Οι «Σταυροί στο Μέτωπο», κατατάσσονται δικαίως ανάμεσα στις σημαντικότερες αντιπολεμικές ταινίες όλων τω εποχών. Πρόκειται τυπικά για την τέταρτη μεγάλου μήκους δημιουργία του ιδιοφυούς, Στάνλεϊ Κιούμπρικ, με πρωταγωνιστή τον εξαιρετικό Κερκ Ντάγκλας. Με αφορμή την συμπλήρωση 20 χρόνων από τον θάνατο του σπουδαίου σκηνοθέτη, το φιλμ προβάλλεται στο πλαίσιο του Αφιερώματος που διοργανώνει το 32ο Πανόραμα Ευρωπαϊκού Κινηματογράφου.

Ads

Το 1957 αποτελεί μία χρονιά ορόσημο στην φιλμογραφία του Στάνλεϊ Κιούμπρικ. Έχουν ήδη προηγηθεί τα πιο πειραματικά έργα του, το «Fear and Desire» του 1953 και το «Killer’s Kiss» του 1955, καθώς και η πρώτη ουσιαστικά μεγάλου μήκους ταινία του, σύμφωνα πάντα με τον ίδιο τον δημιουργό, το «The Killing» του 1956. Συνεχίζοντας στο ίδιο μήκος κύματος, η μικρή εταιρεία παραγωγής του Αμερικανού σκηνοθέτη, αγοράζει τα δικαιώματα του βιβλίου «Σταυροί στο Μέτωπο» (Paths of Glory) του Humphrey Cobb, το οποίο όπως και στο «The Killing», διασκευάζει ξανά ο Κιούμπρικ μαζί με τον συνεργάτη του, Jim Thompson και τον Calder Willingham.

image

Έχει όμως πλέον αντιληφθεί ο δημιουργός, πως για να τον προσέξει περισσότερο το κοινό και οι κριτικοί, θα πρέπει δυστυχώς να παίξει κατά κάποιον τρόπο, το παιχνίδι του Χόλιγουντ. Ευτυχώς καταφέρνει να το κάνει με τους δικούς τους όρους και με μία έξυπνη κίνηση, κλείνει για πρωταγωνιστή του, τον δημοφιλή Κερκ Ντάγκλας. Ο εμβληματικός ηθοποιός, θα προσθέσει την αίγλη που έλειπε μέχρι τώρα στις ταινίες του Κιούμπρικ. Οι «Σταυροί στο Μέτωπο» δικαίως αποτελούν το πρώτο πραγματικά σπουδαίο φιλμ του Αμερικανού σκηνοθέτη. Ένα αντιπολεμικό αριστούργημα, που δεν μοιάζει με οτιδήποτε είχε κυκλοφορήσει μέχρι τότε στην μεγάλη οθόνη.

Ads

image

Ο Κιούμπρικ ρίσκαρε και δικαιώθηκε. Αποφασισμένος να μην εγκλωβιστεί στους περιορισμούς των μεγάλων στούντιο, φεύγει από τις Ηνωμένες Πολιτείες και πηγαίνει στη Γερμανία, όπου και γυρίζει την ταινία του στο παγωμένο Μόναχο. Μία τολμηρή απόφαση, που όμως τον δικαίωσε, κρατώντας παράλληλα τον απόλυτο οικονομικό και καλλιτεχνικό έλεγχο, της πρώτης σημαντικής ταινίας του.

Η πλοκή διαδραματίζεται στο Γαλλο-Γερμανικό μέτωπο του Ά Παγκοσμίου Πολέμου. Όταν μία ομάδα Γάλλων στρατιωτών αρνείται να φέρουν εις πέρας μία παράλογη επίθεση αυτοκτονίας, οι ανώτεροί τους αποφασίζουν να τιμωρήσουν κάποιους από αυτούς, για τον παραδειγματισμό του υπόλοιπου στρατεύματος. Σκηνή ανθολογίας και άξια αναφοράς, εκείνη όπου η Γερμανίδα ηθοποιός Christiane Susanne Harlan (μετέπειτα σύζυγος του Στάνλεϊ Κιούμπρικ), υποδυόμενη μία Γερμανίδα τραγουδίστρια, εξαναγκάζεται να τραγουδήσει μπροστά στους νικητές Γάλλους στρατιώτες. Υπέροχος και ο Timothy Carey στον ρόλο του στρατιώτη Maurice Ferol, που χρησιμοποιείται μέσα στην τρέλα του πολέμου ως το εξιλαστήριο θύμα.

image

«Ο πατριωτισμός είναι το τελευταίο καταφύγιο των καθαρμάτων» – Αυτή η φράση που ακούγεται στην ταινία από τα χείλη του Κερκ Ντάγκλας (και αποδίδεται στον Samuel Johnson), είναι ένας μόνο από τους λόγους που το σπουδαίο αυτό φιλμ, απαγορεύτηκε αρχικά σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες και κυρίως στις δύο εμπλεκόμενες δυνάμεις του Ά Παγκοσμίου Πολέμου, Γαλλία και Γερμανία, χωρίς ευτυχώς να εμποδίσει την εισπρακτική και καλλιτεχνική επιτυχία του έργου.

Ο Κερκ Ντάγκλας, υποδύεται με πειστικότητα τον συνταγματάρχη Dax, σ’ έναν από τους πλέον χαρακτηριστικούς ρόλους της σπουδαίας καριέρας του. Με την εμπειρία του, ο βετεράνος ηθοποιός αντιλαμβάνεται πως έχει μπροστά του έναν ανερχόμενο και ταλαντούχο σκηνοθέτη και τρία χρόνια μετά, όταν ο Anthony Mann θα αποχωρήσει μην αντέχοντας πλέον τις ιδιοτροπίες των σταρ – πρωταγωνιστών του, οι Κιούμπρικ και Ντάγκλας, θα συνεργαστούν και πάλι (παρά τις αρχικές αντιρρήσεις του σκηνοθέτη) στην επική ταινία εποχής «Σπάρτακος» (Spartacus) του 1960. Έτσι ο Ντάγκλας, θα μπει στην μικρή εκείνη λίστα των ηθοποιών (μαζί με τους Frank Silvera, Timothy Carey, Sterling Hayden και Peter Sellers) οι οποίοι θα έχουν την ευκαιρία να συνεργαστούν δύο φορές με τον κορυφαίο αλλά και “δύσκολο” δημιουργό, Στάνλεϊ Κιούμπρικ.

Ένα εξαίρετο δείγμα γραφής για το τι επρόκειτο να προσφέρει ο σπουδαίος αυτός καλλιτέχνης, στην εξέλιξη και στην ιστορία της Έβδομης Τέχνης.

Στάνλεϊ Κιούμπρικ / Stanley Kubrick (26 Ιουλίου 1928 — 7 Μαρτίου 1999)

image

Τελειομανής, σχολαστικός, ιδιότροπος, λάτρης της λεπτομέρειας και πολλοί ακόμη είναι οι επιθετικοί προσδιορισμοί που έχουν συνοδέψει κατά καιρούς το έργο του Στάνλεϊ Κιούμπρικ. Πρόκειται πραγματικά για έναν εμβληματικό καλλιτέχνη που μέσα από τις ταινίες του, κατάφερε να διευρύνει τα όρια της Έβδομης Τέχνης, όσο ελάχιστοι.

Από αντιπολεμικά αριστουργήματα («Σταυροί στο Μέτωπο»), μέχρι επιστημονική φαντασία («2001: Οδύσσεια του Διαστήματος») και από πολιτική σάτιρα («Dr Strangelove»), μέχρι θρίλερ («Η Λάμψη») και ταινίες εποχής («Barry Lyndon»). Κάθε ταινία του Αμερικανού σκηνοθέτη αποτελεί κι ένα σημείο αναφοράς, στην πορεία και την εξέλιξη του Σινεμά.

Γι’ αυτό εξάλλου κι αν θα έπρεπε να επιλέξουμε έναν και μόνο σκηνοθέτη, για να αποδώσουμε τον χαρακτηρισμό ιδιοφυής, μέσα από ολόκληρη την Ιστορία της Έβδομης Τέχνης, αυτός θα ήταν πέρα από κάθε αμφιβολία, ο Στάνλεϊ Κιούμπρικ. Ένας καλλιτέχνης χαρισματικός και καινοτόμος, του οποίου η συμβολή, στην πορεία και την εξέλιξη του Σινεμά, υπήρξε καταλυτική.

Γεννημένος στη Νέα Υόρκη, στις 26 Ιουλίου του 1928 ο Στάνλεϊ Κιούμπρικ υπήρξε εμπνευστής ενός άλλου Σινεμά. Αν και τιμήθηκε μόλις μ’ ένα Όσκαρ Καλύτερων Οπτικών Εφέ, για την ταινία «2001: Οδύσσεια του Διαστήματος», η επιρροή του στις μελλοντικές γενιές τόσο των θεατών όσο και των συναδέλφων του, υπήρξε καθοριστική. Ταινίες όπως το «Κουρδιστό Πορτοκάλι», «Η Λάμψη» και πολλές ακόμα δημιουργίες του Κιούμπρικ, έμειναν χαραγμένες στη μνήμη των θεατών, αλλάζοντας για πάντα τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε τον Κινηματογράφο.

Στις 7 Μαρτίου του 1999 στο Λονδίνο, ο Στάνλεϊ Κιούμπρικ έφυγε από τη ζωή και κηδεύτηκε, όπως ο ίδιος επιθυμούσε, στην Αγγλία όπου και διέμενε τα τελευταία σαράντα χρόνια της ζωής του. Έστω και καθυστερημένα, η Αμερικανική Ακαδημία Κινηματογράφου αναγνώρισε την αξία και το έργο του Στάνλεϊ Κιούμπρικ μετά θάνατον και το 2000 τον τίμησε μ’ ένα Όσκαρ για την συνολική του προσφορά στον χώρο της Έβδομης Τέχνης.

Αξίζει να σημειώσουμε ότι τρεις από τις ταινίες του επιλέχθηκαν από το Αμερικανικό Ινστιτούτο Κινηματογράφου στον κατάλογο των 100 καλύτερων ταινιών στην Αμερική. Πρόκειται για τα φιλμ: «2001: A Space Odyssey» (στο νούμερο 22), «Dr Strangelove» (στο νούμερο 26) και «A Clockwork Orange» (στο νούμερο 46). Γνωστός ως ο πλέον ολοκληρωμένος και καινοτόμος σκηνοθέτης, ο Κιούμπρικ δημιούργησε ταινίες εγκώμια, συχνά αμφιλεγόμενες, ωστόσο πάντα αντάξιες της τελειομανής φύσης του.

Διαβάστε επίσης:

image

32ο Πανόραμα Ευρωπαϊκού Κινηματογράφου

Το 32ο Πανόραμα Ευρωπαϊκού Κινηματογράφου, σήκωσε αυλαία την Πέμπτη 21 Νοεμβρίου και ολοκληρώνεται την Τετάρτη 4 Δεκεμβρίου. Φέτος το παλαιότερο Κινηματογραφικό Φεστιβάλ της Αθήνας, φιλοξενείται στις αίθουσες Τριανόν (21/11 – 4/12, Κοδριγκτώνος 21) και Ανδόρα (28/11 – 4/12, Σεβαστουπόλεως 117).

image

Σταυροί στο Μέτωπο / Paths of Glory
Σκηνοθεσία: Στάνλεϊ Κιούμπρικ
Σενάριο: Stanley Kubrick, Calder Willingham, Jim Thompson, Humphrey Cobb (βιβλίο)
Πρωταγωνιστούν: Κερκ Ντάγκλας, Ραλφ Μίκερ
Έτος Παραγωγής: 1957
Χώρα Παραγωγής: Η.Π.Α.
Διάρκεια: 88 λεπτά
Φορμά: Ασπρόμαυρη
Δευτέρα 2 Δεκεμβρίου στις 21:45, στον Κινηματογράφο Ανδόρα