Τον Ιούλιο, πλήρωσε το φάρμακο και το ταξίδι στην κλινική χάρη στον διοργανωθέντα από την κόρη της έρανο στην ηλεκτρονική πλατφόρμα «Leetchi». Τη δεύτερη φορά, με εισφορά οικογενειακού φίλου.

Αυτόν το μήνα, με δάνειο που έλαβε από το νοσοκομείο της Νίκαιας, όπου εργάζεται ως γραμματέας σε ιατρείο: 650 ευρώ, εξοφλητέα σε δέκα μηνιαίες δόσεις.
Κάθε έξι εβδομάδες, η Στεφανί, 49 ετών, πραγματοποιεί την πτήση Νίκαια-Γενεύη, για να προμηθευτεί τη φαρμακευτική αγωγή κατά της ημικρανίας, το Aimovig. Πρέπει να την κάνει κάθε τέσσερις εβδομάδες. Την κάνει κάθε έξι για εξοικονόμηση χρημάτων.

Πρόκειται, κάθε φορά, για προϋπολογισμό άνω των 800 ευρώ, εκ των οποίων περίπου 600 για την αγορά αυτού του φαρμάκου, το οποίο εγκρίθηκε στην Ευρώπη τον Αύγουστο του 2018, και το οποίο καλύπτεται σε ορισμένες χώρες, αλλά εξακολουθεί να μην είναι διαθέσιμο στη Γαλλία.

Πάσχουσα επί είκοσι χρόνια από ημικρανία, αυτή η γυναίκα έχει επιληπτικές κρίσεις έως και 28 φορές τον μήνα. Δοκίμασε τα πάντα, χωρίς επιτυχία, αλλά με οδυνηρές παρενέργειες. Τούτο, μέχρι τον Ιούνιο του 2019, όπου είχε πρόσβαση στη φαρμακευτική ουσία Erenumab (πωλούμενη με την επωνυμία Aimovig), μέσω ενός μονοετούς προγράμματος ανακούφισης, που διοργανώθηκε από την εταιρία Novartis. Αυτό το μονοκλωνικό αντίσωμα, το οποίο στοχεύει σε μία μικρή πρωτεΐνη, εγκαινιάζει μία νέα οικογένεια φαρμάκων που αποτελούν την πρώτη ειδική θεραπεία της ημικρανίας.

Τα αποτελέσματα της Στεφανί ήταν θεαματικά, καθώς οι επιληπτικές της κρίσεις μειώθηκαν σε λιγότερες των πέντε μηνιαίως. Η επάνοδος των ημικρανιών κατά τη δίμηνη διακοπή των ενέσεων στη διάρκεια του κατ’οίκον περιορισμού, την έπεισε μετά βεβαιότητας ότι αυτό, αποκλειστικά, το φάρμακο της άλλαζε τη ζωή.
Εξ ου και τα ταξίδια της στη Γενεύη, από τη στιγμή της λήξης του υγειονομικού πρωτοκόλλου.

«Πριν, έλεγα στον εαυτό μου: “μακάρι να υπήρχε μία θεραπεία”. Σήμερα, υπάρχει, αλλά δεν έχουμε σε αυτήν πρόσβαση στη Γαλλία. Αποζημιώνουμε τη χειρουργική επέμβαση για τα μεγάλα αυτιά, αλλά για ένα φάρμακο που ανακουφίζει τον πόνο μας, δεν υπάρχει πρόβλεψη. Πρόκειται για μη παροχή βοήθειας σε άτομα ευρισκόμενα σε κίνδυνο», δηλώνει λυπημένη.

Αρκετές χιλιάδες ασθενείς

Για τον ηλικίας 23 ετών Κουέντιν, που από την ηλικία των 14 υποφέρει από σοβαρή ημικρανία, οι γονείς του είναι αυτοί που ταξιδεύουν από το Μονπελιέ στην Ελβετία. Τον τελευταίο χρόνο, πηγαίνουν εκεί κάθε τρίμηνο, προκαταβάλλοντας, κάθε φορά, 1.700 περίπου ευρώ για τρεις δόσεις του φαρμάκου Aimovig, τις οποίες μεταφέρουν σε μία παγοκύστη (τα αντισώματα πρέπει να αποθηκεύονται στη θερμοκρασία των 4 ° C).

Με δέκα, πλέον, ημικρανίες μηνιαίως, αντί των αρχικώς είκοσι έξι (στις οποίες προστίθενται δέκα ημέρες «μέτριας κεφαλαλγίας»), αυτός ο νεαρός άνδρας, ο οποίος υποχρεώθηκε να διακόψει τις σπουδές του, είναι έτοιμος για την επανέναρξη μιας δραστηριότητας. Αυτές οι εμβληματικές μαρτυρίες των ασθενών που μεταβαίνουν στην Ελβετία, το Λουξεμβούργο, τη Γερμανία, την Ιταλία ή ακόμη και την Ισπανία, μόνον εξαίρεση δεν αποτελούν.

Ο νευρολόγος Michel Lantéri-Minet του Πανεπιστημιακού Νοσοκομειακού Κέντρου της Νίκαιας («CHU»), ο οποίος συμμετείχε στις κλινικές δοκιμές του φαρμάκου, παρακολουθεί πενήντα  περίπου ασθενείς -συμπεριλαμβανομένης της Στεφανί-, το ένα τρίτο των οποίων αντιμετωπίζει μεγάλη οικονομική δυσχέρεια. Το πρόβλημα δεν είναι μόνο χρηματικό.

Παρά τα ιατρικά πιστοποιητικά, μία γυναίκα είδε το αυτοκίνητό της να διαλύεται από τους τελωνειακούς υπαλλήλους, κατά την εξονυχιστική εξέταση μετά τον εντοπισμό μυστηριωδών φυσίγγων στην παγοκύστη της… Εξυπακούεται βεβαίως ο φόβος των υγειονομικών περιορισμών εν μέσω πανδημίας.

Αντιμέτωπη με αυτό των δύο ταχυτήτων φάρμακο, η Πρόεδρος της Γαλλικής Εταιρίας Μελετών των Ημικρανιών και των Κεφαλαλγιών, Anne Ducros, και ο Πρόεδρος της Γαλλικής Ομοσπονδίας Νευρολογίας, François Sellal, απέστειλαν, στις 5 Οκτωβρίου, μία μακροσκελή επιστολή στον Υπουργό Υγείας, Olivier Véran. Στόχος: Η πρόκληση προσοχής του Υπουργού -εξειδικευμένου νευρολόγου- σε αυτά τα φάρμακα, που προορίζονται για την αντιμετώπιση των ιδιαιτέρως σοβαρών μορφών ασθένειας, εν αποτυχία αρκετών θεραπειών.

Στη Γαλλία, υπάρχουν μερικές χιλιάδες ασθενών (5.000 έως 20.000 σύμφωνα με τις εργαστηριακές εκτιμήσεις), ήτοι πρόκειται για μία αναλογία, ως προς τον πληθυσμό, των πασχόντων από ημικρανία, μικρή (10%-12% του πληθυσμού), αλλά με τη μεγαλύτερη αναπηρία εξαιτίας αυτής της χρόνιας πάθησης.

«Μία απαράδεκτη κατάσταση εξελίσσεται. Οι εξετάσεις των ασθενών μας τελειώνουν πλέον με μία -αδιανόητη έως τώρα-πρόταση: “Έχετε 500 ευρώ το μήνα, για να αγοράσετε το φάρμακό σας;”», γράφουν οι δύο γιατροί, οι οποίοι δεν παραλείπουν να αναφερθούν σε συμφεροντολογικούς δεσμούς με τους βιομηχάνους. Μία Ένωση Ασθενών, «Η Φωνή των Πασχόντων από Ημικρανία», προέβη σε παρόμοιες ενέργειες.

Αποτελεσματικές κλινικές δοκιμές

Πώς φτάσαμε έως εδώ; Από το Erenumab (Aimovig), τον Αύγουστο του 2018, δύο φάρμακα έχουν λάβει Ευρωπαϊκή Άδεια Κυκλοφορίας («AMM»): το Galcanezumab (Emgality) και το Fremanezumab (Ajovy) (των φαρμακευτικών εταιριών Lilly και Teva, αντίστοιχα). Στη Γαλλία, οι φάκελοι βρίσκονται πλέον στην Οικονομική Επιτροπή των Προϊόντων Υγείας («CEPS»), με στόχο τη διαπραγμάτευση της τιμής τους.

Υπάρχει, όμως, ένα απροσδόκητο εμπόδιο: η Επιτροπή Διαφάνειας της Ανώτερης Υγειονομικής Αρχής («HAS») εξέδωσε ευνοϊκή γνωμοδότηση ως προς την αποζημίωσή τους (κατά 65% για το Emgality, 30% για τα λοιπά δύο), αξιολογώντας ωστόσο τη Βελτίωση της Παρασχεθείσης Ιατρικής Υπηρεσίας («ASMR») αρνητικά. Σαφώς, το αποτέλεσμα παλαιών και πολύ οικονομικών προϊόντων, όπως της προπρανολόλης και της αντιεπιληπτικής τοπιραμάτης δεν θα ήταν καλύτερο των υπαρχόντων ειδικών θεραπειών.

Σύμφωνα με τους συγγραφείς της επιστολής προς τον Olivier Véran, αυτή η ιδιαιτέρως αρνητική αξιολόγηση μπορεί να εξηγηθεί από τη μέχρι τώρα έλλειψη των θεραπευτικών δοκιμών, αποδεικτικών της ανωτερότητας των αντισωμάτων έναντι των παλαιών μορίων. Το θέμα, όμως, είναι, όπως γράφουν, ότι οι επιλέξιμοι για τα νέα φάρμακα ασθενείς «υποφέρουν από ανθεκτική σε αυτές τις συμβατικές θεραπείες ημικρανία, και δεν υπάρχει, συνεπώς, για αυτούς, πιθανός ενεργός συγκριτής».

Αυτή η θέση υστερεί, σύμφωνα με τους ημικρανιολόγους, σε σχέση με τα αποτελέσματα των κλινικών δοκιμών (όπου τα φάρμακα είναι αποτελεσματικά στο 50% των ασθενών, εντυπωσιακά σε μερικούς) και τις διαπιστώσεις στους ασθενείς τους.

Επιπλέον, οι βραχυπρόθεσμες παρενέργειες των αντισωμάτων είναι μέτριες -πόνος στο σημείο της ένεσης, δυσκοιλιότητα και σπάνιες περιπτώσεις αλλεργικής αντίδρασης- σύμφωνα με την Anne Ducros, και πολύ λιγότερες από εκείνες των θεραπειών, όπως της τοπιραμάτης ή της προπρανολόλης. «Μετά από ένα χρόνο, το 80% των ασθενών τις σταμάτησε, ελλείψει αποτελεσματικότητας ή λόγω ενοχλητικών παρενεργειών», διευκρινίζει η νευρολόγος στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο («CHU») του Μονπελιέ.

Όπως και πολλοί άλλοι, εκφράζει τη λύπη της για τη μη συνεκτίμηση, στην αξιολόγηση, του έμμεσου, ωστόσο, κολοσσιαίου κόστους της ημικρανίας ως προς την ποιότητα ζωής, τις χαμένες ημέρες εργασίας…

Ενώ οι πρώτες ειδικές θεραπείες για την αντιμετώπιση των ημικρανικών κρίσεων, οι τριπτάνες, έφθασαν στη δεκαετία του 1990, χρειάστηκε αναμονή επτά ετών για την αποζημίωσή τους.

Η ημικρανία θα καταδιώκεται πάντα από τη φήμη της ως όχι ιδιαιτέρως σοβαρή; Η παρούσα Επιτροπή Διαφάνειας -η οποία απαριθμεί μεταξύ των είκοσι εφτά μελών της πέντε μόνο γυναίκες- δεν φαίνεται ευαίσθητη ως προς την κόλαση που βιώνουν ορισμένοι ασθενείς.