Ο Jamil Saeb και οι φίλοι του χρησιμοποιούν κάμερες για να καταγράψουν τις αναταρραχές και τη βίαιη καταστολή στη Συρία.

KHIRBET AL-JOUZ, Συρία – Ο Jamil Saeb είχε καρφωμένο επίμονα το βλέμμα του στο γαλαζωπό φως της οθόνης του λάπτοπ του, μοντάροντας βίντεο πυρετωδώς, την ώρα που αντικαθεστωτικά άσματα από τον πρόχειρο προσφυγικό καταυλισμό στον πάτο της κοιλάδας, «σκαρφάλωναν» την πλαγιά του λόφου.

Του Liam Stack για τους New York Times

Ο αέρας ήταν πηχτός από τον καπνό του τσιγάρου μέσα στην τσιμεντένια καλύβα, που ο ίδιος και μία ομάδα φίλων του είχαν μετατρέψει σε επαναστατικό κέντρο πολυμέσων. Ένα γυμνό δωμάτιο, με πατώματα καλυμμένα από λεπτά στρώματα, διάσπαρτες ψηφιακές μηχανές, λάπτοπ, μόντεμ και μπερδεμένα καλώδια.

Υπάρχουν ελάχιστοι εξωτερικοί μάρτυρες στην τρίμηνη λαϊκή εξέγερση ενάντια στην τεσσαρακονταετή διακυβέρνηση της Συρίας από την οικογένεια Assad. Η εξέγερση εκτυλίσσεται μέσα σε ένα διαρκές διαδικτυακό μπλακάουτ και προσπάθειες να αποκλειστούν οι ξένοι δημοσιογράφοι από τη χώρα. Ο κόσμος στηρίχτηκε κυρίως σε online βίντεο που καταγράφουν τις διαμαρτυρίες αλλά και τη βίαιη καταστολή της κυβέρνησης, η οποία σύμφωνα με τους ακτιβιστές έχει αφήσει πίσω της περισσότερους από 10.000 φυλακισμένους και 1.300 νεκρούς.

Πολλά από αυτά τα βίντεο μεταδίδονται από αυτό το λιτό κέντρο πολυμέσων σ’ έναν ελαιώνα, στην πλαγιά ενός λόφου κοντά στα σύνορα με την Τουρκία, όπου μία ομάδα από καμιά δεκαριά επαναστάτες-πρόσφυγες δουλεύουν, τρώνε και κοιμούνται.

«Προσπαθούμε να συλλαμβάνουμε όλα τα εγκλήματα που διαπράττονται από την κυβέρνηση για να τα δείξουμε στα διεθνή Μέσα», είπε ο κ. Saeb, 34 χρονών, που κατέφυγε εδώ την περασμένη εβδομάδα, όταν οι δυνάμεις ασφαλείας επιτέθηκαν στη γενέτειρά του, τη Jisr al-Shoughour. Επίσης κατέγραψαν τις μαρτυρίες έξι αξιωματικών του στρατού οι οποίοι είχαν πρόσφατα αποστατήσει και κατέφυγαν προς τα σύνορα.

Είναι μία επικίνδυνη αποστολή που απαιτεί λίγες τεχνικές γνώσεις και πολλή επιτηδειότητα. Την προήγουμενη εβδομάδα, τρεις από τους συναδέλφους τους εξαφανίστηκαν ενώ βιντεοσκοπούσαν μία στρατιωτική επιχείρηση στο χωριό Al Sarmaniyah.

«Πρέπει να κρυβόμαστε, γιατί για τις δυνάμεις ασφαλείας είμαστε όλοι τρομοκράτες», είπε ο κ. Saeb. «Νομίζουν ότι είμαστε σαν τον Οσάμα μπιν Λάντεν».

Τα περισσότερα από τα βίντεο που παράγουν είναι τραβηγμένα στην περιοχή τους, το φτωχό και παραμελημένο αγροτικό βορειοδυτικό τμήμα της χώρας, όπως επίσης και στους πολύβουους δρόμους της Λατάκιας, λιμάνι της Μεσογείου. Η δουλειά τους είναι τμήμα ενός δικτύου από κανάλια του YouTube και ομάδες του Facebook, με ονόματα όπως SyrianRevolution, που προσπαθούν να επικοινωνήσουν την ιστορική εξέγερση της χώρας τους στον έξω κόσμο.

Η επιχείρηση, που ξεκίνησε εδώ το Μάρτιο, έχει γίνει πολύ σημαντική τις τελευταίες δύο εβδομάδες, απ’ όταν οι συριακές δυνάμεις μπήκαν στην περιοχή με τανκς, πυροβολικό και ελικόπτερα προστασίας. Μέχρι αυτό το σαββατοκύριακο, οι ακτιβιστές έχουν ανεβάσει πάνω από 250 βίντεο στο κανάλι τους στο YouTube, Freedom4566, τα οποία έχουν προβληθεί περισσότερες από 350.000 φορές.

Αντιφρονούτες μοντάρουν βίντεο για την καταστολή στη Συρία και τα δημοσιεύουν στο διαδίκτυο.

Κρυμμένοι πίσω από σπασμένα παράθυρα, σε σκοτεινά σοκάκια ή σε λόφους πάνω από τις πολιορκημένες πόλεις, οι ακτιβιστές τραβάνε βίντεο των δυνάμεων ασφαλείας καθώς εξαπλώνουν τη βίαιη καταστολή τους απ’ άκρη σ’ άκρη της αγροτικής βορειοδυτικής Συρίας. Οι άνδρες (κανείς από τους ακτιβιστές στο κέντρο πολυμέσων δεν είναι γυναίκα) ανεβάζουν τα βίντεό τους σε ιστοτόπους κοινωνικών μέσων όπως το Facebook και το YouTube, τα οποία ο κ. Saeb επιδοκιμάζει ως «τα πιο ρεαλιστικά». «Είναι σα να παρακολουθούμε τις δυνάμεις ασφαλείας σε ζωντανή σύνδεση», είπε.

Αυτό ήταν ιδιαίτερα αιθητό το Σάββατο, όταν δυνάμεις ασφαλείας μπήκαν στην Badama, μία πόλη 10.000 κατοίκων περίπου 8 χλμ από τα σύνορα, με τανκς, τεθωρακισμένα οχήματα μεταφοράς προσωπικού, ελεύθερους σκοπευτές και λεωφορεία γεμάτα με αστυνομικούς με πολιτικά, είπε ένας αυτόπτης μάρτυρας σε τηλεφώνημα.

Οι περισσότεροι κάτοικοι της Badama κατέφυγαν πρόσφατα στην Τουρκία, αλλά το Σάββατο διαδικτυακοί ακτιβιστές έσπευσαν εκεί για να καταγράψουν σε βίντεο τις δυνάμεις τους στρατού καθώς κινούνταν προς την πόλη.

Με τις κάμερές τους κατέγραψαν το συριγμό των τεθωρακισμένων μέσα στους δρόμους και τις φωτιές να καίνε τα λυγερά δέντρα της κοιλάδας, τις οποίες είπαν πως άναψε ο στρατός. Μέχρι το απόγευμα ο καπνός ήταν ορατός από την παραγκούπολη κάτω από το κέντρο πολυμέσων. Η ζωή για τους ακτιβιστές δεν ήταν πάντα έτσι, είπαν.

Για πολλούς, οι κάμερες ξεκίνησαν να γράφουν στην αυγή του κινήματος διαμαρτυρίας στα μέσα Μάρτη. Ο κ. Saeb κατέγραφε τις διαμαρτυρίες και ανέβαζε τα βίντεο χρησιμοποιώντας δίκτυο μέσω τηλεφώνου. Αυτό συνεχίστηκε, είπε ο ίδιος, μέχρι να χαθεί η Υπηρεσία Διαδικτύου πριν από αρκετές εβδομάδες, όταν η κυβέρνηση την έκοψε στην Jisr al-Shoughour και στις γύρω περιοχές.

Ο ίδιος και άλλοι μεταφέρθηκαν τότε στην παραμεθόριο. Εδώ, οι άνθρωποι είναι εξίσου πιθανό να μιλούν τούρκικα όσο και αραβικά, και τα κινητά μπορεί να πιάνουν σήμα από την Turkcell ή από την Syriatel, έναν κολοσσό των τηλεπικοινωνιών που μέχρι πρόσφατα ήταν ιδιοκτησία ενός ξαδέρφου του προέδρου Bashar al-Assad, και η οποία έκοψε την κινητή διαδικτυακή υπηρεσία 3G πριν από εβδομάδες. Τώρα που είναι πρόσφυγες ζούνε για τη δουλειά που κάνουν με τα Μέσα. Τα λεπτά τους στρώματα είναι μαζί κρεβάτια και γραφεία, και μερικοί περνούν μέρες ολόκληρες χωρίς να βγουν από το μικροσκοπικό κτίριο.

Ο κ. Saeb διέφυγε από την Jisr al-Shoughour το προηγούμενο Σαββατοκύριακο, όταν πραγματοποιήθηκε η στρατιωτική επιχείρηση κατά της πόλης του. O Muhammad, 27 χρονών, που δεν θέλησε να δώσει ολόκληρο το όνομά του γιατί φοβάται την πιθανή σύλληψη, είναι φυγάς εδώ και αρκετές εβδομάδες, από τότε που το έσκασε από την παραθαλάσσια πόλη Λατάκια και εγκατέλειψε τη δουλειά του ως κάμεραμαν και τεχνικός για το κρατικό δίκτυο τηλεόρασης. Η δουλειά του τού άφησε πολλή οργή αλλά τον εξόπλισε με τις ικανότητες που απαιτεί ο ακτιβισμός των Μέσων. «Όταν βλέπω μία σκηνή ξέρω πώς να την προσεγγίσω», είπε. «Ξέρω πώς να τραβήξω ένα ωραίο πλάνο».

Θέλει να επανορθώσει για τα χρόνια που πέρασε δουλεύοντας για ένα τηλεοπτικό κανάλι που όπως λέει «απειλεί τη ζωή των ανθρώπων» με το να αγνοεί τη βία ενάντια στους διαδηλωτές ή με το να τους κατηγορεί για τους θανάτους στρατιωτών. Είπε ότι πιστεύει πως οι αναφορές των μέσων ενημέρωσης για θανάτους στρατιωτικών στα χέρια «τρομοκρατών» θα πρέπει να αποδοθούν σε διενέξεις μεταξύ αξιωματικών των μυστικών υπηρεσιών του στρατού και νεοσύλλεκτους που αρνούνται να υπακούσουν εντολές για να ανοίξουν πυρ. «Οι άνθρωποι των μυστικών υπηρεσιών πυροβολούν στο κεφάλι αυτούς τους στρατιώτες, όλοι όσοι δουλεύουν στην τηλεόραση το ξέρουν αυτό», είπε.

Αυτές οι ιστορίες – οι αληθινές ιστορίες της εξέγερσης στη Συρία, λέει – δεν τυγχάνουν αναφοράς γιατί οι μυστικές υπηρεσίες, η Μουχαμπάρατ, «ελέγχουν τα Μέσα, το κράτος, τα πάντα». «Ο κόσμος δεν ξέρει τι συμβαίνει εδώ, η Μουχαμπάρατ σκοτώνει ανθρώπους, γεγονός που αποσιωπάται από τα Μέσα ενημέρωσης», κατέληξε.

Ο Muhammad λέει ότι ανησυχεί διαρκώς για το τι σημαίνει το γεγονός ότι άφησε τη δουλειά του και ότι κατέφυγε στα σύνορα για την οικογένειά του πίσω στη Λατάκια, όπου η βία έχει φουντώσει τις τελευταίες εβδομάδες. Είναι το μόνο μέλος της οικογένειάς του που έχει φύγει, και κάθε βράδυ παίρνει τηλέφωνο τους γονείς του για να σιγουρευτεί ότι είναι ασφαλείς. Φοβούμενος ότι η Μουχαμπάρατ μπορεί να ακούει τη συνομιλία, τους μιλάει με κώδικα. «Λέμε απλώς “Πώς είστε; Καλά; Ο.Κ., ωραία”. Δεν μιλάμε ποτέ για πολιτική και δεν λέω ποτέ τη λέξη “διαμαρτυρία”». Η οικογένειά του δεν ξέρει τίποτα για το γεγονός ότι είναι ακτιβιστής των Μέσων ή για το που βρίσκεται, είπε. Είναι πιο ασφαλές γι’ αυτούς έτσι.

Όπως και οι άλλοι άνδρες που πληκτρολογούν πυρετωδώς στα λάπτοπ τους σ’ αυτό το γκρίζο, τσιμεντένιο δωμάτιο σε μια κατάφυτη βουνοπλαγιά, ο Muhammad είναι παγιδευμένος ανάμεσα στη βία, οι εικόνες της οποίας περνούν μπροστά στα μάτια του όλη μέρα, και στην ομιχλώδη αβεβαιότητα της ζωής ως πρόσφυγας. Όντας αντιμέτωπος με τις συνταρακτικές απώλειες και τις αμφίβολες προοπτικές για το μέλλον, επικεντρώνεται σ’ αυτό που έχει αναλάβει να κάνει.

«Τα συριακά μέσα ενημέρωσης λένε ψέματα, ψέματα, ψέματα. Χρειάστηκε να αφήσω τη δουλειά μου για να προστατέψω το συριακό λαό, εδώ στην κοιλάδα και παντού αλλού».

Η μετάφραση πραγματοποιήθηκε από την Τρισεύγενη Παπαδάκου, μέλος του μεταφραστικού project του Tvxs.