Το Al-Jazeera, ένα από τα μεγαλύτερα ειδησεογραφικά δίκτυα στον κόσμο και μία από τις ελεύθερες “φωνές” της Μέσης Ανατολής, κατηγορείται ότι χάνει την αντικειμενικότητά του. Σύμφωνα με ρεπορτάζ του γερμανικού περιοδικού Spiegel, αρκετοί ανταποκριτές του Al-Jazeera ανά τον κόσμο παραιτήθηκαν επειδή θεωρούν ότι δεν υπηρετούν πια τη δημοσιογραφία αλλά πολιτικά συμφέροντα. Επιμέλεια: Νίκος Τριγάζης

Ads

Το δίκτυο ιδρύθηκε το 1996 με σκοπό να γίνει ένα ανεξάρτητο δίκτυο στον Αραβικό κόσμο όπου κυριαρχούσε η λογοκρισία. Και τα κατάφερε. Το δίκτυο μετέδωσε τα μηνύματα του Οσάμα Μπιν Λάντεν, αντιμετωπίζοντας την σφοδρή κριτική των αμερικάνικων δικτύων. Την ίδια ώρα ήταν το μόνο αραβικό μέσο που δεν δίσταζε να καλύπτει με αντικειμενικό τρόπο τις εξελίξεις στο Ισραήλ και μάλιστα ήταν το πρώτο αραβικό ΜΜΕ που έδινε βήμα σε ισραηλινούς πολιτικούς.

Οι ανταποκριτές του δε δίστασαν να χαρακτηρίσουν τον πρόεδρο του Ιράκ, Σαντάμ Χουσεΐν “δικτάτορα” και τον Αιγύπτιο ομόλογο του Χόσνι Μουμπάρακ “δειλό”, ενώ οι δημοσιογράφοι του έκαναν ρεπορτάζ για αντικαθεστωτικούς που σάπιζαν στη φυλακή υπό το καθεστώς Μουμπάρακ. Αυτή η ανεξάρτητη και γεμάτο κουράγιο δημοσιογραφία έφερε στο Al-Jazeera πολλά βραβεία.

Σήμερα τα πράγματα είναι διαφορετικά, σημειώνει το ρεπορτάζ του Spiegel. Όταν οι Αιγύπτιοι διαδηλώνουν εναντίον του Προέδρου Μοχάμεντ Μόρσι, το Al-Jazeera τους κατακρίνει, ενώ οι δημοσιογράφοι του δικτύου έχουν την εντολή να παρουσιάζουν τα λεγόμενα του Μόρσι σαν λόγια σοφίας. “Στην Αίγυπτο έχουμε γίνει οι προσωπικοί ανταποκριτές του Μόρσι”, δήλωσε πρώην δημοσιογράφος του δικτύου.

Αυτό έρχεται σε αντίθεση με τις πεποιθήσεις του εμίρη του Κατάρ και χρηματοδότη του καναλιού, σεΐχη Χαμάντ Μπιν Καλιφά Αλ Θάν, που είνι υπέρμαχχος της δημοσιογραφικής ανεξαρτησίας και μάλιστα έχει κοσμήσει το κτίριο του σταθμού στη Ντόχα με γνωστές φράσεις φιλελεύθερων προσωπικοτήτων, όπως του Μαχάτμα Γκάντι και του Μπομπ Ντίλαν.

Όμως ο εμίρης φαίνεται να δυσκολεύεται εσχάτως με τα “ελεύθερα πνεύματα” που δουλεύουν στον σταθμό. Πλέον εμπιστεύεται μόνο τους δικούς του ανθρώπους. Ο γενικός διευθυντής του καναλιού είναι συγγενής του, όπως άλλωστε και πρόεδρος του συμβουλευτικού του συμβουλίου.

Σύμφωνα με πρώην ανταποκριτή του δικτύου, το Al-Jazeera πλέον έχει ξεκάθαρη στάση σε κάθε χώρα, όχι βασιζόμενη σε δημοσιογραφικά κριτήρια, αλλά στα συμφέροντα του Υπουργείου Εξωτερικού του Κατάρ.

Η σημαντική γεωπολιτική θέση του Κατάρ και ο πλούτος του σε πετρέλαιο αναγκάζει το δίκτυο να ακολουθεί συγκεκριμένη ατζέντα, σημειώνει το γερμανικό περιοδικό.

Για παράδειγμα, το δίκτυο αγνόησε τις μαζικές διαδηλώσεις ενάντια στο  γειτονικό καθεστώς του Μπαχρέιν, καθότι στενός σύμμαχος του εμίρη, ενώ στη Συρία, όπου το Κατάρ στηρίζει με όπλα και χρήματα τους αντιπάλους του Προέδρου Μπασάρ Ασάντ, οι δημοσιογράφοι του δικτύου βρίσκονται πολύ κοντά στους αντάρτες. Επικίνδυνα κοντά, σημειώνει με νόημα το Spiegel.

Κι εδώ προκύπτει ένα άλλο θέμα. Η προστασία των δημοσιογράφων του καναλιού. Το θέμα ήρθε στην επιφάνεια έπειτα από τη δολοφονία του Μοχάμεντ Αλ-Μουσάλμα, ενός πολίτη που απασχολείτο ως μερικής απασχόλησης πολιτικός ρεπόρτερ του δικτύου στη Συρία.  Ο 33χρονος άντρας δέχτηκε τα πυρά του συριακού στρατού, που τον πέρασαν για μέλος του Ελεύθερου Στρατού της Συρίας, καθώς δεν φορούσε διακριτικά που να τον αναγνωρίζουν ως εκπρόσωπο του τύπου.

Κι αν η έλλειψη διακριτικών εξηγείται, καθώς οι δημοσιογράφοι στη Συρία συνίσταται να μη φορούν διακριτικά, η έλλειψη προστατευτικού εξοπλισμού είναι τεράστιο πρόβλημα. Ειδικά αν σκεφτούμε ότι τα μεγάλα δημοσιογραφικά δίκτυα προμηθεύουν τα προσωπικό τους με προστατευτικό εξοπλισμό, ακόμα και αλεξίσφαιρα γιλέκα. Το Al-Jazeera όμως δεν παρέχει τέτοιο εξοπλισμό, για τους τοπικούς ακτιβιστές που απασχολούνται ως ανταποκριτές.

Αν και το θέμα έχει έρθει προς συζήτηση στα κεντρικά του δικτύου στη Ντόχα λίγους μήνες πριν το θάνατο του Αλ-Μουσάλμα με τη στήριξη του αρχισυντάκτη του καναλιού, δεν ελήφθη καμία απόφαση για τη προστασία των δημοσιογράφων.

Το δίκτυο είχε υποσχεθεί και παλαιότερα να βελτιώσει την προστασία του προσωπικού του, έπειτα από το θάνατο του καμεραμάν Αί Χασάν Αλ-Τζάμπερ στη Λιβύη, αλλά ούτε τότε πάρθηκαν μέτρα.

Κι όλα αυτά έρχονται τη στιγμή που το Al-Jazeera προσπαθεί να επεκταθεί στον αγγλόφωνο κόσμο. Ο εμίρης θέλοντας απεγνωσμένα να μπει στην αγορά της Αμερικής. αγόρασε το Current TV, ένα κανάλι με μικρή θεαματικότητα., έναντι 500 εκ. δολαρίων. Όπως είναι λογικό, υπάρχει προκατάληψη απέναντι στο αραβικό δίκτυο, ενώ η κριτική στο δίκτυο για επιλεκτική δημοσιογραφία συνεχίζεται. Κι ο μόνος, ίσως, τρόπος να αποδώσει αυτή η υπέρογκη επένδυση και να καμφθούν οι όποιες προκαταλήψεις και κριτικές είναι με υψηλής ποιότητας δημοσιογραφία.