Εκτός από εξαιρετική πεζογραφία η σύγχρονοι αμερικανοί συγγραφείς γράφουν και εξαιρετικά θεατρικά έργα! Απόδειξη το έργο του D. Margulies Ο χρόνος σταματά, που συνεχίζει για δεύτερη χρονιά στον πίσω χώρο του θεάτρου Κάτω απ’ την γέφυρα, σε σκηνοθεσία Ν. Δαφνή, μετάφραση Ελένης Ρεπούσκου, σκηνικά Δ. Βολίδη, με τους ηθοποιούς Έλενα Τυρέα, στον ρόλο της Σάρα, Αυγουστίνο Ρεμούνδο ως Τζέιμς, Κώστα Κλάδη ως Ρίτσαρντ και Χριστίνα Σιώμου ως Μάντυ.

Καίτοι δεν έχει εκδοθεί κάτι σε βιβλίο από την εργογραφία του Margulies, ο βραβευμένος με Πούλιτζερ συγγραφέας μετρά στο palmares του πέρι τα οκτώ βραβευμένα έργα μέχρι το 2014. Το Ο χρόνος σταματά γράφτηκε το 2009 και ανέβηκε για πρώτη φορά το 2010 στο Manhattan Theater Club. Στην χώρα μας ανέβηκε την ίδια χρονιά σε σκηνοθεσία Ν. Κουντούρη και με άλλο καστ ηθοποιών στο θέατρο ΑΛΦΑ, με τίτλο Στοπ Καρέ, με μια διαφορετική ανάγνωση του έργου. Κάτι τέτοιο μπορεί να συμβεί πολύ εύκολα ιδίως όταν έχουμε ένα κείμενο όπως αυτό.

Το καλύτερο όμως που έχει να κάνει ένας σκηνοθέτης σε τέτοιες «δύσκολες» περιπτώσεις θεατρικών έργων είναι να αφήσει το κείμενο να μιλήσει μόνο του. Και ο Δαφνής αποδείχθηκε πως το έπραξε και πως διάβασε πολύ σωστά το έργο ακριβώς κάνοντας αυτό το πολύ απλό πράγμα.

Πρόκειται για ένα πολυδιάστατο έργο που πραγματεύεται ταυτόχρονα πολλά θέματα/ζητήματα/προβλήματα μαζί, που το ένα φέρνει το άλλο στην επιφάνεια, έτσι όπως ακριβώς συμβαίνει και στην πραγματική ζωή όταν κάτι αρχίζει να μην πηγαίνει καλά.

Η Σάρα, φωτογράφος σε εμπόλεμες ζώνες, επιτυχημένη στην δουλειά της και αναγνωρισμένη επιστρέφει στο σπίτι της στο Μπρούκλιν με την εννεαετή σχέση της τον Τζέιμς, συγγραφέα και ακτιβιστή θα λέγαμε, για να αναρρώσει ύστερα από ένα πολύ σοβαρό τραυματισμό που παραλίγο να της στοιχίσει την ζωή και που την άφησε σε κώμα για πάνω από δύο μήνες. Από αυτό το σημείο της επιστροφής ο συγγραφέας αποφασίζει να αρχίσει να ξεμπλέκει το κουβάρι των χαρακτήρων των ηρώων του για να αναδείξει στο τέλος, μέσα απ’ αυτή την παράθεση μείζονων θεμάτων, δύο κορυφαία ζητήματα της σύγχρονης αμερικανικής κοινωνίας.

Ο πόλεμος, η δημοσιογραφία γενικότερα, ο ρόλος του φωτορεπόρτερ, οι ανθρώπινες σχέσεις που αναπτύσσονται σε μια εμπόλεμη ζώνη αλλά και μακριά απ’ αυτήν, η ιδεολογία, ο έρωτας, η αγάπη, η οικογένεια, όλα αυτά μαζί οδηγούν στην βαθύτερη ουσία του έργου του Margulies. Στην αναγνώριση και διαχείριση μιας ταυτότητας, μιας ατομικότητας, όταν αυτή κλωνίζεται από τα θέλω άλλων και στην απόφαση μιας τελικής επιλογής σχετικά, με όποιο κόστος συνεπάγεται αυτή. Στην ουσία το έργο κινείται στα όρια του υπαρξιακού και της πολυπλοκότητας αυτού στην σύγχρονη ζωή. Αυτό που γλυτώνει τους ήρωες τελικά είναι η αναγνώριση και επιλογή του ατομικού θέλω τους ως σκοπός ζωής.

Το κείμενο στην δομή του θυμίζει κάπως αρχαία τραγωδία – εξαιρουμένων των στασίμων φυσικά. Έχουμε την αρχική θέση των ηρώων που μέσα από την εξέλιξη των γεγονότων καλούνται να επαναπροσδιορίσουν και να επανακαλύψουν εαυτούς μέσα από μεταστροφές που τους φέρνουν αντιμέτωπους με τα θέλω και τα πιστεύω τους.

Και εδώ έγκειται το τραγικό στοιχείο του έργου που το κάνει και δραματικό. Ήτοι μιλάμε για χαρακτήρες, για ατομικότητες, που καλούνται να επιλέξουν κάτω από τις πιέσεις του θέλω που θέτει ο άλλος μια θέση/στάση ζωής και να την ακολουθήσουν. Και αυτό να υπακούει στην αλήθεια του καθενός, με όποιο κόστος ετούτο συνεπάγεται. Δύσκολο έως άκρως τραγικό για τα καθ’ ημάς, που η δυσκολία έγκειται σε πιο καταγωγικό επίπεδο, πλην όμως ικανό και αρκετά τραγικό για να αντιληφθούμε κάπως το δραματικό του πράγματος.

Το έργο χωρίζεται σε δύο πράξεις. Η πρώτη περιλαμβάνει τρεις σκηνές ενώ η δεύτερη τέσσερις. Ο χώρος είναι ένα ενιαίο διαμέρισμα στο Μπρούκλιν. Αυτό το απλό σκηνικό της Δ. Βολίδη σε συνδυασμό με τον μικρό χώρο δημιουργεί μια οικειότητα και ζεστασιά, αφήνοντας τον θεατή να χαλαρώσει και να παρακολουθήσει απρόσκοπτα την εξέλιξη του έργου. Η Σάρα έχει επιβιώσει από έναν πολύ άσχημο τραυματισμό που παραλίγο να της στοιχίσει τη ζωή. Την φέρνει πίσω στην πατρίδα ο Τζέιμς, ο οποίος την έχει εγκαταλείψει στο πεδίο, αρχικά για αδιευκρίνιστους λόγους που στην πορεία εξηγούνται.

Καίτοι δυναμικός και ο ίδιος ως χαρακτήρας κάνοντας μια τέτοια δουλειά δίπλα στην Σάρα φαίνεται πως ο τραυματισμός της τον έχει επηρεάσει πάρα πολύ, σε σημείο να αναζητά κάτι άλλο. Αντιθέτως την Σάρα καθόλου. Αυτό επιβεβαιώνεται από την έλευση του Ρίτσαρντ εκδότη της Σάρας και πολύ καλού φίλου και των δύο, και όχι μόνο, και της Μάντυ, ενός φαινομενικά νυμφιδίου πλην όμως με πολύ καλές και αγαθές προθέσεις μα κυρίως με αισθήματα.

Το σκηνικό των δύο διαφορετικών ζευγαριών έχει στηθεί. Ο Ρίτσαρντ πολύ μεγαλύτερος απ’ την Μάντυ την παντρεύεται και κάνει παιδί μαζί της. Κάτι τέτοιο επηρεάζει τον Τζέιμς κατά την διάρκεια της ανάρρωσης της Σάρας, με αποτέλεσμα να της ζητήσει να τον παντρευτεί και να κάνουν παιδί, κάτι που δεν είναι στα προσυμφωνημένα της σχέσης τους. Αυτό φαίνεται να ταράζει την Σάρα και να αποδέχεται αρχικά την πρόταση για γάμο, γεγονός που συμβαίνει αλλά όχι και την υπόθεση παιδί.

Και ενώ η Σάρα αναρρώνει σχεδόν πλήρως και αναλαμβάνει την πρώτη της μετατραυματική δουλειά σε μια φυλακή που της έχει αναθέσει ο Ρίτσαρντ ενώ βρίσκεται υπό έκδοση το βιβλίο της με φωτογραφίες από τον τόπο που τραυματίστηκε σοβαρά και ταυτόχρονα απορρίπτεται το «επιστημονικό» άρθρο του Τζέιμς για έκδοση, έρχεται στο προσκήνιο ένα «φάντασμα» του όψιμου παρελθόντος εντονότερα για να φέρει το αρχικό ζευγάρι προ των ευθυνών του. Κι ενώ ο Ρίτσαρντ και η Μάντυ απολαμβάνουν τον ρόλο των γονιών η τροπή αλλά ζει στην άλλη όχθη με τον Τζέιμς και την Σάρα.  

Πράγματι ο σκηνοθέτης άφησε το κείμενο να μιλήσει από μόνο του ώστε να αναδειχθούν όλα τα παραπάνω απρόσκοπτα αλλά και μέσα από την επιλογή των ηθοποιών γι’ αυτούς τους ρόλους χαρακτήρων. Η επιλογή αυτή επιβραβεύεται κάθε Σαββατοκύριακο. Διόλου παράξενο και το ότι η Ε. Τυρέα βραβεύτηκε για τον ρόλο της Σάρας με το βραβείο Καλύτερης Γυναικείας Ερμηνείας «Ελένη Χατζηαργύρη» από την Ακαδημία Ελληνικών Βραβείων Τέχνης. 

Η Σάρα, παρά την φαινομενική ψυχρότητα και αντιμετώπιση των πραγμάτων αποδεικνύεται περισσότερο γυναίκα, έτσι όπως αυτή ορίζεται από την σύγχρονη ζωή που διάγουμε. Με όλα τα ψυχικά σκαμπανεβάσματα και τις αμφιβόλου υποβάθρου αρχικά επιλογές της. Και μόνο αυτό ενέχει δυσκολίες άφταστες. Ο Α. Ρεμούνδος ως Τζέιμς που αναγκάζεται να φτάσει στον αντίποδα της Σάρας για να ανακαλύψει εαυτόν αποδείχτηκε χαρακτηριστικός γι’ αυτόν τον ρόλο. Η απόδοση του τσακισμένου ψυχισμού του την στιγμή που προτάσσει την λογική και η ταυτόχρονη επιλογή του θέλω έναντι όποιας άλλης ιδέας πρέσβευε μέχρι τότε σε συγκινεί το λιγότερο.

Ο Ρίτσαρντ – Κώστας Κλάδης έξοχος ως μεσήλικας υπεύθυνος εκδοτικού οργανισμού που αποφασίζει να κάνει στροφή στην προσωπική ζωή του και να διαχωρίσει την υπόθεση εργασία, με ό,τι αυτό συνεπάγεται σε έναν ιδιωτικό οργανισμό στην Αμερική, και οικογένεια με κάτι πιο ανάλαφρο όπως η Μάντυ. Η σταθερότητα που επιδεικνύει στην απόφαση του αυτή και η υπεράσπιση αυτής της επιλογής με πράξεις αφήνουν μια πιο υποδόρια εκτίμηση προς τον ρόλο του που τον έφερε εις πέρας έξοχα.

Η Μάντυ – Χριστίνα Σιώμου ανέλαβε το δύσκολο έργο, σε συνεργασία με τον Ρίτσαρντ, του αντίθετου πόλου μεταξύ των ζευγαριών στην ιστορία. Ο ρόλος της θα μπορούσε εύκολα να εξοκείλει  στα πλαίσια ενός νυμφιδίου αλλά τον κρατάει με επιτυχία σε ύψος που κάποιες φορές φαίνεται δυσθεώρητο για τους υπολοίπους ήρωες αλλά και για τους θεατές. Μαζί με τον Ρίτσαρντ αποτελούν το έμπρακτο παράδειγμα μιας επιλογής ζωής που πολλές φορές μπορεί να μοιάζει ανέφικτη ή τουλάχιστον πάρα πολύ δύσκολο να πετύχει.-

*Ο Θανάσης Λιακόπουλος, είναι συγγραφέας και κριτικός βιβλίου.

D. Margulies
Ο χρόνος σταματά

Μετάφραση: Ελένη Ρεπούσκου

Σκηνοθεσία: Νίκος Δαφνής

Σκηνικό: Δέσποινα Βολίδη

Βοηθός σκηνοθέτης – Μουσική επιμέλεια: Κωνσταντίνα Σαραντοπούλου

Video: Γιώργος Γιαννακόπουλος

Φωτισμοί: Μπάμπης Αρώνης, Βασίλης Γιαννακόπουλος

Φωτογραφίες: Γιώργος Φερμελετζής

Ερμηνεύουν: Κώστας Κλάδης, Αυγουστίνος Ρεμούνδος, Έλενα Τυρέα,  Χριστίνα Σιώμου

Παραστάσεις: Σάββατο στις 9 μ.μ. και Κυριακή στις 7μ.μ. Διάρκεια: 90 λεπτά. Τιμές εισιτηρίων: 15 ευρώ και 12 ευρώ (για φοιτητές, ανέργους, υπερήλικες)

ΘΕΑΤΡΟ ΚΑΤΩ ΑΠ’ ΤΗ ΓΕΦΥΡΑ, Πλατεία ηλεκτρικού σταθμού Ν. Φαλήρου. Πληροφορίες-κρατήσεις στο 210.4816200 και στο katoapotigefyra.gr

Επικοινωνία: ArtsPr: 210.7212307, 6973.987742