Με αφορμή τη νέα δημιουργία του Βιμ Βέντερς, «Στο Βαθύ Γαλάζιο» (Submergence – 2017) – με πρωταγωνιστές τον Τζέιμς ΜακΑβόι και την Αλίσια Βικάντερ – κι ενώ το νέο του ντοκιμαντέρ για τον Πάπα Φραγκίσκο, πραγματοποίησε την παγκόσμια πρεμιέρα του, τον Μάιο στο 71ο Φεστιβάλ Καννών, γυρνάμε τον χρόνο πίσω και ξαναβλέπουμε τέσσερις σπουδαίες ταινίες και δύο αξιόλογα ντοκιμαντέρ του Γερμανού σκηνοθέτη, ο οποίος καταφέρνει να κινείται με χαρακτηριστική ευκολία, μεταξύ μυθοπλασίας και τεκμηρίωσης.

«Η αρχή των road movies ξεκινά από την Ελλάδα. Στον δρόμο, πρέπει πάντα να γνωρίζεις την αρχή. Ο Όμηρος είναι ο πρώτος άνθρωπος που έκανε ένα είδος road movie, την Οδύσσεια […] Είναι πολύ ωραίο να είσαι μέσα στο σπίτι, αλλά είναι ακόμη καλύτερο να είσαι εκεί έξω, να ταξιδεύεις, να αναζητάς το άγνωστο.» – Βιμ Βέντερς

Διαβάστε επίσης:

• Βιμ Βέντερς: Ο «Κάιζερ» του Γερμανικού Κινηματογράφου
• Συνέντευξη με τον Βιμ Βέντερς: Από «Το Αλάτι της Γης», μέχρι τον Θόδωρο Αγγελόπουλο και τη συνεργασία με τον τον Αλεξάντερ Ντεπλά, στο «Every Thing Will Be Fine»

«Η Αλίκη στις Πόλεις» (Alice in the Cities – 1974)

O Γερμανός δημοσιογράφος Φίλιπ Γουίντερ (Ρούντιγκερ Φόγκλερ), διασχίζει την Αμερική με αυτοκίνητο για τις ανάγκες ενός κειμένου που θέλει να γράψει για τη χώρα. Έχει χάσει όμως την έμπνευσή του κι έτσι αποφασίζει να γυρίσει στη Γερμανία. Στο αεροδρόμιο όμως θα γνωρίσει μία μητέρα (Λίζα Κρόιτσερ) με την κόρη της Αλίκη (Γιέλα Ροτλάντερ). Η νέα γυναίκα θα του ζητήσει να προσέχει τη δεκάχρονη κόρης της μέχρι να επιστρέψει. Η γυναίκα όμως δεν θα εμφανιστεί και ο Φιλίπ θα αναλάβει μοιραία την ευθύνη της…

Η «Αλίκη στις Πόλεις» σηματοδοτεί το άτυπο πρώτο μέρος μιας μοναδικής τριλογίας “δρόμου”, που θα συνεχιστεί με τις ταινίες “Λάθος Κίνηση” (The Wrong Move) του 1975 και “Στο Πέρασμα του Χρόνου” (Kings of the Road) του 1976. Το 1984, ο σπουδαίος Γερμανός κινηματογραφιστής θα επανέρθει στην αγαπημένη του θεματική με μία ακόμα σπουδαία δημιουργία στη συγκεκριμένη ενότητα. Ο λόγος βέβαια για την κλασσική πλέον ταινία “Παρίσι, Τέξας”.

Μία αυθεντική όσο και χαρακτηριστική “ταινία δρόμου”. Υπέροχοι στους πρωταγωνιστικούς ρόλους, ο Ρούντιγκερ Φόγκλερ και η μικρή Γιέλα Ροτλάντερ, ενώ η ασπρόμαυρη φωτογραφία από τον Robby Muller, στοιχειώνει το κάθε καρέ του φιλμ. Ο Ρούντιγκερ Φόγκλερ, υπήρξε στενός συνεργάτης του Βέντερς. Σπούδασε υποκριτική στην Χαιδεμβέργη. Ξεκίνησε την καριέρα του στο θέατρο και έκανε το ντεμπούτο του στην ταινία “The Goalkeepers Fear of Penalty” το 1972. Εκεί γνωρίστηκαν κι έτσι ξεκίνησε μια στενή συνεργασία που κράτησε είκοσι χρόνια.

«Ένας Αμερικανός Φίλος» (The American Friend – 1977)

Ο Τομ Ρίπλεϊ (Ντένις Χόπερ) είναι ένας Αμερικανός, που ζει στην Ευρώπη. Ο Ρίπλεϊ συνεργάζεται μ’ έναν πλαστογράφο έργων τέχνης στο Αμβούργο, αποκτώντας έτσι σχέσεις με ανθρώπους του υποκόσμου. Ένας από αυτούς, ο Ραούλ Μινό (Τζέραρντ Μπλεν), τον πλησιάζει μια μέρα και του προτείνει μια διαφορετική δουλειά. Όχι το συνηθισμένο εμπόριο πλαστών έργων, στο οποίο ειδικευόταν ο Ρίπλεϊ, αλλά τη δολοφονία ενός άντρα!

Ο Μινό του ζητά να γίνει εκτελεστής και να σκοτώσει έναν μαφιόζο εχθρό του. Ο Ρίπλεϊ καταστρώνει τότε ένα φιλόδοξο σχέδιο. Παράλληλα όμως σκέφτεται να μπλέξει στην υπόθεση τον Τζόναθαν Ζίμερμαν (Μπρούνο Γκαντζ), έναν ήρεμο οικογενειάρχη και τεχνίτη κορνίζας, που γνωρίζει τυχαία σε μια δημοπρασία. Όταν ο Ρίπλεϊ μαθαίνει ότι ο Τζόναθαν είναι βαριά άρρωστος, παραποιεί τα ιατρικά στοιχεία ώστε να δείχνουν ότι δεν έχει καθόλου χρόνο ζωής, για τον πείσει να διαπράξει τον φόνο. Ο Τζόναθαν ανακαλύπτει έτσι σταδιακά μια εντελώς καινούργια πτυχή του εαυτού του και δελεάζεται από το μεγάλο χρηματικό ποσό που του προσφέρει ο Μινό για να εξασφαλίσει το αβέβαιο μέλλον της οικογένειά του. Μη γνωρίζοντας όμως τίποτα για την ανάμειξη του Ρίπλεϊ σε αυτή τη δολοπλοκία, γίνεται σιγά σιγά φίλος με τον Ρίπλεϊ, σε μια περίεργη όσο και μοιραία φιλία και για τους δύο…

Ένα συναρπαστικό και σκοτεινό θρίλερ, που αναδείχτηκε σε καλτ φιλμ, υπό τη σκηνοθετική μαεστρία του Βιμ Βέντερς. Η ταινία είναι πλούσια στην ουσία της και απολαυστική στην ιστορία της, η οποία μπορεί να διαβαστεί, σε πολλά επίπεδα με αποτέλεσμα η παρακολούθηση να εξελίσσεται σε μια συναρπαστική εμπειρία. Το φιλμ αποτελεί μια έξοχη μεταφορά του διάσημου μυθιστορήματος της Πατρίσια Χάισμιθ, «Το παιχνίδι του Ρίπλεϊ».

«Παρίσι, Τέξας» (Paris, Texas – 1984)

Ο αδερφός του Τράβις, Βάλτ τον θεωρούσε νεκρό τα τελευταία τέσσερα χρόνια της απουσίας του. Όταν τον εντοπίζει πετάει από το Λος Άντζελες στο Τέξας για να τον φέρει πίσω. Μαζί με την γυναίκα του Αν, έχουν υιοθετήσει τον μικρό Χάντερ και τώρα τους είναι δύσκολο να αποχωριστούν τον ρόλο του θετού γονέα. Ιδιαιτέρως, όταν μαθαίνουν ότι ο Τράβις σκοπεύει να συνεχίσει την αναζήτηση της Τζέιν, μαζί με τον γιο του. Οι ίδιοι δεν γνωρίζουν τίποτα για αυτή, εκτός του ότι ίσως μένει στο Χιούστον…

Αυτό το αντισυμβατικό road movie βασίζεται σε ένα σενάριο του βραβευμένου με Πούλιτζερ, Σαμ Σέπαρντ και αφηγείται την ιστορία του Τράβις, ενός άνδρα που περιπλανιέται από το Μεξικό προς το Τέξας, μέσα στην ανυπόφορη ζέστη του “Big Bend”. Ο Τράβις δεν μιλάει καθόλου, ενώ όλα δείχνουν ότι έχει χάσει και σε μεγάλο βαθμό τη μνήμη του. Αυτό το οποίο τον καθοδηγεί είναι η ακατανίκητη επιθυμία του να ξαναβρεί την οικογένειά του: τη νεαρή γυναίκα του Τζέιν, της οποίας τη ζωή θεωρεί ότι έχει θέσει σε κίνδυνο, λόγω της παθολογικής του ζήλειας, καθώς και τον επτάχρονο γιο του, Χάντερ.

Το «Παρίσι, Τέξας» (Paris, Texas – 1984) θεωρείται δικαίως ένα από τα αριστουργήματα του Βιμ Βέντερς και αποτελεί την πιο επιτυχημένη του ταινία διεθνώς. Ο Χάρι Ντιν Στάντον, ως Τράβις και η Ναστάζια Κίνσκι, ως Τζέιν, δίνουν εξαιρετικές ερμηνείες, υπό από τους ήχους ενός αγαπημένου μουσικού σκορ, το οποίο υπογράφει ο Ράι Κούντερ. Η ταινία έλαβε εγκωμιαστικές κριτικές και κέρδισε πολλά βραβεία σε μεγάλα φεστιβάλ ανά τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένου του Χρυσού Φοίνικα στο Διεθνές Κινηματογραφικό Φεστιβάλ των Καννών το 1984. Αξίζει να σημειώσουμε ότι στο ίδιο Φεστιβάλ έλαβε και το Βραβείο Fipresci, εξ’ ημισείας με το «Ταξίδι στα Κύθηρα» του Θόδωρου Αγγελόπουλου

«Τα Φτερά του Έρωτα» (Wings of Desire – 1987)

«Για μένα, αυτή η ταινία είναι σαν μουσική ή σαν τοπίο: καθαρίζει ένα μέρος του μυαλού μου και σ’ αυτό το μέρος γεννιούνται ερωτήσεις. Κάποιες από αυτές υπάρχουν και στην ταινία. Γιατί να είμαι εγώ και όχι εσύ; Γιατί είμαι εδώ και όχι εκεί; Πότε ξεκίνησε ο χρόνος και που τελειώνει το σύμπαν;» – Roger Ebert

Τα «Φτερά του Έρωτα», δεν είναι μια γενική ή τυχαία αναφορά. Είναι συγκεκριμένα, γεωγραφικά και ημερολογιακά προσδιορισμένα. Είναι βασικά, μια ωδή στα Φτερά του αγαπημένου Βερολίνου. Εάν δεν είσαι λίγο παρατηρητικός, δύσκολα θα μπορέσεις να καταλάβεις πόσο μπροστά από την εποχή του ήταν ο Γερμανός δημιουργός. Ένα έργο ουσιαστικά πολυεπίπεδο, με “καθαρές” και στιβαρές γραμμές, εξπρεσιονιστικό, ένα μοναδικό τεκμήριο της Ιστορίας. Καθώς παρακολουθούμε την αφήγηση, ο καλλιτέχνης αναπαράγει σιγά σιγά, τη μορφή ενός έργου Τέχνης. Βλέπουμε τη νοσταλγία του ποιητή, μέσα από το Βερολίνο και τους ανθρώπους του. Η πόλη – μούσα του, τον οδήγησε στα αιώνια υπαρξιακά ζητήματα διότι για τον Wenders, ο κόσμος όλος περιστρέφεται γύρω από την πηγή έμπνευσης του, το Βερολίνο. Για τον δημιουργό, η συγκεκριμένη πόλη, αποτελεί τον ομφαλό της Γης.

Στο χωρισμένο από το τείχος Βερολίνο, άγγελοι περιπλανιούνται στους δρόμους, ακούγοντας τις σκέψεις των ανθρώπων. Ένας από αυτούς ερωτεύεται μια ακροβάτισσα του τσίρκου. Τα αισθήματά του γι’ αυτήν είναι τόσο έντονα που ζητά να χάσει το προνόμιο της αθανασίας και να γίνει θνητός. Επιλέγει λοιπόν να αφήσει την αιωνιότητα και να “οξειδωθεί μες στη νοτιά των ανθρώπων”, να σταματήσει να παρακολουθεί, με την ασπρόμαυρη ματιά του, τη ζωή και να τη ζήσει σαν άνθρωπος.

«Πίνα Μπάους» (Pina – 2011)

Στις αρχές του 2009 ο Βέντερς και η εταιρεία παραγωγής Neue Road Movies, μαζί με την Μπάους και το Tanztheater Wuppertal, ξεκίνησαν τη φάση της προετοιμασίας των γυρισμάτων. Μετά από μισό χρόνο εντατικής δουλειάς, και μόλις 2 μέρες πριν τη σχεδιασμένη δοκιμή του 3D, συνέβη το μοιραίο… Η Πίνα Μπάους έφυγε στις 30 Ιουνίου του 2009, ξαφνικά και απροσδόκητα. Ανά τον κόσμο θαυμαστές του έργου της θρήνησαν για τον χαμό της σπουδαίας χορογράφου. Ο σκηνοθέτης αρχικά σταμάτησε τις προετοιμασίες, μιας και πείστηκε ότι η ταινία, χωρίς την Μπάους, δεν θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί. Ωστόσο, μετά από μια περίοδο πένθους και με τη συγκατάθεση της οικογένειας και τις παρακλήσεις του προσωπικού και των χορευτών που επρόκειτο να ξεκινήσουν τις πρόβες για την ταινία, ο Βέντερς αποφάσισε τελικά να γυρίσει την ταινία, έστω και χωρίς την Πίνα Μπάους στο πλευρό του.

Η ταινία περιλαμβάνει, εκτός από αποσπάσματα από τις 4 παραγωγές που είχε επιλέξει η ίδια η Μπάους, αρχειακό υλικό της χορογράφου εν ώρα δουλειάς, με την καινοτομία της 3D τεχνολογίας, καθώς και πολλές σόλο εμφανίσεις των χορευτών της. Για να το πετύχει αυτό, ο Βέντερς χρησιμοποίησε τη μέθοδο των ερωτήσεων, που χρησιμοποιούσε και η Μπάους στις δικές της παραγωγές. Έθετε ερωτήματα και οι χορευτές της απαντούσαν όχι με λέξεις, αλλά με αυτοσχέδιες χορογραφίες και με τη γλώσσα του σώματος. Εξέφραζαν τα βαθιά τους συναισθήματα και τις προσωπικές τους εμπειρίες, από τις οποίες η Μπάους, μέσω εντατικών συνεδριών με την ομάδα της, δημιουργούσε τα δικά της χορευτικά κομμάτια. Το αποτέλεσμα, είναι απλά μαγικό, αποδεικνύοντας ότι η χρήση της τεχνολογίας του 3D μπορεί να χρησιμοποιηθεί και σε καλλιτεχνικές ταινίες πέρα από αυτές της απλής διασκέδασης.

«Το Αλάτι της Γης» (The Salt of the Earth – 2014)

Tα τελευταία 40 χρόνια, ο φωτογράφος Σεμπαστιάο Σαλγκάδο ταξιδεύει σε όλες τις ηπείρους καταγράφοντας τις αλλαγές της ανθρωπότητας. Έχει υπάρξει αυτόπτης μάρτυρας μεγάλων γεγονότων της πρόσφατης ιστορίας. Παρών σε πολέμους, λιμούς, κύματα προσφύγων και συνοδοιπόρος με ανθρώπους όλων των ειδών και χρωμάτων από διαφορετικές φυλές, ο Σαλγκάδο συνεχίζει να ταξιδεύει στον πλανήτη αναζητώντας παρθένα σημεία του, άγρια χλωρίδα και πανίδα και μεγαλοπρεπή μοναδικά τοπία σ’ ένα τεράστιο έργο καταγραφής της ομορφιάς του πλανήτη Γη.

Οι εικόνες του Σεμπαστιάο Σαλγκάδο, οι ιστορίες του και η σοφία που έχει αποκτήσει μέσα από τις μοναδικές εμπειρίες του, παρουσιάζονται στο «Αλάτι της Γης». Εμπειρίες τις οποίες παρακολουθούμε μέσα από τα μάτια του γιου του, Τζουλιάνο Σαλγκάδο και του σπουδαίου σκηνοθέτη Βιμ Βέντερς. Μέσα από μαγευτικά πλάνα, το φιλμ συνθέτει ένα συναρπαστικό καλειδοσκόπιο της ανθρώπινης υφηλίου, με όλες τις αντιφάσεις της.

«Στον «σκοτεινό θάλαμο», ανατρέξαμε σε ολόκληρο το φωτογραφικό έργο του Σεμπαστιάο, λίγο πολύ κατά χρονολογική σειρά, για μια εβδομάδα. Ήταν πολύ δύσκολο γι ‘αυτόν – και για εμάς που βρισκόμαστε πίσω από την κάμερα επίσης – επειδή ορισμένες λήψεις είναι πολύ σκληρές και μερικές είναι πραγματικά ανατριχιαστικές. Για τον Σεμπαστιάο ήταν σαν να επέστρεφε σε αυτά τα μέρη και αυτές οι εσωτερικές διαδρομές «στην καρδιά του σκότους» νιώθαμε να μας καταβάλουν. Μερικές φορές χρειαζόταν να σταματήσουμε και να βγω έξω μια βόλτα, για να αποστασιοποιηθώ λιγάκι απ’ ό,τι είχα μόλις δει και ακούσει.» – Βιμ Βέντερς

Η νέα ταινία του Βιμ Βέντερς: «Στο Βαθύ Γαλάζιο» (Submergence – 2017)

Σε ένα δωμάτιο χωρίς παράθυρα στην ανατολική ακτή της Αφρικής, ο Τζέιμς, κρατείται αιχμάλωτος. Χιλιάδες μίλια μακριά στη θάλασσα της Γροιλανδίας, η Ντανιέλ ετοιμάζεται να βουτήξει στον πυθμένα του ωκεανού. Η απομόνωση αυτή κάνει παρασύρει τη σκέψη τους πίσω στα Χριστούγεννα του προηγούμενου έτους. Εκεί όπου μια τυχαία συνάντηση σε μια παραλία στη Γαλλία οδήγησε σε θυελλώδες ειδύλλιο. Με τους Τζέιμς ΜακΑβόι και Αλίσια Βικάντερ.