Επτά χρόνια μετά το «Κεφάλαιο», ο Κώστας Γαβράς επιστρέφει δυναμικά. Ο μετρ των πολιτικών θρίλερ, μεταφέρει στην μεγάλη οθόνη το βιβλίο του Γιάνη Βαρουφάκη, μια προσπάθεια που προκάλεσε θόρυβο πριν ακόμη βγει στις αίθουσες για πολιτικούς λόγους, ωστόσο κινηματογραφικά είναι μεν αξιόλογη, αλλά σίγουρα δεν είναι η καλύτερή του.

Ο σπουδαίος σκηνοθέτης έχει στη διάθεσή του ένα πολυσυλλεκτικό καστ ηθοποιών, οι οποίοι καλούνται να συμπεριφερθούν ως «Ενήλικοι στην Αίθουσα», με σκοπό τη διαχείριση της οικονομικής κρίσης στην Ελλάδα, αλλά και στην Ευρώπη γενικότερα. Μια αρχαία ελληνική τραγωδία, γυρισμένη στην σύγχρονη εποχή.

Η μεταφορά ενός βιβλίου στο Σινεμά, είναι εξ ορισμού ένα δύσκολο εγχείρημα. Πόσο μάλλον όταν αυτό βασίζεται σε πραγματικά γεγονότα. Κάποιοι βιάστηκαν να πουν ότι έπρεπε να υπάρχει μεγαλύτερη απόσταση από τα γεγονότα. Αλλά και πριν 50 χρόνια, όταν ο Κώστας Γαβράς έδινε ζωή στο θρυλικό «Ζ», τα ίδια έγραφαν. Το θέμα λοιπόν δεν είναι μόνο η χρονική αποστασιοποίηση. Αυτό που έχει σημασία είναι κατά πόσο εμείς ως θεατές και κυρίως ως πολίτες, είμαστε έτοιμοι να ακούσουμε μία άποψη διαφορετική από τη δική μας, ήρεμα και χωρίς αφορισμούς.

Οι «Ενήλικοι στην Αίθουσα», σηματοδοτούν την πρώτη ελληνική ταινία του Κώστα Γαβρά. Ενός καλλιτέχνη με σπουδαίο έργο, από τον οποίο η χώρα μας, μόνο οφέλη έχει να αποκομίσει. Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή…

Γαβράς: Φαίνεται πως έχουμε ξεχάσει τους υπεύθυνους της κρίσης

«Εν είδει επιλόγου στην οικονομική κρίση 10 χρόνια μετά το ξέσπασμά της το 2008, φαίνεται ότι έχουμε ξεχάσει πως υπεύθυνες για αυτήν είναι οι κυβερνήσεις που διοικούσαν αυτή τη χώρα εδώ και 30 χρόνια, η ΝΕΑ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ και το ΠΑΣΟΚ. Εκείνες άφησαν να αναπτυχθεί, από ανικανότητα ή και λόγω του πελατειακού τους πνεύματος, ένα κολοσσιαίο χρέος 320 δισεκατομμυρίων. Ένα χρέος αδύνατο να αποπληρωθεί. Εν τω μεταξύ, η Γαλλία και η Γερμανία συνέχιζαν χωρίς ενοχές να πωλούν τα προϊόντα τους, αυτοκίνητα κλπ, αλλά κυρίως εκείνα της πολεμικής βιομηχανίας σε μια χώρα που ήξεραν ότι είναι υπερχρεωμένη. Όσο για την Ευρωπαϊκή Ένωση, το άφηνε να συμβαίνει. Από την αρχή της κρίσης αισθάνθηκα ότι η χώρα έμπαινε σε μια από αυτές τις δραματικές καταστάσεις που κατά καιρούς έχει περιέλθει το Έθνος από την ίδρυση του ελεύθερου κράτους το 1821. Η ιδέα της ταινίας γεννήθηκε όταν συνειδητοποίησα ότι η πλειοψηφία του ελληνικού λαού είχε παγιδευτεί σε μια φτωχοποίηση και υποβίβαση.» Κώστας Γαβράς

Πίσω από κλειστές πόρτες, μια ανθρώπινη τραγωδία εξελίσσεται. Ένα παγκόσμιο θέμα, μια ιστορία ανθρώπων παγιδευμένων σε ένα απρόσωπο δίκτυο εξουσίας. Οι σκληροπυρηνικές συναντήσεις του Eurogroup επιβάλλουν στην Ελλάδα μια δικτατορία λιτότητας δίχως να νοιαστούν για την επιβίωση των Ελλήνων. Μια κλειστοφοβική παγίδα δίχως διαφυγή ασκεί πίεση στους πρωταγωνιστές των διαπραγματεύσεων ώστε να προκαλέσει διχόνοια μεταξύ τους. Μια τραγωδία σύμφωνα με την αρχαία ελληνική έννοια όπου οι χαρακτήρες δεν είναι ούτε καλοί ούτε κακοί, αλλά καθοδηγημένοι από τις συνέπειες της δικής τους αντίληψης για το τι είναι σωστό να κάνουν.

Το «Ενήλικοι στην Αίθουσα» βασίζεται στο βιβλίο του Γιάνη Βαρουφάκη με τίτλο «Ανίκητοι Ηττημένοι» και αφηγείται τις δύσκολες διαπραγματεύσεις μεταξύ της Ελλάδας και της Ε.Ε. (Eurogroup), για τη διαχείριση της ελληνικής κρίσης χρέους στις αρχές του 2015. Μια ιστορία όπου ο καθένας παίζει τον δικό του ρόλο, όπου οι χαρακτήρες δεν χωρίζονται απαραίτητα σε καλούς και κακούς, αλλά καθοδηγούμενοι από τις συνέπειες της δικής τους προσωπικής αντίληψης για το τι είναι σωστό να πράξουν. Μία ασφυκτική παγίδα όπου οι πρωταγωνιστές της, μοιραία οδηγούνται στη διχόνοια.

«Από το 2008 άρχισα να συγκεντρώνω κάθε δυνατή πληροφορία για την κατάσταση στην Ελλάδα, στα ελληνικά, στα αγγλικά, στα γαλλικά. Υπήρχαν πολλές καλές αναλύσεις αλλά και αντιφάσεις, οξείες επιθέσεις, υπεκφυγές και σκοτεινά σενάρια. Η Ευρωπαϊκή Ένωση και το Eurogroup, εμπλέκονταν όλο και περισσότερο σε μια κατάσταση που έτεινε να εξελιχθεί σε μία απευθείας σύγκρουση με την Ελλάδα. Η ένταση κορυφώθηκε όταν ήρθε ο ΣΥΡΙΖΑ στην εξουσία, με πρωθυπουργό τον Α. Τσίπρα και Υπουργό Οικονομικών τον Γ. Βαρουφάκη. Ήταν ξεκάθαρο για μένα ότι προτεραιότητα της Κομισιόν και του Eurogroup, ήταν να σώσουν τις Γερμανικές και τις Γαλλικές τράπεζες και όχι τους Έλληνες πολίτες, αντιθέτως να τους τιμωρήσουν για το χρέος επειδή έφεραν την Αριστερά στην εξουσία. Κάθε ανησυχία για το τι θα αντιμετώπιζε ο ελληνικός λαός είχε εξαφανιστεί. Η απρόσμενη αντίσταση του λαού, αλλά και οι προτάσεις της Ελληνικής Κυβέρνησης και του Υπουργού Οικονομικών προκάλεσαν μια θύελλα αντιδράσεων και ιδίως μίσους. Συνοδευόμενη από την απόρριψη των διαπραγματεύσεων και την υπόδειξη υποταγής. Αλλιώς, η Ελλάδα θα έβγαινε από το ΕΥΡΩ. Παρακολουθούσα τις φοβερές και παθιασμένες περιπέτειες αυτής της σύγκρουσης που σιγά σιγά ξεπερνούσε το οικονομικό πλαίσιο. Η πολιτική βία, το μίσος προς το άλλον, οι προκαταλήψεις και η ξενοφοβία, η διαφθορά των ιδεών, δεν είχαν όριο.» – Κώστας Γαβράς

Η ταινία πραγματοποίησε την παγκόσμια πρεμιέρα της στο Φεστιβάλ Βενετίας, όπου, μάλιστα ο Κώστας Γαβράς ήταν τιμώμενο πρόσωπο καθώς του απονεμήθηκε το βραβείο «Jaeger-LeCoultre Glory to the Filmmaker 2019» για το σύνολο της προσφοράς του, στην Έβδομη Τέχνη. Η Πανελλήνια Πρεμιέρα πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του 25ου Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Αθήνας – Νύχτες Πρεμιέρας, παρουσία του σπουδαίου σκηνοθέτη και συντελεστών, όντας η ταινία λήξης της επετειακής διοργάνωσης.

«Το καλοκαίρι του 2015 πήγαμε να συναντήσουμε τον Βαρουφάκη, με τη Μισέλ, στην Αίγινα, εκείνον και τη σύζυγό του Δανάη. Μιλήσαμε πολύ κατά τη διάρκεια ενός εκτενούς Σαββατοκύριακου. Μου περιέγραψε λεπτομερώς, τους πέντε μήνες και δώδεκα μέρες που πέρασε στην κυβέρνηση Τσίπρα καθώς και τις διαπραγματεύσεις του με το Eurogroup. Μου έβαλε να ακούσω τις ηχογραφήσεις από τις συναντήσεις του με το Eurogroup, στις Βρυξέλλες, στη Ρίγα και αλλού, τις συνομιλίες του με τον Σόιμπλε, τον πανίσχυρο Υπουργό Οικονομικών της Γερμανίας. Μου έδωσε και διάβασα τις σημειώσεις του από τις συναντήσεις του με προσωπικότητες αλλά κυρίως εκείνες με τον Αλέξη Τσίπρα. Στο τέλος της πρώτης αυτής συνάντησης μου εμπιστεύθηκε το σχέδιό του να γράψει ένα βιβλίο για την εμπειρία του ως «εξωτερικός» (outsider) που έγινε «ημέτερος» (insider) της πολιτικής. Κρατήσαμε επαφή και αποφασίσαμε ότι θα μου έστελνε σταδιακά τα κεφάλαια του βιβλίου του.» – Κώστας Γαβράς

Οι «Ενήλικοι στην Αίθουσα» δεν είναι η καλύτερη ταινία του Κώστα Γαβρά. Είναι όμως ένα αξιόλογο πολιτικό θρίλερ, το οποίο αξίζει να ιδωθεί στην μεγάλη οθόνη και να συζητηθεί. Υπάρχουν αρκετές ενδιαφέρουσες σκηνές, όπως για παράδειγμα οι απόρρητες συζητήσεις με τα κινητά στην κατάψυξη, για το Σχέδιο Β σε περίπτωση εξόδου της χώρας από το ευρώ ή η κρυφή ηχογράφηση του Γιάνη Βαρουφάκη, όταν ρωτάει τον Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, αν θα ψηφίζει εκείνος το νέο μνημόνιο που τους προτείνει, αν βρισκόταν εκείνος στη θέση του.

Ο Χρήστος Λούλης είναι εξαιρετικός ενσαρκώνοντας τον Βαρουφάκη, σε αντίθεση με τον Αλέξανδρο Μπουρδούμη, που με υπερβολικές εκφράσεις και κινήσεις, στις περισσότερες σκηνές, δεν πείθει ως Αλέξης Τσίπρας. Οι υπόλοιποι ηθοποιοί στέκονται αρκετά ικανοποιητικά. Ειδικά η τετράδα των Ούλριχ Τουκούρ (Σόιμπλε), Ντάν Σούρμανς (Γερούν Ντάισελμπλουμ), Ζοσιάν Πινσόν (Κριστίν Λαγκάρντ) και Βαλέρια Γκολίνο (Δανάη Στράτου). Αν κι εδώ οφείλουμε να επισημάνουμε ότι στο βιβλίο η Δανάη Στράτου εμφανίζεται να έχει πολύ πιο καίριο και ενεργό χαρακτήρα, συμβουλεύοντας συχνά πυκνά τον Γιάνη Βαρουφάκη, σε αντίθεση με την ταινία, όπου δυστυχώς παρουσιάζεται να έχει ως επί το πλείστον, διακοσμητικό χαρακτήρα.

Αξιοπρεπώς εμφανίζονται και οι περισσότεροι Έλληνες ηθοποιοί που απαρτίζουν το υπουργικό συμβούλιο, με το ενδιαφέρον να μετατοπίζεται στο γεγονός ότι ο θεατής καλείται να αποκρυπτογραφήσει ποιος ενσαρκώνει ποιον, μέσα από τις ομιλίες τους. Τέλος αξίζει να σημειώσουμε ότι την χαρακτηριστική μουσική της ταινίας, υπογράφει ένας από τους σημαντικότερους εν ζωή κινηματογραφικούς συνθέτες, ο βραβευμένος με δύο Όσκαρ, ελληνικής καταγωγής, Γάλλος δημιουργός, Αλεξάντρ Ντεσπλά.

«Δεν ξεχνάς ποτέ τη χώρα που γεννήθηκες, ειδικά όταν αυτή η χώρα είναι η Ελλάδα. Εγώ έφυγα επειδή στην εποχή μου το μόνο που μπορούσε να προσφέρει στους νέους της δικής μου κοινωνικής τάξης ήταν μια ζωή υποταγής σε μια Θεο-δημοκρατία. Ως μετανάστης η Γαλλία μου επέτρεψε να φτάσω και να ξεπεράσω τα όνειρά μου. Το ελληνικό μου αίσθημα αναγεννήθηκε όταν ήρθε η Χούντα. Η προσωπική μου αντίσταση εκφράστηκε τότε με το «Ζ». Τα τελευταία δέκα χρόνια της ελληνικής κρίσης που ξανάφεραν τη χώρα στην ίδια κατάσταση που με ανάγκασε να φύγω, με οδήγησε ως φυσική συνέπεια να εκφράσω και πάλι την αντίστασή μου. Και αυτό έγινε με το «Ενήλικοι στην Αίθουσα».» – Κώστας Γαβράς

Διαβάστε επίσης: Κώστας Γαβράς: Πολιτική και κοινωνικός προβληματισμός στην μεγάλη οθόνη

Ενήλικοι στην Αίθουσα / Adults In The Room
Σκηνοθεσία – Σενάριο: Κώστας Γαβράς
Πρωταγωνιστούν: Χρήστος Λούλης, Αλέξανδρος Μπουρδούμης, Ούλριχ Τουκούρ, Ντάν Σούρμανς, Δημήτρης Τάρλοου, Χρήστος Στέργιογλου,  Κορνίλιους Οµπόνια, Φραντσέσκο Ακουαρόλι, Βενσάν Νεµέτ, Ορελιέν Ρεκουάν, Θάνος Τοκάκης, Αλέξανδρος Λογοθέτης, Θέµης Πάνου, Ζοσιάν Πινσόν, Ζερόνζ Λενζ, Μαρία Πρωτόπαππα
Φιλική Συμμετοχή: Βαλέρια Γκολίνο και Γιώργος Χωραφάς
Παραγωγή: Μισέλ Ρέι Γαβράς και Αλεξάντρ Γαβράς
Συμπαραγωγή: Μπραχίμ Τσιούα και Μάνος Κρεζίας
Μουσική: Αλεξάντρ Ντεσπλά
Διευθυντής Φωτογραφίας: Γιώργος Αρβανίτης
Μοντάζ: Κώστας Γαβράς και Λάμπης Χαραλαμπίδης
Χώρα Παραγωγής: Γαλλία, Ελλάδα
Έτος Παραγωγής: 2019
Διάρκεια: 124 λεπτά

«Το φιλμ είναι μια σκέψη, ένα δοκίμιο, προσαρμοσμένη σε μια κινηματογραφική λογική που φέρει όλους τους περιορισμούς χώρου και χρόνου. Είναι η σημασία των γεγονότων που με απασχολεί και όχι οι ανέκδοτες ιστορίες. Σε αυτή την ιστορία, αυτό που με ενδιαφέρει είναι η ανθρώπινη περιπέτεια. Πώς αυτά τα γεγονότα επηρέασαν την πολιτική, κοινωνική και οικονομική ζωή της κοινωνίας, και όχι μόνο της Ελληνικής. Είναι μια προσωπική και πολιτική επιλογή. Πρόκειται για μια τραγωδία. Δε θυμάμαι ποιος είχε πει: «Η Πολιτική είναι οικονομία, η οικονομία είναι τραγωδία». Βρέθηκα αντιμέτωπος με προσωπικότητες και καταστάσεις μιας τραγωδίας όπου όλοι έχουν δίκιο, ή μάλλον ο καθένας έχει το δικό του δίκιο. Η προσωπική ζωή των χαρακτήρων δεν έχει ούτε θέση ούτε και ενδιαφέρον για την ταινία. Η ουσία είναι αυτό που ο καθένας τους αντιπροσωπεύει, αυτό για το οποίο μάχεται, και εντέλει η ικανότητά του να συμπάσχει, η δύναμη της πειθούς του, η θέληση και η αποφασιστικότητά του.» – Κώστας Γαβράς