Ήταν η μεγαλύτερη καταστροφή στην ιστορία της μουσικής βιομηχανίας. 

Πολύ νωρίς το πρωί της Κυριακής 1ης Ιουνίου του 2008, η πυρκαγιά άρχισε να σαρώνει τα κινηματογραφικά σετ της Universal Studios, καίγοντας κατασκευές ολόκληρες και σκηνικά όπου γυρίζονταν ταινίες και τηλεοπτικά προγράμματα. 

Το βράδυ οι εργαζόμενοι συντήρησης είχαν επισκευάσει την οροφή ενός κτιρίου στο σετ και είχαν χρησιμοποιήσει φούρνους για να θερμάνουν τα υλικά για την ασφαλτόστρωση. Περίμεναν, όπως λέει το πρωτόκολλο για μία ώρα στο σετ μετά το πέρας των εργασιών για να διαπιστώσουν ότι φούρνοι και υλικά είχαν κρυώσει και κατόπιν αποχώρησαν. Τελικά η στέγη ήταν ακόμη ζεστή και 40 λεπτά αργότερα ένα σημείο εξερράγη. 

Η φωτιά κινήθηκε με μεγάλη ταχύτητα, έφτασε στο διάσημο σκηνικό του δρόμου της Νέας Υόρκης, κατέστρεψε το σκηνικό της «Επιστροφής στο Μέλλον» και τη σπηλιά του Κινγκ Κονγκ. Η πυροσβεστική ανταποκρίθηκε στέλνοντας εκατοντάδες άντρες αλλά η ένταση της φωτιάς και η χαμηλή πίεση του νερού εξαιτίας της καταστροφής των συστημάτων δυσκόλευαν την κατάσταση. Οι φλόγες έφτασαν τελικά σε μια αποθήκη 22.320 τετραγωνικών. Ήταν μια απλή εξωτερικά μεταλλική αποθήκη αλλά ήταν και ένα από τα σημαντικότερα κτίρια στην περιοχή των 400 στρεμμάτων που καταλαμβάνει η Universal. 

Το επίσημο όνομά της αποθήκης ήταν «κτίριο 6197», ενώ οι εργάτες το έλεγαν «το θησαυροφυλάκιο των βίντεο». Ο όρος ήταν μάλλον λάθος. Κι αυτό γιατί τα δυο τρίτα του κτιρίου πράγματι χρησιμοποιούνταν για την αποθήκευση βιντεοκασετών και ρολών φιλμ δημιουργώντας μια «βιβλιοθήκη» που ανήκει στην μητρική της Universal Studios, NBCUniversal. Ωστόσο, στο κτίριο υπήρχε ένας ξεχωριστός και περιφραγμένος χώρος, 2.400 τετραγωνικών γεμάτος με ράφια αποθήκευσης. Αυτός ο χώρος ήταν μια βιβλιοθήκη ηχογραφήσεων. Μια βιβλιοθήκη σπουδαίου και ιστορικού πολιτιστικού υλικού που ανήκε στη Universal Music Group (UMG), τη μεγαλύτερη δισκογραφική εταιρεία στον κόσμο. 

Γρήγορα η πυρκαγιά στην αποθήκη πήρε γιγάντιες διαστάσεις δημιουργώντας μια πύρινη κόλαση. Μην μπορώντας να την ελέγξουν οι πυροσβέστες άλλαξαν τακτική και χρησιμοποίησαν μπουλντόζες για να ρίξουν την αποθήκη και να απομακρύνουν έτσι τα εμπόδια για την κατάσβεση της φωτιάς. Η διαδικασία αυτή ολοκληρώθηκε 24 ώρες μετά την έναρξη της πυρκαγιάς, το πρωί της 2ας Ιουνίου. Άφησε πίσω της ερείπια. 

Η είδηση της πυρκαγιάς έκανε το γύρο του κόσμου, κατά την δημοσιογραφική γλώσσα, και η καταστροφή του «θησαυροφυλάκιου των βίντεο» είχε περίοπτη θέση στα δελτία και τις εφημερίδες. Συγκεκριμένα οι New York Times έγραψαν ότι η αποθήκη ήταν γεμάτη με βίντεο από ταινίες και τηλεοπτικά προγράμματα «αλλά σε καμία περίπτωση το κατεστραμμένο υλικό δεν αποτελούσε τα μοναδικά αντίγραφα». Η φράση αυτή αποδόθηκε σε υπαλλήλους της Universal Studios. 

Στη συνέχεια τα ρεπορτάζ και τα άρθρα επικεντρώθηκαν στην επίδραση της φωτιάς στα κινηματογραφικά φεστιβάλ, τα οποία βασίζονταν στις κόπιες από το θησαυροφυλάκιο της Universal. Αλλά κατόπιν τα ΜΜΕ άφησαν πίσω τους το θέμα και ποτέ δεν έγινε ακριβής καταγραφή των έργων που καταστράφηκαν. Δεν υπήρξε επίσης καμία αναφορά για το μουσικό αρχείο που καταστράφηκε μαζί με την αποθήκη. Κι αυτό γιατί η ίδια η ύπαρξή του δεν ήταν ιδιαίτερα γνωστή. 

Η Universal Studios ήταν γνωστή για τις ταινίες της και μετά από μια σειρά εξαγορές και συγχωνεύσεις διέλυσε τους δεσμούς της με τις μουσικές επιχειρήσεις της. H ίδια η δισκογραφική UMG είχε τεθεί υπό ξεχωριστή διαχείριση και πέρασε στα χέρια του γαλλικού ομίλου μέσων μαζικής ενημέρωσης Vivendi. Όταν ξέσπασε η πυρκαγιά η UMG δεν ήταν παρά ένας ενοικιαστής του χώρου της αποθήκης. 

Παρ’ όλα αυτά κάποιοι γνώριζαν για τον μουσικό θησαυρό της αποθήκης κι έτσι η διαρροή έγινε μέσω ενός δημοσιογράφου από την πρώτη κιόλας ημέρα. Πηγές όμως από την ίδια την UMG διέψευδαν κατηγορηματικά ότι καταστράφηκαν τα έργα, λέγοντας ότι τα περισσότερα είχαν μεταφερθεί ήδη σε άλλους χώρους και τα υπόλοιπα είχαν ψηφιοποιηθεί. Έτσι η μεγάλη καταστροφή που συνέβη εκείνη την ημέρα έμεινε κρυφή για ένα χρονικό διάστημα. 

Τελικά όμως αποδείχτηκε ότι το κτίριο 6197 ήταν η αποθήκη των βασικών ηχογραφήσεων της UMG στην δυτική ακτή και εκεί βρίσκονταν όλες οι πρωτότυπες εγγραφές από τις οποίες προέρχονταν όλα τα υπόλοιπα αντίγραφα. Μιλάμε, δηλαδή, για μοναδικά έργα τέχνης, τις αναντικατάστατες πρωταρχικές πηγές ηχογραφημένης μουσικής. 

Στην αποθήκη υπήρχαν κασέτες που χρονολογούνταν από τα τέλη της δεκαετίας του 1940 αλλά και ψηφιακό αρχείο πιο πρόσφατων ηχογραφήσεων. Σπουδαία έργα από μεγάλους καλλιτέχνες και όλα τα είδη μουσικής και από διάφορες δισκογραφικές που κατά καιρούς εξαγοράστηκαν από την UMG. Υπήρχαν επίσης τα ακατέργαστα ηχογραφημένα υλικά, κάθε κομμάτι και όργανο απομονωμένο αλλά και υλικό το οποίο δεν είχε ποτέ κυκλοφορήσει στο εμπόριο ή ακόμη χειρότερα δεν είχε ακουστεί ποτέ από κάποιον. Δηλαδή χάθηκαν τραγούδια που δεν ακούστηκαν και δυστυχώς δε θα ακουστούν ποτέ. 

Σε εσωτερικό φάκελο της UMG για το συμβάν, που φέρει την ένδειξη «ΕΜΠΙΣΤΕΥΤΙΚΟ», αναφέρεται ότι ο αριθμός των κατεστραμμένων αρχείων αγγίζει τις 118.230. Ο Ράντι Άρονσον, διευθυντής του αρχείου της UMG όταν έγινε η καταστροφή, θεώρησε εξ’ αρχής  πολύ χαμηλή αυτή την εκτίμηση. Ο ίδιος πιστεύει ότι ο αριθμός των έργων που καταστράφηκαν ήταν περίπου 175.000. Αν επιπλέον υπολογιστούν ξεχωριστά τραγούδια, άλμπουμ και singles ο αριθμός αυτός φτάνει τις εκατοντάδες χιλιάδες. Σε άλλο εμπιστευτικό έγγραφο της UMG του 2009 αναφέρεται ότι «χάθηκαν τίτλοι τραγουδιών 500Κ».  

Η οικονομική αξία της απώλειας είναι δύσκολο να υπολογιστεί, σύμφωνα όμως με τον Άρονσον η UMG την υπολογίζει στα 150 εκατομμύρια δολάρια. Δεν είναι ευκαταφρόνητο αλλά δεν είναι και το πιο σημαντικό. Η καταστροφή είναι συγκλονιστική με ιστορικούς όρους. Δεν μπορεί καν να καταγραφεί με ακρίβεια ποια και πόσα έργα και σε ποια μορφή υπήρχαν σε κάθε κασέτα ή σκληρό δίσκο μέσα στο θησαυροφυλάκιο. Ωστόσο, για να έχουμε μια κεντρική ιδέα, στην αποθήκη υπήρχαν έργα των Louis Armstrong, Duke Ellington, Al Jolson, Bing Crosby, Ella Fitzgerald, Judy Garland. Πιθανότατα ακόμη μέσα στα έργα που χάθηκαν ήταν οι κασέτες του πρώτου εμπορικού υλικού της Aretha Franklin, που ηχογραφήθηκε όταν ήταν ακόμη μια νεαρή έφηβη που τραγουδούσε στις εκκλησιαστικές λειτουργίες του πατέρα της. 

Πέρα από τα έργα γνωστών καλλιτεχνών από κάθε φάσμα της μουσικής μαζί με την αποθήκη καταστράφηκαν έργα μεγάλων αλλά ξεχασμένων καλλιτεχνών και σπουδαίο πολιτιστικό κεφάλαιο, όπως χιλιάδες έργα γκόσπελ, μπλουζ, τζαζ, κάντρι, ποπ, ντίσκο, ακόμη και κλασική μουσική ή πρόζες συνοδευτικές των κομματιών. 

Η UMG συνεχίζει να μεσουρανεί στον κόσμο της μουσικής χάρης στα μεγάλα ονόματα της σύγχρονης μουσικής σκηνής που έχει στρατολογήσει, όπως ο Drake, η Taylor Swift και η Ariana Grande. Χρωστάει όμως το μεγαλείο της στους μεγάλους καλλιτέχνες – και τα υπέροχα κομμάτια τους – που έχουν γραφτεί στη μουσική της ιστορία, όπως οι Beatles, Queen, Eric Clapton, the Eagles, Aerosmith, Iggy Pop, Barry White, the Police, Sting, R.E.M., Guns N’ Roses, Nirvana. Ένα βασικό κομμάτι αυτής της ιστορικής κληρονομιάς της UMG – τα πρωτότυπα ορισμένων από τα πιο σημαντικά πολιτιστικά στοιχεία της εταιρείας – χάθηκαν στη φωτιά του 2008. 

Φυσικά ο πολιτισμός δεν ήταν ο μοναδικός που επλήγη. Το ίδιο συνέβη με τους χιλιάδες καλλιτέχνες τα έργα των οποίων καταστράφηκαν στη φωτιά. Εκτός από το γεγονός ότι χάθηκαν οι δημιουργίες τους οι καλλιτέχνες αντιμετωπίζουν και οικονομικές συνέπειες ενώ ούτε και η ενημέρωση που είχαν από την εταιρεία για την τύχη των έργων τους ήταν επαρκής. Κάποιοι κινήθηκαν και νομικά. Η ίδια η UMG βλέποντας το ζήτημα να μεγεθύνεται κατέθεσε αγωγή εναντίον της NBCUniversal στην οποία ανήκε η αποθήκη, για την καταστροφή και στην οποία φυσικά παραδεχόταν το μέγεθός της κάτι που αρχικά είχε αρνηθεί. Η δικαστική διαμάχη κράτησε τρία χρόνια και τελικά υπήρξε συμβιβασμός σε ένα ποσό που δεν ανακοινώθηκε. 

Η καταστροφή του αρχείου της UMG δεν είναι η πρώτη στη μουσική βιομηχανία. Πολλές φορές σπουδαίο μουσικό υλικό έχει καταστραφεί ή ακόμη και πεταχτεί. Η φωτιά στη Universal Studios άνοιξε τη συζήτηση για τη μη επαρκή φύλαξη του μουσικού υλικού από τις δισκογραφικές εταιρείες, που πολλές φορές δεν αντιμετωπίζουν τα έργα ως πολιτιστικό προϊόν. Αντίθετα κρίνουν ότι το κόστος διατήρησης των πρωτότυπων ηχογραφήσεων είναι μεγάλο και παράλληλα δεν επιφέρει κανένα κέρδος αφού υπάρχουν αντίγραφα. Έτσι κατά καιρούς χιλιάδες ώρες ανήκουστης μουσικής έχουν χαθεί. Και μερικές από αυτές ανήκουν στους μεγαλύτερους καλλιτέχνες της ιστορίας. 

Μετά την πυρκαγιά η UMG ξεκίνησε το λεγόμενο Project Phoenix με σχέδιο να συγκεντρώσει εγγραφές των οποίων τα πρωτότυπα χάθηκαν στη φωτιά. Αυτά θα ψηφιοποιηθούν για να ανασυγκροτήσουν το χαμένο αρχείο αν και σε ηχητικά κατώτερη μορφή και θα τοποθετηθούν σε δυο αποθήκες υπό την επίβλεψη της Iron Mountain, μιας πολυεθνικής εταιρείας αποθήκευσης και διαχείρισης πληροφοριών. Η UMG έχει εξαπολύσει ένα παγκόσμιο κυνήγι ψάχνοντας αντίγραφα ασφαλείας σε διάφορες τοποθεσίες τόσο στις ΗΠΑ, όσο και στο εξωτερικό. Σύμφωνα με τον Άρονσον πάντως από τη διαδικασία αυτή θα μπορούσε να ανακτηθεί μόλις το ένα πέμπτο των έργων που χάθηκαν. 

Η πυρκαγιά στην αποθήκη της Universal Studios δεν ήταν λοιπόν, όπως η UMG υποστήριξε δημόσια, ένα δευτερεύον ατύχημα, στο οποίο καταστράφηκαν κάποιες κασέτες που είχαν ξεμείνει σε μια αποθήκη. Ένα μουσικό κομμάτι και τα μέρη του είναι σαν ένας πίνακας ζωγραφικής. Αν δεν δεις το πρωτότυπο αλλά μόνο ένα αντίγραφο, ποτέ δεν συλλαμβάνεις την πραγματικότητά του. 

Μπορεί λόγω της εξέλιξης της τεχνολογίας ο ήχος σε ένα αντίγραφο να ακούγεται καλύτερος, όμως όλες οι πληροφορίες του έργου βρίσκονται μόνο στο πρωτότυπο. Σε εσωτερικό έγγραφο της UMG αναφέρεται: «Το θησαυροφυλάκιο της δυτικής ακτής καταστράφηκε στο σύνολό του. Τα έργα που χάθηκαν στη φωτιά ήταν αναμφισβήτητα, μια τεράστια μουσική κληρονομιά». 

Τελικά ήταν η μεγαλύτερη καταστροφή στην ιστορία της μουσικής.

Με πληροφορίες από τους New York Times