε αυτή την αύξηση των νευροδιαβιβαστών επινεφρίνης, νορεπινεφρίνης και ντοπαμίνης», πρόσθεσε.

Αυτά τα ψυχολογικά οφέλη μπορεί επίσης να είναι ένας πρωταρχικός λόγος για τον οποίο ορισμένοι άνθρωποι αισθάνονται ότι τα κρύα ντους μειώνουν τον πόνο τους, για τον οποίο η ψυχολογική δυσφορία είναι ένας κύριος προγνωστικός παράγοντας, δήλωσε ο Σάιμον.

Κατά τη διάρκεια της βυθιζόμενης ψυχρής θεραπείας, το θερμοκρασιακό σοκ μπορεί να στρεσάρει για λίγο το καρδιαγγειακό σύστημα, αυξάνοντας την αρτηριακή πίεση, τον καρδιακό ρυθμό και τον αναπνευστικό ρυθμό, δήλωσαν οι ειδικοί. Αλλά αυτή η υπερδραστηριότητα μπορεί να οδηγήσει σε βελτιωμένη ροή αίματος, καθώς το σώμα πρέπει να εργαστεί για να επιστρέψει στην κανονική του κατάσταση και να ζεσταθεί, δήλωσε η Ριντ. Τα κρύα ντους θα μπορούσαν θεωρητικά να παράγουν το ίδιο αποτέλεσμα σε κάποιο βαθμό.

Παρόλα αυτά, οι άνθρωποι που έχουν καρδιαγγειακά προβλήματα, κυκλοφορικά προβλήματα ή προβλήματα αίσθησης – όπως η νόσος Ρεινό, η νευροπάθεια ή ο διαβήτης – δεν θα πρέπει να δοκιμάσουν κρύα ντους χωρίς να μιλήσουν πρώτα με έναν γιατρό, είπαν οι ειδικοί. Το ίδιο ισχύει και για τις έγκυες, όσους έχουν υποβληθεί πρόσφατα σε χειρουργική επέμβαση ή βρίσκονται υπό την επήρεια αλκοόλ ή ναρκωτικών, δήλωσε η Ριντ.

Άνθρωποι έχουν πεθάνει από την προσπάθεια ψυχρής θεραπείας, δήλωσε ο Σάιμον, οπότε αυτή η αποποίηση ευθύνης είναι σοβαρή και δεν πρέπει να αγνοείται.

Ενδυνάμωση της ανοσίας

Τα κρύα ντους μπορούν επίσης να βοηθήσουν στην υποστήριξη του ανοσοποιητικού συστήματος. Σε μια μελέτη του Μαΐου του 2014, εξέτασαν αν το ανοσοποιητικό σύστημα μιας μικρής ομάδας Ολλανδών ανδρών θα μπορούσε να βελτιωθεί με την εξάσκηση διαλογισμού, βαθιάς αναπνοής και κρύων ντους για 10 ημέρες. Όταν οι συγγραφείς χορήγησαν μια βακτηριακή λοίμωξη μέσω ένεσης, οι συμμετέχοντες στη μελέτη που είχαν χρησιμοποιήσει τις τεχνικές ευεξίας είχαν λιγότερα συμπτώματα. Αυτοί οι συμμετέχοντες παρήγαγαν επίσης περισσότερες αντιφλεγμονώδεις χημικές ουσίες και λιγότερες φλεγμονώδεις πρωτεΐνες ως απάντηση στη μόλυνση.

Αλλά ο Σάιμον δεν είναι σίγουρος ότι αυτό το αποτέλεσμα είναι απολύτως θετικό, καθώς πρόσφατες έρευνες έχουν αρχίσει να υποδηλώνουν ότι η μείωση της φλεγμονώδους αντίδρασης σε προσωρινή ασθένεια μπορεί να παρατείνει ή να αποτρέψει την ανάρρωση, είπε. Η χρόνια φλεγμονή, όχι η οξεία φλεγμονή, είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα, δήλωσε ο Σάιμον. Η ολλανδική μελέτη δεν αντικατοπτρίζει επίσης την ατομική αποτελεσματικότητα των τριών τεχνικών: διαλογισμός, βαθιές αναπνοές και κρύα ντους.

Ωστόσο, μια μελέτη του Σεπτεμβρίου του 2016 με έδρα την Ολλανδία διαπίστωσε ότι οι άνθρωποι που αφιέρωναν 30 έως 90 δευτερόλεπτα κάνοντας ένα κρύο ντους παρουσίασαν 29% μείωση του χρόνου απουσίας από την εργασία τους λόγω ασθένειας. Υπάρχουν επίσης ανεπίσημες αναφορές ότι αρρωσταίνουν λιγότερο συχνά ενώ κάνουν κρύο ντους.

Κρύα ντους και γυμναστική

Τα κρύα ντους θα μπορούσαν να είναι ευεργετικά όσον αφορά τη γυμναστική ως ένας τρόπος ανακούφισης από τον μυϊκό πόνο – αλλά όχι αμέσως μετά από μια προπόνηση με αντιστάσεις, δήλωσε η Ριντ.

«Τα πιο πρόσφατα στοιχεία δείχνουν ότι δεν θα θέλατε να διαταράξετε τη διαδικασία φλεγμονής που έρχεται μετά από την ανύψωση βαρών», δήλωσε η Ριντ, η οποία προκαλεί «τους μυς να γίνουν ισχυρότεροι και μεγαλύτεροι και πιο αποτελεσματικοί με την πάροδο του χρόνου».

Η Ριντ συνέστησε τη χρήση ψυχρής θεραπείας μόνο τις ημέρες που δεν υπάρχει γυμναστική με βάρη.

Οι μελέτες τείνουν να χρησιμοποιούν κρύα ντους στην περιοχή των 10 με 10.5 βαθμών Κελσίου, δήλωσε ο Σάιμον.

Η γρήγορη μετάβαση από το ζεστό στο κρύο θα μπορούσε να είναι πολύ σοκαριστική, γι’ αυτό μεταβείτε χαλαρά από το χλιαρό νερό στο κρύο, προτείνει ο Σάιμον.

Δεκαπέντε έως τριάντα δευτερόλεπτα έκθεσης στο κρύο είναι καλά για αρχή, είπε η Ριντ. Μετά από αυτό, δοκιμάστε να προσθέτετε 15 δευτερόλεπτα περίπου κάθε λίγες εβδομάδες.

Καθώς αυξάνετε το επίπεδο ανοχής σας, τεχνικές αναπνοής μπορούν να σας βοηθήσουν να αισθάνεστε ήρεμοι στο ντους – αντισταθείτε στο να κρατάτε την αναπνοή σας για πολύ ώρα, πρόσθεσε. Αυτό περιλαμβάνει εισπνοή για τέσσερις μετρήσεις, κράτηση για τέσσερις μετρήσεις, εκπνοή για τέσσερις μετρήσεις και κράτηση για τέσσερις μετρήσεις.

Δώστε προσοχή στην ανατροφοδότηση του σώματός σας και σε τυχόν ενδείξεις ότι πρέπει να απομακρυνθείτε από το κρύο, είπε η Ριντ.

Οι Σάιμον και Ριντ δεν μπορούν να πουν τελεσίδικα ότι τα κρύα ντους είναι ένας σίγουρος τρόπος για τη βελτίωση της υγείας συνολικά, αλλά πιστεύουν ότι σε έναν στρεσογόνο κόσμο η πρακτική αυτή μπορεί να βοηθήσει σημαντικά – παράλληλα με καλή διατροφή, σωστή ενυδάτωση, σωματική δραστηριότητα/άσκηση και σωστό ύπνο.